Thảo luận về Luật Giá (sửa đổi) sáng nay (15-3), câu chuyện về Quỹ bình ổn giá xăng dầu tiếp tục ghi nhận sự quan tâm của các Uỷ viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
Đây cũng là một trong những nội dung còn ý kiến khác nhau qua quá trình xin ý kiến tại Quốc hội.
Quang cảnh phiên thảo luận
Đề cập đến nội dung này, báo cáo của Uỷ ban Tài chính - Ngân sách cho biết, có nhiều ý kiến tán thành về sự cần thiết duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu khi cho rằng Quỹ bình ổn là một trong những công cụ điều tiết giá xăng dầu trong nước, là biện pháp kinh tế, không phải là can thiệp hành chính.
Trong bối cảnh hiện nay, khi thị trường xăng dầu của Việt Nam chưa hoàn toàn vận hành theo quy luật thị trường, khi quản lý điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước vẫn thông qua giá cơ sở…, thì theo các ý kiến này, việc bỏ Quỹ là chưa phù hợp.
“Thực tế thời gian qua cho thấy, khi giá xăng dầu thế giới biến động thì Quỹ bình ổn đã phát huy vai trò “điều hòa”, góp phần giảm tần suất và mức điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu, giảm biên độ biến động giá, từ đó giảm thiểu các tác động tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát” – báo cáo nêu.
Tuy nhiên, để tiếp tục duy trì, nhiều ý kiến đề nghị bổ sung quy định làm rõ tính chất hoạt động có thời hạn, Chính phủ chịu trách nhiệm công khai, hiệu quả, kịp thời trong quản lý, sử dụng Quỹ.
Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến tại phiên thảo luận
Trong khi đó, ở chiều ngược lại, một số ý kiến đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Lý do, đây là quỹ tài chính do người tiêu dùng chi trả, song lại do doanh nghiệp quản lý và quyết định sử dụng nằm tại cơ quan điều hành, chưa có quy định về thời hạn hoạt động của Quỹ.
Hơn nữa, hiện nay giá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới, việc lập quỹ là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại mặt hàng có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới khó đồng nhất.
Trường hợp cần thiết, Nhà nước có thể sử dụng những công cụ khác như thuế, phí hoặc hỗ trợ trực tiếp đối tượng yếu thế chịu ảnh hưởng nặng nề từ giá xăng dầu tăng cao.
Cho ý kiến sau đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết nên duy trì Quỹ bình ổn giá, vì đây là một công cụ bình ổn.
“Còn làm sao để công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích thì tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện cơ chế quản lý” - Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm.
Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng nên nghiên cứu để rộng thêm các biện pháp bình ổn giá.
“Bình ổn giá, đầu tiên là theo kinh tế thị trường, thứ hai phải có định hướng nhà nước. Có những tình huống rất bất ngờ, đặc biệt như thiên tai, địch họa. Những trường hợp này rất nhiều người đầu cơ, trục lợi thì nhà nước có thể đưa ra các biện pháp rất đặc biệt. Quỹ là một giải pháp thôi” – ông Vương Đình Huệ phân tích.
Liên quan đến Quỹ bình ổn, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, ở góc độ cá nhân, ông đề nghị giữ lại quỹ này. “Song nếu giữ lại quỹ thì phải khắc phục những khiếm khuyết, tồn tại của việc điều hành quỹ trong thời gian qua” – ông Thanh nói.
Dẫn lại quan điểm của thường trực Uỷ ban Kinh tế tại phiên giải trình về vấn đề quản lý xăng dầu mới đây, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế phản ánh, nhiều ý kiến nhận định quỹ chưa đảm bảo đúng mục đích.
“Qua theo dõi hoạt động của quỹ này thì ngày 21-6-2022 giá xăng dầu cao đỉnh điểm nhưng quỹ không có tác động gì vào giảm giá xuống” – ông Thanh dẫn chứng, đồng thời kiến nghị cần có đánh giá riêng để xử lý các vấn đề quỹ bình ổn giá xăng dầu xem công khai, minh bạch ra sao...
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình
Giải trình vào cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu là cần thiết vì đây là công cụ nhằm quản lý của nhà nước với giá xăng dầu.
“Chúng tôi đã đề xuất với Bộ Công thương để đưa quỹ này vào quản lý chặt chẽ hơn” – ông Phớc cho hay.
Trước đó, nêu quan điểm về việc này tại phiên giải trình, Bộ Tài chính nhìn nhận, thời gian qua Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã phát huy tác dụng trong việc tạo nên một “bước đệm” nhằm góp phần bình ổn giá (giữ ổn định hoặc giảm mức tăng) trong trường hợp cần thiết, để không cho giá xăng dầu trong nước tăng quá mạnh, góp phần kiềm chế lạm phát, ồn định kinh tế vĩ mô, ổn định an sinh xã hội.
Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu để kiến nghị sửa đổi một số nội dung nhằm quy định rõ hơn trách nhiệm của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trong quản lý, bảo toàn Quỹ bình ổn giá xăng dầu, trách nhiệm của Ngân hàng Thương mại nơi thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu mở tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu, nghiên cứu điều chỉnh quy mô Quỹ bình ổn giá xăng dầu cho phù hợp với cơ chế trích lập, sử dụng và yêu cầu thực tiễn…