Một số nơi chồng lên dự án công viên địa chất toàn cầu
Trong thông báo do Văn phòng Tỉnh ủy Quảng Ngãi nêu kết luận của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về dự án Quần thể du lịch nghỉ dưỡng và đô thị FLC Bình Châu - Lý Sơn có nội dung: Phần lớn diện tích dự án FLC nằm trong khu đô thị mới Vạn Tường (huyện Bình Sơn), một số vị trí nằm trong quy hoạch Công viên địa chất toàn cầu (CVĐCTC) Lý Sơn - Bình Châu. Dự án của FLC sẽ chồng lên một số địa điểm của CVĐCTC như ven biển Lý Sơn – Bình Châu, dọc biển huyện Bình Sơn, mũi Ba Làng An (xã Bình Châu, huyện Bình Sơn)…
Dự án CVĐCTC do Công ty CP Đầu tư phát triển Đoàn Ánh Dương thực hiện từ năm 2014. Hôm nay 25-4 ở Quảng Ngãi, chúng tôi may mắn gặp đoàn chuyên gia trong và ngoài nước, các đơn vị đang tích cực thực hiện dự án.
Ông Paul R. Dingwall (trái) trao đổi với PGS.TS Trần Tân Văn (phải) vào ngày 25-4
PGS.TS Trần Tân Văn – Viện trưởng Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản (thuộc Bộ TN&MT) cho biết: “Dự án của FLC có quy mô lớn và sử dụng không gian rất lớn nên sẽ ảnh hưởng nhiều đến cộng đồng. Thông thường quy mô dự án phải tỉ lệ thuận với thời gian chuẩn bị, cẩn thận, rất nghiêm túc, phải lấy ý kiến của các chuyên gia, tham vấn cộng đồng, đặc biệt là những đối tượng bị ảnh hưởng rồi mới trình quy hoạch. Dự án FLC được triển khai rất nhanh, khiến nhiều người thấy chưa an tâm về quy trình thủ tục, hồ sơ pháp lý”.
Dự án CVĐCTC đang được nghiên cứu, lập hồ sơ và vẫn chưa xác định được khu vực nào được bảo tồn, nơi nào được xây dựng. Ngành chức năng vừa yêu cầu Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản khẩn trương khảo sát, khoanh vùng di sản của dự án CVĐCTC để làm cơ sở cho Tập đoàn FLC lựa chọn diện tích để triển khai dự án.
“Công việc này phải cần rất nhiều thời gian, cẩn thận, không thể vội vàng, đốt cháy giai đoạn được. Nhanh nhất khoảng tháng 9 mới có cơ sở khoa học để tỉnh xem xét sau đó là các bộ ngành, Chính phủ xem xét”, PGS.TS Trần Tân Văn cho biết.
Ông Paul R. Dingwall – Cố vấn khoa học và kỹ thuật Liên đoàn quốc tế về bảo tồn tự nhiên (IUCN) và Trung tâm di sản thế giới (UNESCO) được mời hỗ trợ khảo sát, hoàn chỉnh hồ sơ để xây dựng dự án CVĐC Lý Sơn – Bình Châu. Ông Paul R. Dingwall bày tỏ: “Về lý thuyết có thể chấp nhận được sự chồng lấn của 2 dự án nhưng phải ưu tiên số 1 là bảo tồn di sản trước mới đến phát triển du lịch, dịch vụ. Không thể để sức ép của kinh doanh làm ảnh hưởng đến di sản. Đây cũng là yêu cầu của tất cả các dự án, các di sản ở Việt Nam và trên thế giới.
Tôi cho rằng phải có sự phối hợp hài hòa, nhịp nhàng của các bên ở 2 dự án để nhận dạng được tất cả giá trị, ý nghĩa của di sản, xác định nó nằm chỗ nào để có phương án bảo tồn; phát huy tối đa các lợi ích, giảm thiểu tiêu cực, ảnh hưởng xấu đến di sản”.
Khu vực ghềnh Dông (thuộc biển xã Bình Hải, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi)
Ông Đoàn Sung – Giám đốc Công ty Đoàn Ánh Dương cho biết: “Hiện vẫn chưa rõ dự án FLC chồng lên dự án CVĐCTC bao nhiêu nhưng theo chúng tôi, nơi nào có di sản thì cần phải bảo tồn nghiêm ngặt. Chính người dân nơi đó là di sản vì họ bảo vệ và hưởng lợi từ di sản. Nếu giao cho doanh nghiệp vừa bảo tồn vừa khai thác thì giống như “vừa đá bóng vừa thổi còi”, không thể vừa khai thác hiệu quả mà bảo tồn bền vững được. Vì thế một là nhà nước bảo tồn, hai là giao cho doanh nghiệp chuyên làm nhiệm vụ bảo tồn. Phải đầu tư vào vùng cận di sản chứ đừng chồng lên vùng di sản. Người dân ở vùng di sản thì chính họ cũng được xem là di sản – con người. Vì vậy rất cần phải bảo tồn, phát triển di sản, dựa vào nội lực là người dân địa phương và chính họ mới là chủ thể”.
Kết luận của Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ngãi
Ban Thường vụ Tỉnh ủy kết luận, khu vực đề xuất làm dự án của Tập đoàn FLC có tài sản thiên nhiên vô cùng quý báu của Quảng Ngãi; có giá trị về địa chất, địa mạo, có bãi biển đẹp và nhiều di sản văn hóa, danh lam thắng cảnh, hệ sinh thái động, thực vật phong phú; giàu tiềm năng phát triển du lịch, dịch vụ góp phần quan trọng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Người dân thôn An Cường (xã Bình Hải, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) lưu luyến trước biển
Việc Tập đoàn FLC đề xuất đầu tư dự án là ý tưởng tốt nên tạo điều kiện thuận lợi để dự án sớm triển khai. Tỉnh ủy thống nhất phạm vi, quy mô dự án 1.243ha; không đưa thắng cảnh Gành Yến vào dự án, tuy nhiên, cần quy hoạch để bảo tồn, chỉnh trang và phát huy giá trị.
Việc quy hoạch, xây dựng các khu chức năng, hạng mục công trình cần đảm bảo hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và nhà nước. Người dân phải được hưởng lợi, có cuộc sống tốt hơn trước khi có dự án; nghiên cứu, bố trí xen kẽ các tuyến đường ra biển, không gian bờ biển cộng đồng tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi lại, tiếp cận biển.
Mọi thủ tục liên quan đến cấp phép đầu tư, triển khai dự án, đánh giá tác động môi trường, sử dụng đất đều phải tuân thủ đúng quy trình, quy định của pháp luật. Về đất quốc phòng và dời đồn biên phòng, nếu thu hồi, điều chỉnh quy hoạch cũng phải đảm bảo các quy định pháp luật; có sự tham gia của Bộ Tư lệnh Quân khu 5, Bộ Quốc phòng.
Dự án phải đảm bảo đời sống ổn định, phát triển kinh tế của người dân, gắn với không gian biển, đảo phù hợp với thực tế, không thể cứ 8km mới mở một đường xuống biển; chú ý bảo tồn các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, các giá trị địa chất, khoáng sản, núi lửa trong khu vực quy hoạch dự án và vùng phụ cận, nhất là việc bảo tồn các giá trị địa chất núi lửa, các di sản, di tích trong khu vực dự án và vùng phụ cận. Tập trung đầu tư xây dựng một số khu dân cư (tái định cư) cho phù hợp với ngành nghề, tập quán sinh hoạt của người dân địa phương.
Ông Lê Văn Tâm – cựu Bí thư Đảng ủy xã Bình Hải (huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) băn khoăn, lo lắng về dự án
Theo lãnh đạo Tỉnh ủy, dự án mới trong giai đoạn kêu gọi đầu tư. Thông báo vừa qua của Văn phòng UBND tỉnh nêu ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh là chưa chặt chẽ về câu chữ, khiến dư luận hiểu nhầm. Việc này sẽ được rút kinh nghiệm.
Xã Bình Hải (huyện Bình Sơn) là địa phương trọng điểm trong chủ trương của dự án FLC Bình Châu - Lý Sơn. Dự kiến sẽ có hơn 700 hộ dân sống ổn định bao đời nay phải di dời, nhường chỗ cho dự án. Một số di tích văn hóa, lịch sử, đài tưởng niệm chiến thắng Vạn Tường, các lô cốt phòng thủ ven biển cũng phải di chuyển. Chính quyền, nhân dân Bình Hải đề nghị nếu triển khai dự án phải đảm bảo chỗ ở ổn định, hỗ trợ nghề nghiệp (chủ yếu nghề biển, hậu cần nghề cá, nghề trồng tỏi...).