Thay vào đó là một khu đất hoang, trải dài theo Tỉnh lộ 832 gần cả cây số, không chỉ gây lãng phí khủng khiếp về nguồn tài nguyên quốc gia, địa phương còn đối mặt với một loạt hệ lụy như dân khiếu nại việc thu hồi đất, tái định cư; nhiều nhà đầu tư tố cáo lừa đảo, kiện chủ đầu tư ra tòa; chủ đầu tư thì kiện ngược, đồng thời phát đơn đòi tỉnh bồi thường số tiền "khủng". Và hậu quả vẫn chưa dừng lại ở đây...
TỪ THỎA THUẬN "TẠM ỨNG VỐN"...
Trung tâm Phát triển quỹ đất (TTPTQĐ) tỉnh Long An được thành lập ngày 8-4-2005, theo QĐ số 1503/QĐ-UBND của UBND tỉnh Long An (chuyển đổi từ BQL dự án đầu tư hạ tầng tỉnh). TTPTQĐ trực thuộc UBND tỉnh Long An, đến ngày 16-4-2010 thì chuyển sang Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) tỉnh quản lý.
Ngay khi thành lập, TTPTQĐ tiếp tục được UBND tỉnh Long An giao làm chủ đầu tư dự án CCN Nhựt Chánh II. Ngày 14-4-2006, Công ty cổ phần Liên Minh (trụ sở tại Hùng Vương, Q6, sau chuyển sang đường Lý Thường Kiệt, Q10, TPHCM) có văn bản xin tham gia đầu tư dự án. Đúng một tuần sau, ông Nguyễn Hùng Cường - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc (GĐ) Công ty Liên Minh đã có mặt tại trụ sở TTPTQĐ ở TP.Tân An. Lãnh đạo TTPTQĐ, gồm GĐ Lưu Văn Nghĩa, hai phó GĐ Lê Tấn Dũng và Lê Tấn Nẫm cùng tiếp "vị khách quý”.
Tại buổi tiếp ngày 21-4-2006, ban lãnh đạo TTPTQĐ biết rõ Công ty Liên Minh không có chức năng đầu tư và kinh doanh hạ tầng CCN thể hiện rõ trên giấy phép đăng ký kinh doanh. Lẽ ra phải có thời gian xem xét thận trọng vì đây là vấn đề rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến tỉnh sau này, nhưng GĐ Nghĩa lại dễ dàng bỏ qua rồi "sốt sắng" cùng ông Cường ký vào "biên bản ghi nhớ".
Theo đó, Công ty Liên Minh xin được giao quyền sử dụng (QSD) toàn bộ "quỹ đất" 121ha CCN Nhựt Chánh II, sau khi TTPTQĐ hoàn tất việc thu hồi đất (chưa san lấp và đầu tư hạ tầng). Giá giao QSD quỹ đất, Liên Minh đề nghị 140.000 đồng/m2, công ty tạm ứng toàn bộ nguồn vốn cho TTPTQĐ để triển khai việc kê biên, bồi thường giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư (TĐC). Liên Minh sẽ bổ sung chức năng đầu tư và kinh doanh hạ tầng CCN, đồng thời ký quỹ 2 tỷ đồng. Khi có chủ trương đồng ý của tỉnh mà công ty "đổi ý” thì mất số tiền này.
Một góc khu đất dự án CCN Nhựt Chánh cho trâu bò gặm cỏ và vịt chạy đồng
Ngày 8-5-2006, GĐ Lưu Văn Nghĩa ký văn bản đề xuất gửi UBND tỉnh Long An, trình bày lại nội dung "biên bản ghi nhớ", đồng thời lý giải: Với phương thức "tạm ứng" vốn, không chỉ phù hợp trong điều kiện tỉnh thiếu vốn nghiêm trọng mà còn tháo gỡ ngay tình trạng quy hoạch "treo" đã 2 năm. Nguồn tích lũy từ giao quỹ đất trên theo GĐ Nghĩa "ít nhiều" cũng có hiệu quả tốt hơn so với không có vốn đầu tư, không triển khai được dự án...
Tại văn bản số 2890/UBND-NN ngày 26-6-2006, UBND tỉnh Long An đồng ý với đề xuất trên nhưng yêu cầu TTPTQĐ phải có phương án cụ thể, bàn thống nhất với các sở ngành chức năng liên quan trước khi triển khai thực hiện.
...ĐẾN BIẾN THÀNH "GIAO QUỸ ĐẤT" (!)
Ngày 8-10-2007, UBND tỉnh Long An ban hành QĐ số 2561/QĐ-UBND thu hồi 1.207.220m2 đất để thực hiện dự án CCN Nhựt Chánh II. Cùng ngày, UBND huyện Bến Lức ra QĐ phê duyệt phương án "bồi thường, hỗ trợ thiệt hại về đất và các tài sản trên đất" đợt 1 của dự án. Tiếp đến, ngày 7-12-2007, UBND huyện Bến Lức ra QĐ bồi thường đợt 2. Ngày 3-12-2008, UBND huyện Bến Lức ra QĐ bồi thường đợt 3. Cùng ngày UBND huyện ban hành QĐ phê duyệt phương án "bồi thường bổ sung".
Như vậy, đến cuối năm 2008, việc thu hồi, giải tỏa, bồi thường cho hàng trăm hộ dân vẫn đang được các cơ quan chức năng từ huyện đến tỉnh thực hiện. Trên thực tế, nhiều hộ dân chưa nhận tiền bồi thường, hỗ trợ và việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến thu hồi đất đến nay vẫn chưa kết thúc. Thế nhưng ngày 22-12-2006, GĐ Lưu Văn Nghĩa - đại diện TTPTQĐ (gọi tắt bên A) và ông Nguyễn Hùng Cường - đại diện Công ty Liên Minh (gọi tắt bên B) cùng ký kết hợp đồng số 36/HĐ-TTPTQĐ "thỏa thuận giao quỹ đất CCN Nhựt Chánh II" (gọi tắt HĐ số 36).
Theo đó, bên B đồng ý để bên A đền bù, giải tỏa và xúc tiến các thủ tục giao QSD đất công nghiệp với 121ha, giá "tạm tính" 140.000 đồng/m2. Tổng giá trị HĐ là 169,4 tỷ đồng, bao gồm cả tiền sử dụng đất mà bên B phải nộp. Phương thức thanh toán: Trước ngày 30-12-2006, bên B phải nộp 10 tỷ đồng; trong tháng 1 và tháng 2-2007, bên B thanh toán tiếp 10 tỷ đồng/tháng; các đợt sau theo thông báo tiến độ thanh toán của bên A. Cũng theo HĐ số 36, bên A có trách nhiệm "bồi thường, giải tỏa và giao đất cho bên B đúng vị trí, diện tích, hiện trạng đã thỏa thuận".
Ngày 8-1-2009, GĐ Nghĩa và đại diện Công ty Liên Minh, thỏa thuận ký tiếp "phụ lục số 1 sửa đổi và bổ sung HĐ số 36". Theo đó, tổng diện tích đất được giao là 1.207.222m2, bao gồm 1.062.346m2 để xây hạ tầng CCN và 144.858m2 để đầu tư xây dựng hạ tầng khu TĐC cho các hộ dân bị giải tỏa thuộc dự án. Đơn giá đất là 140.000 đồng/m2, thành tiền hơn 169 tỷ đồng.
Dễ nhận thấy, HĐ số 36 không đúng quy định pháp luật, "phụ lục số 1" lại càng sai hơn. Bởi TTPTQĐ không có chức năng, thẩm quyền để "giao quỹ đất CCN", cũng không có chức năng "định giá đất". Muốn giao một diện tích đất lớn như vậy, phải tuân thủ đầy đủ, chặt chẽ các quy định của pháp luật về đất đai, đầu tư... Cụ thể, đối với khu đất này phải có thẩm định giá, tổ chức đấu giá QSD rộng rãi, công khai...
Nhiều người dân bị thu hồi đất vẫn còn bức xúc. Ảnh: CTV
Mặt khác, trong HĐ số 36, giá đất chỉ mới "tạm tính"; lẽ ra, trước khi đặt bút ký "phụ lục số 1", GĐ Nghĩa phải tham mưu cho UBND tỉnh Long An chỉ đạo các cơ quan chức năng tổ chức thẩm định giá theo quy định nhằm tránh thất thoát cho nhà nước. Đằng này, ông Nghĩa "ấn định" giá chính thức vẫn 140.000 đồng/m2.
Như vậy, sau gần 3 năm, từ khi có "biên bản ghi nhớ" tháng 4-2006 đến tháng 1-2009, giá đất được GĐ Nghĩa "tạm tính" rồi duyệt cho giữ nguyên (?!). Trong khi đó, bảng giá các loại đất luôn được UBND tỉnh Long An điều chỉnh tăng hàng năm. Việc bồi thường cho các hộ dân bị thu hồi đất cũng tăng theo. Cụ thể, đối với dự án CCN Nhựt Chánh II, năm 2007, đất ở nông thôn được áp giá từ 120.000 (mặt trong) đến 400.000 đồng/m2 (mặt tiền); đất nông nghiệp từ 50.000 đồng/m2 (mặt trong) đến 220.000 đồng/m2 (mặt tiền). Năm 2008, giá đất tăng lên 250 - 770.000 đồng/m2 đối với đất ở và từ 100 đến 310.000 đồng/m2 đối với đất nông nghiệp. Nhiều hộ dân được nhận "chênh lệch giá” năm 2008, không chỉ về đất mà còn nhà cửa, vật kiến trúc, mồ mả... với tổng số tiền mà TTPTQĐ phải chi thêm lên đến hàng chục tỷ đồng.
Trong khi đó, giá đất mà GĐ Nghĩa giao cho tư nhân vẫn giữ nguyên 140.000 đồng trái quy định pháp luật, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho nhà nước.
Ngày 20-8-2009, GĐ Nghĩa ký văn bản gửi Sở TNMT tỉnh Long An, xác nhận: Căn cứ theo HĐ số 36 và "phụ lục số 1", tính đến ngày 31-7-2009, Công ty Liên Minh nộp đủ hơn 169 tỷ đồng cho phần đất 1.207.222m2.
Ngày 19-10-2009, UBND tỉnh ban hành QĐ 2672/QĐ-UBND giao đất (đợt 1) cho Công ty Liên Minh với diện tích 1.015.161,8m2 sử dụng vào mục đích đầu tư xây dựng hạ tầng CCN (còn thiếu gần 52.000m2 so với quy hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt tại QĐ số 1208/QĐ-UBND ngày 15-5-2009, do chưa bồi thường, giải tỏa xong). Cùng ngày, UBND tỉnh ban hành QĐ 2675/QĐ-UBND giao cho Liên Minh 142.755m2 (đợt 1) để đầu tư xây dựng khu TĐC.
Ngày 14-5-2010, GĐ Nghĩa đại diện TTPTQĐ (lúc này đã trực thuộc Sở TNMT tỉnh Long An) và Tổng GĐ Công ty Liên Minh Nguyễn Hùng Cường cùng ký vào biên bản "thống nhất trách nhiệm TĐC". Theo đó, người dân bị giải tỏa muốn TĐC ở khu vực khác, đã được lãnh đạo tỉnh chấp thuận. Phần đất 142.755m2 để TĐC, Công ty Liên Minh đồng ý giao lại cho TTPTQĐ để sử dụng vào mục đích khác và thanh toán thêm 10 tỷ đồng để TTPTQĐ làm nguồn lo TĐC. TTPTQĐ thực hiện toàn bộ việc TĐC cho các hộ dân CCN Nhựt Chánh II theo phương án được duyệt. Liên Minh cũng giao lại dự án Nghĩa trang nhân dân xã Nhựt Chánh cho TTPTQĐ làm chủ đầu tư theo hiện trạng đã san lấp một phần.
Về phía TTPTQĐ, phải có trách nhiệm xác nhận với các cơ quan chức năng để Công ty Liên Minh được cấp giấy chứng nhận QSD (sổ đỏ) phần đất 1.015.161,8m2 theo QĐ 2672/QĐ-UBND của UBND tỉnh Long An trước ngày 20-5-2010.
Ngày 21-5-2010, GĐ Sở TNMT tỉnh Long An lúc này là Nguyễn Văn Được thừa ủy quyền Chủ tịch tỉnh ký cấp sổ đỏ cho Công ty Liên Minh 1.015.161,8m2 đất. Trong đó có 8.907m2 là phần lộ giới, 16.993m2 là chỉ giới đường sông và 279.577m2 sử dụng xây dựng các công trình công cộng (tổng cộng là 305.477m2).
Như vậy, chỉ một hợp đồng "tạm tính", một "phụ lục" và vài ba biên bản, thì hơn 100ha đất đã có chủ mới...
Để có một diện tích đất rộng lớn 1.210.000m2 làm dự án CCN Nhựt Chánh II, 425 hộ dân của 6 và ấp 7, xã Nhựt Chánh, huyện Bến Lức buộc phải giải tỏa, di dời nhà cửa, vật kiến trúc cùng hàng trăm ngôi mộ...
Phần đất TĐC cho các hộ dân bị thu hồi đất được UBND tỉnh Long An phê duyệt lên đến 142.755m2. Tổng số nền đất TĐC theo phương án được duyệt là 808 nền (chưa kể phần phát sinh cho các gia đình có nhiều cặp vợ chồng sống chung chưa tách hộ, nếu có nhu cầu và địa phương xác nhận thì được giải quyết thêm). Một nghĩa trang mới được quy hoạch rộng 3,8ha để cải táng cho những ngôi mộ nằm trong dự án...
Còn tiếp...