Thời điểm chín muồi
Cho ý kiến tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TPHCM) cho rằng, tổ chức chính quyền đô thị tại TPHCM phù hợp về cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và yêu cầu thực tiễn. Đây cũng là một vấn đề mà được lãnh đạo và các tầng lớp nhân dân TP quan tâm từ nhiều năm nay.
Đại biểu Tâm chia sẻ quá trình từng là Chủ tịch HĐND TP, trong thời kỳ thí điểm không tổ chức HĐND ở quận, huyện, phường tại TPHCM từ tháng 6/2011 cho đến tháng 12/2018. Theo đại biểu, đây là một thời kỳ vừa có thuận lợi, vừa có khó khăn trong quá trình hoạt động của HĐND.
Song, một ý chí chính trị đặt ra đối với HĐND TP nói riêng và đối với Đảng bộ của TPHCM nói chung là quyết tâm thực hiện thí điểm thành công, khó khăn phải khắc phục, vấn đề nào vướng mắc đề nghị được tháo gỡ.
Đoàn ĐBQH TPHCM tham dự phiên thảo luận. Ảnh: hcmcpv.org.vn
Trong quá trình thực hiện thí điểm, HĐND TP đã phát huy tốt vai trò làm chủ của nhân dân, có nhiều giải pháp, biện pháp, cách làm mới, sáng tạo để không tổ chức HĐND ở quận, huyện, phường, nhưng quyền làm chủ của nhân dân vẫn được phát huy tốt. Vai trò đại diện quyền làm chủ đó của HĐND được nhân dân thừa nhận. Kết quả đó tác động một cách tích cực với nhiều giải pháp hiệu quả.
"Quyền đại diện của nhân dân không bị hạn chế và vai trò của từng đại biểu Hội đồng nhân dân được phát huy" - đại biểu nhấn mạnh, và nêu ví dụ: "Các tổ đại biểu và đại biểu không phải đến kỳ chuẩn bị họp Hội đồng nhân dân mới tiếp xúc cử tri, mà chúng tôi tổ chức tiếp xúc cử tri và tiếp công dân hàng tuần tại địa bàn của quận, huyện. Đại biểu còn tiếp xúc theo yêu cầu của cử tri. Việc gặp gỡ và tiếp xúc cử tri là thường xuyên".
Bà Nguyễn Thị Quyết Tâm cho biết, trong quá trình thí điểm có hạn chế là hoạt động giám sát chưa được như mong muốn. Thành phố đã cố gắng giám sát, nhưng độ phủ của hoạt động giám sát và kết quả thực hiện kết luận giám sát, tái giám sát vẫn chưa như mong đợi.
Nếu sắp tới tổ chức lại, cần tăng cường hơn hoạt động giám sát để đảm bảo yêu cầu của người dân. Nhưng có thể thấy, việc quyết định các vấn đề quan trọng cho sự phát triển của địa phương được các cấp, nhân dân thành phố đánh giá cao trong quá trình thí điểm.
"Thời gian thí điểm là một thực tiễn rất sinh động, chứng minh rằng đây là thời kỳ chín muồi để Quốc hội cho phép TPHCM thực hiện mô hình chính quyền tại thành phố mà không nhất thiết phải qua thí điểm" - đại biểu nhấn mạnh.
Đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) tán thành và ủng hộ dự thảo nghị quyết mà Chính phủ trình, tuy nhiên còn băn khoăn về quyền đại diện cho quyền dân chủ; phương thức thực hiện quyền dân chủ ở 2 cấp không có Hội đồng nhân dân.
Tán thành Quốc hội ra Nghị quyết không qua thí điểm
Nhiều đại biểu Quốc hội tán thành việc trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TPHCM để thực hiện ngay từ ngày 1/7/2021 mà không qua thí điểm.
Việc ban hành Nghị quyết này là phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã được sửa đổi, bổ sung năm 2019. Theo đó, chính quyền địa phương ở quận, phường là cấp chính quyền địa phương, trừ trường hợp cụ thể Quốc hội quy định không phải là cấp chính quyền địa phương.
Mặt khác, TPHCM là một trong 10 địa phương trước đây đã thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường theo Nghị quyết số 26/2008/QH12 của Quốc hội; kết quả thí điểm cho thấy việc không tổ chức HĐND ở quận, phường là phù hợp với mô hình chính quyền đô thị, được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố ủng hộ.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: quochoi.vn
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân, TPHCM đã có thời gian hơn 6 năm thực hiện mô hình thí điểm không tổ chức HĐND ở cấp huyện, quận, phường trong giai đoạn 2009 - 2016 và đã tổng kết việc thí điểm này. Qua đó thấy rằng, việc không tổ chức HĐND quận, phường là có tính hiệu quả. Do đó, dự thảo nghị quyết Chính phủ trình không thí điểm mà là tổ chức thực hiện luôn mô hình chính quyền đô thị tại TPHCM.
"Dù là thí điểm hay không thí điểm thì Chính phủ vẫn đề nghị sau một thời gian, khoảng 3 năm thực hiện, chúng ta cũng nên sơ kết. Nếu mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại TPHCM trong thời gian thực hiện thấy cần điều chỉnh, chúng ta sẽ tiếp tục đề nghị Quốc hội để điều chỉnh. Tôi nghĩ rằng, đây là vấn đề bình thường" - Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân cho biết.
Về vấn đề có ý kiến đề nghị tăng số lượng đại biểu của HĐND, đặc biệt là số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách của TPHCM, Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân phân tích, trong dự thảo nghị quyết, Chính phủ trình có nêu 2 phương án.
"Một phương án là chúng ta vẫn giữ theo như Luật Tổ chức chính quyền địa phương và phương án thứ hai là tăng đại biểu chuyên trách của TPHCM. Qua thảo luận, phần lớn các đại biểu đề nghị tăng số lượng chuyên trách, cơ quan trình mong muốn Quốc hội ủng hộ phương án tăng đại biểu chuyên trách cho TPHCM" - Bộ trưởng cho biết.
Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân nhấn mạnh phải tăng cường dân chủ trực tiếp những vấn đề có liên quan đến lợi ích của người dân. "Sắp tới, Bộ Nội vụ trình Quốc hội về Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, chúng tôi sẽ quy định cụ thể hơn về những nơi không có HĐND sẽ thực hiện tăng cường dân chủ trực tiếp" - Bộ trưởng cho biết.