Bị khởi tố, kết án thiếu căn cứ
Ngày 19-11, TAND tỉnh Quảng Trị sẽ mở phiên xét sử sơ thẩm vụ án dân sự “Yêu cầu bồi thường thiệt hại do cơ quan tiến hành tố tụng gấy ra trong hoạt động tố tụng hình sự”. Ông Dương Văn Hòa (SN 1957, ngụ khu phố 3, thị trấn Gio Linh, huyện Gio Linh, Quảng Trị) kiện yêu cầu Viện KSND tỉnh Quảng Trị xin lỗi công khai và bồi thường gần 18 tỷ đồng.
Sau 10 năm cầu cứu, ông Dương Văn Hòa được minh oan nhưng hậu quả, mất mát để lại quá lớn.
Tháng 4-2007, ông Hòa là Giám đốc Công ty TNHH Giống cây trồng vật nuôi Thuận Thành chuyên cung cấp cây trồng, vật nuôi tại Quảng Trị và các tỉnh lân cận. Thực hiện hợp đồng với Trung tâm Khuyến nông, khuyến lâm Quảng Trị cấp 142 con bò lai sin, 148 con bò cái lông vàng cho 2 huyện Đắkrông và Hướng Hóa trong dự án giảm nghèo của tỉnh, ông Hòa nhập bò giống từ các tỉnh đưa về. Ông Hòa ra Thanh Hóa ký hợp đồng với Xí nghiệp Truyền giống gia súc và phát triển chăn nuôi Thanh Ninh (Thanh Hóa) mua 150 con bò cái giống lai sin để về cung ứng ở Quảng Trị.
Hai đợt bàn giao với 104 con đều được Chi cục Thú y Quảng Trị và Hội đồng Kiểm tra nghiệm thu con giống kết luận đạt chất lượng, sạch bệnh, đạt tiêu chuẩn làm giống và đồng ý cho phân bổ.
Cùng thời điểm, tại một số nơi có bò giống của dự án xảy ra dịch bệnh lở mồm long móng. Ngành Thú y lấy 6 mẫu bệnh phẩm ở nhiều địa phương, phát hiện dịch bệnh nhưng không lập biên bản; kết quả xét nghiệm không thể hiện mẫu bệnh phẩm được lấy từ con bò nào.
Tháng 7-2007, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Trị khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ông Hòa về tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật”; cấm đi khỏi nơi cư trú. Ngày 2-8-2007, Viện KSND tỉnh ký QĐ phê chuẩn QĐ khởi tố bị can.
Ngày 25-6-2008, TAND tỉnh Quảng Trị xét xử sơ thẩm, bản án số 07/2008/HSST, tuyên phạt ông Hòa 18 tháng tù về tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật”.
Liên quan đến vụ án, ông Tạ Duyên Hào (SN 1966, ngụ huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa) - Phó Giám đốc Công ty Thanh Ninh cũng bị 2 năm tù; Nguyễn Khắc Thành (SN 1964, ngụ huyện Gio Linh) - Kiểm dịch viên 1 năm tù cùng về tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật”; Nguyễn Ngọc Độ (SN 1959, ngụ huyện Gio Linh) - nguyên Trạm Trưởng Trạm thú y huyện Gio Linh 1 năm (án treo) về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Ông Hòa kháng cáo. Ngày 16-9-2008, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà Nẵng tuyên hủy Bản án sơ thẩm, ra QĐ trả hồ sơ để điều tra lại vì chưa đủ cơ sở buộc tội ông Hòa. Sau khi điều tra lại, ngày 9-7-2009, Viện KSND ra cáo trạng truy tố ông Hòa cũng tội danh trên.
Tháng 9-2009, TAND tỉnh ra QĐ trả hồ sơ điều tra bổ sung lần 3. Ngày 2-12-2009, Viện KSND tỉnh ra QĐ đình chỉ vụ án, miễn trách nhiệm hình sự đối với ông Hòa, theo Khoản 1, Điều 25, BLHS. “Do hành vi của tôi đã hết nguy hiểm cho xã hội nên tôi được miễn trách nhiệm, không bị ngồi tù nhưng vẫn cáo buộc tôi có tội”, ông Hòa cho biết.
Chỉ chấp nhận bồi thường tổn thất tinh thần
Ông Hòa tiếp tục khiếu nại. Ngày 25-8-2017, Viện KSND Tối cao ra QĐ giải quyết khiếu nại, nêu rõ: Thứ nhất, có đủ tài liệu chứng minh số bò ông Hòa nhập từ Thanh Hóa đã được các cơ quan chức năng tiêm phòng, kiểm dịch; không có cơ sở xác định số bò ông Hòa cung ứng có nhiễm bệnh. Thứ 2, có cơ sở khẳng định mẫu xét nghiệm bò nhiễm bệnh không phải bò do ông Hòa cung cấp.
Ông Dương Văn Hòa kiện yêu cầu Viện KSND tỉnh Quảng Trị bồi thường gần 18 tỷ đồng.
Thứ 3, không thể kết luận được mẫu bò nhiễm bệnh xuất phát từ bò ông Hòa cung cấp. Thứ 4, không đủ chứng minh nguồn gốc và thống kê thực tế số bò ông Hòa cung ứng cho các hộ dân là nguyên nhân trực tiếp gây mầm bệnh. Thứ 5, nếu hành vi của ông Hòa cấu thành tội phạm thì thuộc thẩm quyền của các cơ quan chức năng Thanh Hóa và đến nay cũng đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ông Hòa.
Viện KSND Tối cao kết luận, không đủ cơ sở xác định ông Hòa có hành vi phạm tội; chấp nhận nội dung khiếu nại; yêu cầu Viện KSND tỉnh ra QĐ đình chỉ vụ án. Ngày 31-8-2017, VKSND tỉnh ra QĐ đình chỉ vụ án đối với ông Hòa do không đủ cơ sở xác định ông Hòa đã có hành vi phạm tội. Như vậy, sau 10 năm ròng rã khắp nơi, ông Hòa mới được minh oan vô tội.
Ngày 14-6-2018, Viện KSND tỉnh ban hành QĐ bồi thường thiệt hại, chỉ chấp nhận “bồi thường thiệt hại do tổn thất về tinh thần” hơn 217 triệu đồng, không xem xét các thiệt hại thực tế như: tổn hại về sức khỏe, thu nhập bị mất (hoặc bị giảm sút), tài sản bị xâm phạm.
"Tổng thiệt hại của tôi là gần 18 tỷ đồng gồm thiệt hại về tài sản, kinh tế hơn 16,2 tỷ đồng và tổn hại về tinh thần hơn 460 triệu đồng", ông Hòa nói.
Không đồng ý, ông Hòa kiện Viện KSND tỉnh và được TAND tỉnh thụ lý vụ án. Ông Hòa đã cung cấp hồ sơ, chứng cứ đến tòa án.
Ông Hòa ngậm ngùi: “Sau 10 năm kêu cứu thì công lý đã được thực thi nhưng hậu quả để lại khá nặng nề. Từ một Giám đốc của doanh nghiệp có uy tín trên thị trường; là đảng viên, được tặng thưởng nhiều bằng khen, giấy khen, kỷ niệm chương của Chủ tịch nước, các bộ, ngành và địa phương, bỗng mất tất cả. Thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tinh thần, uy tín, danh dự hệ lụy nhân phẩm là vô cùng lớn. Cá nhân tôi và công ty làm ăn lương thiện, đóng góp ngân sách, tạo công ăn việc làm thường xuyên cho gần 100 lao động địa phương; có uy tín với các đối tác…
Nhưng tất cả đã mất sau khi khởi tố vụ án, bị can. Vật nuôi, cây giống hư hại, hợp đồng bị hủy, các đối tác xa lánh tôi, gia đình nợ nần chồng chất, lục đục… Cả gia đình sống chật vật, khổ hơn chết. Vợ chồng, con cái sống chui lủi, bị chửi bới, dèm pha…".