TPHCM: Giải pháp tạo nguồn lực phát triển mạng lưới đường sắt đô thị

Hội thảo nhằm thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm về mô hình TOD, với mục tiêu lấy định hướng phát triển giao thông công cộng - trong đó hệ thống đường sắt đô thị đóng vai trò chủ lực - làm cơ sở cho quy hoạch, phát triển đô thị, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Theo đó, thí điểm mô hình TOD gắn với quy hoạch đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường sắt đô thị. Bài học quý báu từ quá trình phát triển của các đô thị lớn trên thế giới như Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc), Singapore, London (Anh)... cho thấy, TOD gắn với khai thác quỹ đất là giải pháp căn cơ và dài hạn, tạo nguồn lực đầu tư để phát triển mạng lưới đường sắt đô thị.

Ông Bùi Xuân Nguyện (đại diện BQL đường sắt đô thị TPHCM) cho biết, theo điều chỉnh quy hoạch phát triển giao thông vận tải TPHCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020, hệ thống đường sắt đô thị của TPHCM bao gồm 8 tuyến xuyên tâm và vành khuyên, kết nối các trung tâm chính của thành phố. Tổng chiều dài toàn bộ hệ thống đường sắt đô thị của TPHCM khoảng 220km, tổng vốn đầu tư ước tính khoảng 25 tỷ USD.

Phó chủ tịch UBND TPHCM Bùi Xuân Cường phát biểu

Bà Ayako Kubo (đại diện JICA) phát biểu tại hội nghị

Tuy nhiên, tính đến nay, thống kê của BQL đường sắt đô thị TPHCM, nguồn vốn huy động theo hình thức ODA cho các dự án đầu tư xây dựng đường sắt đô thị tại TPHCM, gồm các dự án đang triển khai và sẽ triển khai trong tương lai gần là khoảng 6,544 tỷ USD (đạt khoảng 25% so với tổng mức đầu tư ước tính). Tổng số vốn huy động từ nguồn ODA giai đoạn 2016 - 2020 giảm 51% so với giai đoạn 2011 - 2015 và được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong giai đoạn 2021 - 2025.

Ngoài ra, tổng kinh phí cho dự án đầu tư trọng điểm phát triển cơ sở hạ tầng dự kiến cho giai đoạn 2022 - 2025 ở TPHCM là 243.000 tỷ đồng; trong đó, dự án đầu tư xây dựng metro ước tính là 103.000 tỷ đồng (chiếm khoảng 43%). Trong khi đó, ngân sách được phê duyệt hằng năm cho các dự án hạ tầng nội đô chỉ khoảng 30.000 tỷ đồng. Vì vậy, cần thiết lựa chọn phương thức PPP cho các dự án đầu tư xây dựng metro tại TPHCM.

Tuyến Metro Bến Thành - Suối Tiên

Trình bày tổng quan về TOD, bà Ayako Kubo (đại diện JICA) cho rằng có thể phát triển TOD theo mô hình dọc tuyến và TOD theo mô hình đô thị. TOD theo mô hình dọc tuyến là phát triển dọc tuyến cùng với hệ thống đường sắt, bảo đảm khả năng di chuyển của người dân sinh sống dọc theo tuyến đường, hạn chế sự tập trung quá mức ở trung tâm TPHCM. Còn TOD theo mô hình đô thị là tận dụng tối đa đất và không gian tại các nhà ga đầu mối để phát triển đô thị, nâng cao giá trị của khu vực quanh nhà ga. Hiệu quả của việc phát triển hình thức này là có thể sử dụng giao thông công cộng với giá thấp, mọi người đi lại dễ dàng. Các chức năng đô thị được tích hợp gọn nhẹ, nâng cao tính tiện ích cho người dân, tạo nên sự sầm uất. Cạnh đó, có thể tạo ra đường phố dễ dàng đi bộ, cải thiện sức khỏe cho người dân; giảm lượng ôtô, giảm tắc nghẽn giao thông.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận, chia sẻ những kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn của Nhật Bản, quốc gia có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển đường sắt đô thị. Qua đó, thảo luận về khả năng áp dụng TOD và PPP, gợi mở những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị tại TPHCM. Những kinh nghiệm từ Nhật Bản về các vấn đề pháp lý trong công tác quy hoạch, chia sẻ lợi ích và trách nhiệm của các dự án xung quanh các nhà ga... sẽ là cơ sở và bài học cho chính quyền TPHCM triển khai trong thực tế.