Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT) Trương Minh Tuấn
Các cơ quan báo chí, nhất là các cơ quan báo chí T.Ư (bao gồm cả cơ quan báo chí của các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp), có quyền mở các VPĐD tại các địa phương. Các cơ quan báo chí của địa phương này cũng có thể mở VPĐD tại các địa phương khác nếu thực sự có nhu cầu. Mục đích của các Văn phòng này là giúp các cơ quan báo chí có điều kiện tiếp cận thông tin nhanh và chính xác nhằm phục vụ tốt hơn nhu cầu của người đọc, đồng thời cũng để mở rộng bạn đọc. Luật pháp không cấm điều đó, thậm chí luật pháp còn cho phép các cơ quan báo chí mở VPĐD hoặc cơ quan thường trú ở nước ngoài nếu có điều kiện để tiếp cận nhanh và trung thực với thông tin quốc tế.
Nhiều VPĐD, PVTT của các cơ quan báo chí T.Ư và nhiều cơ quan báo chí có số lượng độc giả lớn đã thực hiện rất tốt nhiệm vụ của mình, tạo thêm uy tín cho cơ quan báo chí của mình với người dân và chính quyền địa phương. Bộ TT-TT hoan nghênh và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho những hoạt động tích cực đó. Vấn đề đặt ra là có không ít cơ quan báo chí đã mở VPĐD, cử PVTT sai mục đích hoặc không kiểm soát để cho cán bộ, phóng viên tại các Văn phòng này làm sai mục đích. Và sai mục đích tất nhiên dẫn tới tiêu cực. Nổi lên có 3 biểu hiện dễ thấy nhất.
Thứ nhất, do không đủ điều kiện về tài chính nên mở VPĐD, cử PVTT nhưng không đầu tư mà giao chỉ tiêu quảng cáo cho các Văn phòng cũng như PVTT này nhằm “nuôi” chính nó và góp phần “nuôi” cả cơ quan báo chí. Với sức ép mang tính sống còn như vậy, nhiệm vụ thực tế của cán bộ, phóng viên ở đây không phải là tiếp cận nhanh và trung thực thông tin mà là tìm mọi cách lấy cho bằng được quảng cáo dưới nhiều hình thức để có nguồn thu. Để làm được điều này, không ít phóng viên viết bài “tô hồng” hoặc “bôi đen” doanh nghiệp, trực tiếp hoặc gián tiếp hù dọa doanh nghiệp và các cơ quan, đơn vị ở địa phương.
Thứ hai, do bộ máy tòa soạn chính không được tổ chức bởi các biên tập viên chuyên nghiệp và quy trình chuyên nghiệp, nên Ban Biên tập của những cơ quan báo chí này không đủ khả năng kiểm soát thông tin từ các VPĐD và PVTT. Những tin bài “tô hồng”, “bôi đen”, những tin tức giật gân, sai sự thật hoặc nửa sự thật, và cả những lời đồn đều có thể được biến thành tin tức chính thống xuất bản trên báo in hoặc báo điện tử. Tất nhiên đưa tin sai sẽ bị pháp luật xử lý, nhưng điều nguy hiểm là đến khi bị xử lý thì những thông tin sai đó đã gây những tác hại cho tổ chức, cá nhân và xã hội rồi. Nguy hiểm hơn là không phải thông tin sai nào cũng có thể bị phát hiện ngay, có khi do các “nạn nhân” bị hù dọa sợ ảnh hưởng đến uy tín, danh dự và thương hiệu của mình nên không khiếu nại, có khi phải có thời gian mới tìm được bằng chứng.
Thứ ba, nhiều VPĐD sử dụng các phóng viên vừa thiếu năng lực vừa thiếu phẩm chất đạo đức, đồng thời sử dụng bừa bãi các “cộng tác viên” không có nghiệp vụ hoạt động báo chí, được cấp giấy giới thiệu, cấp các loại thẻ phóng viên tương tự như thẻ nhà báo để vừa làm nhiệm vụ đưa tin vừa khai thác quảng cáo. Một bộ phận những phóng viên thiếu năng lực và thiếu phẩm chất nói trên cùng với một bộ phận các “cộng tác viên” này của nhiều VPĐD có dấu hiệu liên kết với nhau, tự cho mình là thứ “quyền lực thứ tư”, tạo thành một thế lực nhũng nhiễu địa phương, doanh nghiệp, nhưng hoạt động của họ rất tinh vi, rất khó kiểm soát. Ở đây xin lưu ý là không phải cộng tác viên nào cũng hoạt động tiêu cực, chúng ta cần ghi nhận những đóng góp tích cực của nhiều cộng tác viên đưa tin viết bài và tham gia tổ chức các sự kiện, tham gia các hoạt động xã hội của các báo, nhiều anh chị tuy chưa được cấp thẻ nhà báo nhưng hoạt động trung thực và đầy tâm huyết, tạo được nhiều tác phẩm báo chí có giá trị, xứng đáng là những người làm báo chân chính.
Trên đây là những biểu hiện rõ nhất của tình trạng báo chí sống “ký sinh” vào doanh nghiệp, gây phiền hà cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân ở các địa phương. Tình trạng này tuy chưa phổ biến, nhưng cũng không phải là ít, nếu không được chấn chỉnh kịp thời sẽ làm biến dạng nền báo chí cách mạng, gây phản cảm cho người dân, gây bất an cho doanh nghiệp và làm cản trở hoạt động công vụ của các cơ quan Nhà nước.