Khẳng định vị thế
Nhìn lại nhiệm kỳ 2020–2025, TP.HCM đã để lại nhiều dấu ấn đậm nét, khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế và trung tâm sáng tạo. Trong nhiệm kỳ qua, các tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương đã được phát huy hiệu quả, đạt nhiều dấu ấn nổi bật. Ba địa phương (trước khi sáp nhập) tiếp tục giữ vị thế là các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, đóng góp tỷ trọng lớn vào ngân sách quốc gia.
TP.HCM tiếp tục phát huy vai trò “đầu tàu” của cả nước
Với hệ sinh thái dịch vụ, du lịch, công nghiệp, logistics và khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phát triển vượt trội, TP.HCM hội tụ những nền tảng thể chế - quản trị số hàng đầu cả nước, tạo nên một vùng đô thị tiên phong, dẫn dắt không chỉ bằng tốc độ tăng trưởng, mà bằng chất lượng quản trị, đổi mới mô hình phát triển bền vững.
Không chỉ dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng, TP.HCM còn tiên phong trong đổi mới mô hình phát triển, nâng cao chất lượng quản trị đô thị, chuyển đổi số, phát triển khoa học – công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao. Các cơ chế, chính sách đặc thù được thành phố chủ động đề xuất đã góp phần hình thành nhiều quyết sách quan trọng của Trung ương.
Đặc biệt, quan điểm phát triển văn hóa – xã hội gắn với phát triển kinh tế được quán triệt sâu sắc. Thành phố chú trọng nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, phát triển y tế, giáo dục, văn hóa, đồng thời tổ chức thành công cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 – một dấu mốc thể hiện bản lĩnh, ý chí và tinh thần đoàn kết.
TP.HCM đã chủ động thúc đẩy liên kết vùng, phát huy vai trò hạt nhân trong phát triển hạ tầng, giao thông, đào tạo nguồn nhân lực, mở rộng không gian phát triển. Từ đây, thành phố tạo động lực cho Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long và lan tỏa ra cả nước. Cùng với đó, tiềm lực quốc phòng – an ninh tiếp tục được củng cố, thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân được tăng cường, bảo đảm ứng phó hiệu quả với các thách thức truyền thống và phi truyền thống.
Sau sáp nhập, tổng diện tích của TP.HCM đạt 6.773 km2, tương đương 2,04% diện tích cả nước, tạo điều kiện thuận lợi cho quy hoạch vùng đô thị tích hợp. Dân số mới ước tính 13,608 triệu người, chiếm 13,4% dân số cả nước (101,344 triệu người). Trong đó, lực lượng lao động đang làm việc đạt khoảng 7,281 triệu người, tương ứng 14% tổng số lao động toàn quốc (51,806 triệu người). Đây là nguồn nhân lực quy mô lớn, góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp - dịch vụ vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Về kinh tế, GRDP hợp nhất của TP.HCM mới đạt khoảng 2,971 triệu tỷ đồng (tương đương 120,8 tỷ USD), chiếm 23,6% GRDP cả nước. Nếu loại trừ dầu khí tại Bà Rịa - Vũng Tàu, con số này vẫn đạt trên 2,821 triệu tỷ đồng, chiếm 22,3% toàn quốc. Điều này cho thấy sức mạnh kinh tế của TP.HCM mới là kết quả tổng hợp và cộng hưởng từ ba vùng kinh tế năng động. GRDP bình quân đầu người của TP.HCM mới đạt 198,1 triệu đồng (khoảng 8.244 USD), cao hơn 1,74 lần so với trung bình cả nước.
Với thế mạnh là những địa phương phát triển hàng đầu, ba địa phương hợp nhất đã tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, bổ sung cho nhau khá hoàn chỉnh, tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy “một trung tâm, ba vùng, một đặc khu”, tối ưu hóa chia sẻ lợi thế so sánh của từng khu vực hội tụ các điều kiện để trở thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo ba hành lang, với năm trụ cột gồm trung tâm công nghiệp; logistics; trung tâm tài chính quốc tế; du lịch và công nghiệp văn hóa; trung tâm giáo dục - y tế - khoa học công nghệ.
Nhận diện những “điểm nghẽn”, tồn tại
Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ 2025-2030 cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều “điểm nghẽn” cần sớm được tháo gỡ. Theo đó, mặc dù đạt được những kết quả khá toàn diện và để lại nhiều dấu ấn, song nhìn tổng thể tính vượt trội, sự năng động, sáng tạo, vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt đối với toàn Vùng Đông Nam Bộ, Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói riêng, cả nước nói chung chưa thực sự nổi bật, thậm chí có mặt suy giảm.
Nhiều "nút thắt" cần sớm được tháo gỡ để TP.HCM cất cánh trong kỷ nguyên mới
Xét trên bình diện tổng thể và dài hạn, quá trình phát triển của ba địa phương vẫn còn những nút thắt mang tính cấu trúc, dẫn đến tăng trưởng còn chưa bền vững, hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng và năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế. TP.HCM tuy là đầu tàu kinh tế lớn nhất cả nước nhưng không gian phát triển bị bó hẹp, quá tải hạ tầng, áp lực dân số lớn, ô nhiễm môi trường, ngập úng, ùn tắc giao thông, huy động nguồn lực toàn xã hội trong GDP để đầu tư phát triển còn thấp, công nghiệp chưa tạo đột phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, liên kết chuỗi sản xuất còn hạn chế. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), cải cách hành chính (Par-Index), hài lòng của người dân (SIPAS) còn thấp.
Khu vực Bình Dương tuy là điểm sáng về công nghiệp hóa và thu hút FDI, nhưng mô hình tăng trưởng vẫn dựa nhiều vào sản xuất gia công, thâm dụng lao động và đất đai, công nghiệp giá trị gia tăng thấp, thiếu các trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao, hạ tầng xã hội và năng lực đổi mới sáng tạo.
Khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu với lợi thế cảng biển nước sâu và du lịch biển, vẫn gặp khó khăn trong liên kết vùng và phát triển chuỗi giá trị, với quy mô dân số nhỏ, công nghiệp hỗ trợ còn thiếu, chưa phát triển bứt phá về thế mạnh kinh tế biển. Cảng Cái Mép - Thị Vải có năng lực cạnh tranh quốc tế nhưng kết nối còn rời rạc, thiếu hệ sinh thái logistics hiện đại. Du lịch chưa gắn với các mô hình đô thị thông minh, y tế, nghỉ dưỡng cao cấp và dịch vụ sáng tạo.
Thực hiện các đột phá chiến lược mặc dù đạt được bước tiến quan trọng nhưng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu hạ tầng đi trước một bước, nhất là phát triển hạ tầng giao thông vận tải kết nối liên vùng, hạ tầng số, khoa học, công nghệ và logistics. Việc kết nối kinh tế vùng, liên vùng và quốc tế chưa tương xứng với vị trí, tiềm năng. Đầu tư công phân tán, kém hiệu quả, nhiều vướng mắc.
Chính sách phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn nhiều bất cập; chưa làm chủ được công nghệ cao, công nghệ lõi, công nghệ nguồn trong những ngành chủ lực; chưa thu hút được nhân tài quốc tế trong các lĩnh vực then chốt nên chưa thực sự trở thành động lực chính cho công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Quy hoạch, phát triển mạng lưới giáo dục nghề nghiệp, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập, cạnh tranh quốc tế.
Quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị chưa theo kịp với tốc độ tăng dân số và biến đổi khí hậu; thiếu đồng bộ giữa đầu tư xây dựng nhà ở với đầu tư hạ tầng kỹ thuật; thiếu nguồn lực để giải quyết hiệu quả những vấn đề cơ bản, cấp bách như ngập nước, ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hệ thống phúc lợi xã hội.
Đầu tư cho văn hóa xã hội tuy đã quan tâm nhưng chưa đồng bộ, thiếu trọng tâm, trọng điểm; công nghiệp văn hóa, dịch vụ văn hóa, hệ thống thiết chế văn hóa - xã hội phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, hiệu quả còn hạn chế, chưa thực sự trở thành một ngành kinh tế sáng tạo, góp phần phát huy sức mạnh mềm văn hóa.
Việc thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo còn những khó khăn, bất cập. Nhiều vấn đề xã hội đặt ra cấp thiết, nhất là chất lượng dân số, sự phân hóa giàu nghèo chênh lệch giữa các địa bàn và những tác động của văn hóa ngoại lai chưa được quan tâm đúng mức. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, nhất là tội phạm ma túy, tội phạm công nghệ cao, tội phạm có yếu tố nước ngoài; một số mô hình phòng, chống tội phạm chưa hiệu quả.
(CAO) Là trung tâm kinh tế, tài chính, văn hóa lớn nhất cả nước, TP.HCM không chỉ là đầu tàu phát triển mà còn là “lá chắn thép” quan trọng trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Nhiệm kỳ 2020 – 2025, Thành phố đã thể hiện rõ bản lĩnh, tầm nhìn chiến lược và sự quyết liệt trong việc giữ vững an ninh quốc phòng, đồng thời khẳng định vị thế của một đô thị toàn cầu năng động, hội nhập.