Chiều nay (29/5), tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã bấm nút thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa uỷ quyền Thủ tướng Chính phủ trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết.
Theo đó, phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết gồm: nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân.
Về đối tượng áp dụng, trên cơ sở rà soát những vướng mắc từ thực tiễn, tại dự thảo Nghị quyết đã bổ sung về chính sách cho các doanh nghiệp (bao gồm cả tập đoàn và các doanh nghiệp nhà nước), tổ chức được thuê nhà ở xã hội cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của mình ở, nhằm giải quyết nhu cầu nhà ở cho những đối tượng không có khả năng mua, thuê mua nhà ở xã hội.
Đồng thời, Quỹ nhà ở quốc gia cũng đã có quy định để tạo lập quỹ nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh
Về thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia (Điều 4), Chính phủ chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng: Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia gồm: Quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập, Quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập.
Quỹ nhà ở quốc gia để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, tạo lập nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê.
Quỹ nhà ở quốc gia được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, tiền trích từ số tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở, từ tiền bán nhà ở thuộc tài sản công; tiền đấu giá quyền sử dụng đất; tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong, ngoài nước và các nguồn huy động hợp pháp khác.
Mục tiêu thành lập Quỹ nhà ở quốc gia để bổ sung thêm nguồn cung về nhà ở cho thuê bên cạnh nguồn cung nhà ở xã hội do các doanh nghiệp, tổ chức đầu tư xây dựng để bán, cho thuê mua, cho thuê.
Do vậy, Quỹ nhà ở quốc gia tập trung hình thành quỹ nhà ở để cho thuê với mục tiêu tiết kiệm nguồn lực về đất đai, nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này, bảo đảm giải quyết nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua nhà ở xã hội (hiện nay phần lớn quỹ nhà ở cho thuê của các doanh nghiệp trong các dự án đều bán sau một khoảng thời gian nhất định nên không có tính ổn định cho đối tượng thuê nhà ở).
Về việc rà soát các Quỹ Phát triển nhà ở hiện nay tại một số địa phương để tránh trùng lặp với Quỹ nhà ở quốc gia, Chính phủ sẽ làm rõ trong Nghị định quy định chi tiết Nghị quyết này theo hướng rà soát, sắp xếp, tổ chức lại các Quỹ phát triển nhà ở hiện nay đang hoạt động để bảo đảm thống nhất theo mô hình Quỹ nhà ở quốc gia tại Nghị quyết này.
Về xác định giá bán, giá thuê mua NOXH (Điều 8), pháp luật về nhà ở hiện hành không quy định thẩm định, phê duyệt giá thuê nhà ở xã hội mà chỉ quy định thẩm định, phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.
Các đại biểu Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Về đề nghị ban hành giá trần nhà ở xã hội, Chính phủ giải trình, Luật Nhà ở 2023 đã quy định giá thuê nhà ở xã hội do chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội thoả thuận với bên thuê theo khung giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.
Theo quy định của pháp luật về nhà ở hiện hành và Nghị quyết này thì chủ đầu tư được chủ động trong việc xây dựng, phê duyệt giá bán bảo đảm tính đúng, tính đủ các chi phí để thu hồi vốn đầu tư xây dựng nhà ở, lợi nhuận định mức và được tổ chức tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán.
Về điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH (Điều 9), Chính phủ chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng: Căn cứ điều kiện thực tế của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đối với trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng cách xa địa điểm làm việc.
Về thuê NOXH, Chính phủ chỉnh lý tại Điều 10 dự thảo Nghị quyết như sau: Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho cán bộ, công chức, người lao động của mình ở và được bố trí ngân sách để thực hiện thuê nhà ở xã hội cho các đối tượng được hưởng lương từ ngân sách nhà nước khi có dự toán được cấp có thẩm phê duyệt theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước .
Đồng thời, Điều 4 dự thảo Nghị quyết đã quy định Quỹ nhà ở quốc gia để đầu tư xây dựng, tạo lập quỹ nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê; Điều 9, Điều 10 của dự thảo Nghị quyết đã quy định về đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, trong đó đã bao gồm đối tượng thuộc Hội đồng nhân dân, các ban của Đảng, công chức, viên chức, người lao động.
Đối với ý kiến cho phép xây nhà ở lưu trú cho công nhân ngoài khu công nghiệp, đây là chính sách mới, chưa được báo cáo Bộ Chính trị, đồng thời, trong quá trình xây dựng, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết cũng chưa được đánh giá tác động về nội dung này, do vậy, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng trong quá trình rà soát, hoàn thiện Luật Nhà ở năm 2023 trong thời gian tới.
Chính phủ cũng chỉnh lý hiệu lực thi hành từ 01/7/2025 thay vì 01/8/2025; thời gian thực hiện thí điểm là 05 năm.