Quy định của Luật Giao thông đường bộ (GTĐB) năm 2008 được xây dựng và ban hành đã 15 năm. Khi ấy, hệ thống hạ tầng GT chủ yếu là môtô, xe máy. Với thực tiễn hiện nay, nhiều quy định của Luật GTĐB chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý trong lĩnh vực GTĐB. Mặt khác, Luật GTĐB không quy định rõ cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm chính về TTATGTĐB, việc phân định nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan chức năng về bảo đảm TTATGTĐB còn thiếu rõ ràng...
Theo Bộ Công an, những năm qua, tình hình TTATGTĐB tuy có chuyển biến nhưng vẫn còn diễn biến phức tạp, TNGT vẫn ở mức cao. Từ năm 2009 đến nay, toàn quốc đã xảy ra hơn 379.000 vụ TNGT đường bộ, làm chết hơn 124.000 người, bị thương hơn 367.000 người, chiếm hơn 97% số vụ, số người chết, người bị thương trong tổng số vụ tai nạn của các loại hình GT, gây thiệt hại rất lớn về tài sản. Trung bình hàng năm có gần 9.000 người chết, gần 30.000 người bị thương, trong đó chủ yếu trong độ tuổi lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội.
Mặt khác, ùn tắc GT phức tạp tại các thành phố lớn do lưu lượng phương tiện tăng đột biến, trong khi tổ chức GT, hạ tầng GT chưa đáp ứng yêu cầu, gây tắc nghẽn trên diện rộng tại các đô thị lớn và trên các tuyến cao tốc, quốc lộ trọng điểm, gây ra những thiệt hại không nhỏ về kinh tế, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và đời sống của nhân dân, tác động không tốt đến môi trường du lịch, thu hút đầu tư nước ngoài và hình ảnh của Việt Nam đối với bạn bè quốc tế. Tình hình nêu trên cho thấy, an ninh con người trong lĩnh vực GTĐB chưa được bảo đảm.
Từ thực tiễn trên, Bộ Công an cho rằng việc xây dựng, ban hành Luật TTATGTĐB với mục tiêu bảo đảm tính mạng, sức khỏe, tài sản của người dân khi tham gia GT là cần thiết. Đồng thời, dự thảo luật cũng đưa ra những quy định để xác định trách nhiệm cụ thể của cơ quan nhà nước về TTATGTĐB. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, bảo đảm sự điều chỉnh sát với thực tế về pháp lý.
Luật TTATGTĐB có nhiều điểm mới sau đây, sẽ khắc phục được những hạn chế, vướng mắc, bất cập của Luật GTĐB hiện hành, phù hợp với xu thế phát triển luật pháp của nước ta và thông lệ quốc tế.
Xe đưa đón học sinh phải có đèn cảnh báo hoặc màu sơn riêng
Điều 46 dự thảo Luật TTATGTĐB quy định ôtô đưa đón học sinh (HS) phải đáp ứng các yêu cầu như: Bảo đảm tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định, có niên hạn sử dụng không quá 15 năm, có thiết bị đèn cảnh báo hoặc đăng ký màu sơn để nhận diện. Ôtô đưa đón HS tiểu học hoặc mầm non phải có dây đai an toàn phù hợp với lứa tuổi hoặc sử dụng xe có ghế ngồi phù hợp với lứa tuổi HS, kính xe bảo đảm có thể quan sát rõ phía trong xe từ bên ngoài.
Trước khi tổ chức đưa đón HS, cơ sở giáo dục đào tạo phải thông báo đến cơ quan chuyên môn về GT vận tải cấp tỉnh thông tin gồm: Hành trình đưa đón, danh sách phương tiện, danh sách lái xe; hình ảnh của phương tiện và màu sơn đặc trưng (nếu có). Theo Luật GTĐB hiện hành, xe chở HS được quản lý giống như các loại xe hợp đồng chở khách.
Khoản 3, Điều 9 của dự thảo quy định trẻ em dưới 10 tuổi hoặc chiều cao dưới 1,35 m không được ngồi cùng hàng ghế của người lái ôtô con (ghế trước ôtô). Trẻ dưới 4 tuổi phải có ghế thiết kế dành cho trẻ, trừ ôtô kinh doanh vận tải hành khách. Người lái xe có trách nhiệm kiểm tra, hướng dẫn việc thắt dây an toàn cho trẻ. Nội dung này được bổ sung so với Luật GTĐB hiện hành.
Được dùng ứng dụng VNeID thay các loại giấy thông dụng
Theo Điều 49 dự thảo luật, người tham gia GT phải mang các giấy tờ như bằng lái xe, giấy đăng ký xe, giấy chứng nhận kiểm định, giấy bảo hiểm. Trường hợp thông tin của các loại giấy tờ nào đã được tích hợp vào tài khoản định danh điện tử, thẻ căn cước thì người lái xe không phải mang theo. Như vậy, người lái xe sẽ không cần mang theo giấy tờ xe khi đã tích hợp các loại giấy tờ này trong tài khoản VNeID. Cơ quan chức năng sẽ kiểm tra thông tin phương tiện và người lái qua ứng dụng này.
Thay đổi hạng giấy phép lái xe
Theo Ban Soạn thảo dự luật, Việt Nam đang sử dụng giấy phép lái xe chưa được đồng bộ với Công ước Viên. Công ước quy định hạng A là xe máy, hạng B là ôtô, nhưng Việt Nam lại chia thành A1, A2, A3, B1, B2... Do vậy, hạng giấy phép lái xe sẽ được điều chỉnh để phù hợp các công ước mà Việt Nam là thành viên.Dự thảo Luật TTATGTĐB không quy định cụ thể các hạng giấy phép lái xe như Luật GTĐB hiện hành mà giao Chính phủ quy định chi tiết các hạng, thời hạn giấy phép lái xe. Theo đề xuất của Bộ Công an, các hạng giấy phép lái xe được sắp xếp lại, như hạng A3, C giữ nguyên và được đổi, cấp lại cùng hạng. Hạng A2 đổi, cấp lại cho những người có giấy phép hạng A1. Hạng A đổi, cấp lại cho những người có giấy phép hạng A2. Hạng B đổi, cấp lại cho những người có giấy phép hạng B1, B2. Trong giai đoạn chuyển tiếp, giấy phép lái xe chưa cấp đổi vẫn được sử dụng.
Lái xe kinh doanh vận tải không làm việc quá 8 giờ mỗi ngày
Dự thảo Luật TTATGTĐB quy định người lái xe kinh doanh vận tải không lái xe quá 8 giờ trong một ngày. Ngoài ra, khung giờ từ 6-22 giờ, thời gian lái xe liên tục không quá 4 tiếng; dừng nghỉ giữa hai lần lái xe tối thiểu 5 phút đối với tài xế taxi, xe buýt và 15 phút đối với tài xế xe vận tải. Từ 22 giờ hôm trước đến 6 giờ hôm sau, tài xế không được lái xe liên tục quá 3 tiếng; dừng nghỉ giữa hai lần lái xe tối thiểu 30 phút đối với tài xế xe vận tải. Đề xuất này được điều chỉnh so với Điều 65 Luật GTĐB hiện hành - thời gian làm việc của lái xe kinh doanh vận tải không được quá 10 giờ trong một ngày, không lái xe liên tục quá 4 giờ, không phân biệt ngày hay đêm.