Hiệu trưởng không nắm thông tin?
Vụ Trường Tiểu học Hồng Hà (quận Bình Thạnh, TPHCM) để xảy ra lạm thu với số tiền rất lớn, với những khoản thu phi lý, những khoản chi càng phi lý hơn, gây xôn xao dư luận xã hội khi một số phụ huynh bất bình tung thông tin lên mạng xã hội. Đầu năm học 2023 - 2024, lớp Một 2 Trường Tiểu học Hồng Hà, quận Bình Thạnh thu quỹ phụ huynh lớp lên đến 10 triệu đồng/học sinh (HS), tổng thu lên đến 313.300.000 đồng. Mới vào học được vài tuần, quỹ phụ huynh lớp này đã chi hơn 260 triệu đồng. Trong các khoản chi làm nhiều phụ huynh bức xúc là chi xây dựng, sửa chữa lớp học hết khoảng 227 triệu đồng, bao gồm: lắp điều hòa, quạt hút, lát nền, lắp tủ lớp, tủ giày, xây bồn hoa trước lớp, sơn bàn ghế, mua micro... và nhiều khoản chi "lạ” khác.
Phụ huynh bức xúc vì sao Trường Tiểu học Hồng Hà được xây mới và đưa vào sử dụng năm 2000, diện tích gần 6.000m2, chất lượng vẫn còn rất tốt, nhưng phụ huynh phải chi ra một số tiền rất lớn như vậy để xây dựng, sửa chữa? Trong khi theo Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) quận Bình Thạnh, các phòng học ở đây đã được trang bị đủ cho nhu cầu giảng dạy, gồm bàn ghế, đèn, quạt, bảng tương tác... Vẫn biết ngân sách cấp cho các trường học còn hạn chế, rất cần sự đóng góp trên tinh thần tự nguyện của phụ huynh để phục vụ cho các hoạt động dạy và học, nhưng phải hợp lý và công khai.
Trường Tiểu học Hồng Hà, quận Bình Thạnh, TPHCM
Đây không phải là lần đầu phụ huynh Trường Tiểu học Hồng Hà phản ứng với số tiền đóng góp rất lớn như vậy, khi những năm trước phụ huynh đều phải đóng quỹ phụ huynh lớp khoảng 6 - 7 triệu đồng/năm. Vụ việc nghiêm trọng như vậy nhưng rất tiếc là Phòng GD-ĐT quận Bình Thạnh lẫn Ban giám hiệu Trường Tiểu học Hồng Hà né tránh báo chí. Khó khăn lắm bà Hiệu trưởng Bùi Thị Hải Yến mới xác nhận thông tin lạm thu ở lớp Một 2 như phụ huynh phản ánh. Bà Yến đã yêu tạm dừng việc thu chi này để phụ huynh xem xét lại.
Điều đáng tiếc là thái độ của bà hiệu trưởng khi trả lời với báo chí rằng: "Trường không biết số tiền thu chi cho đến khi nhận được phản ánh..." và khẳng định rằng trường không yêu cầu hay kêu gọi phụ huynh đóng quỹ hay hỗ trợ bất cứ khoản nào. Nếu đúng như bà hiệu trưởng nói, thì phải xem xét lại sự lãnh đạo của Ban giám hiệu trường này.
Trả lại tiền thu sai cho phụ huynh
Sáng 28/9, với sự chỉ đạo của UBND quận Bình Thạnh, Phòng GD-ĐT quận Bình Thạnh có thông cáo báo chí do Phó Trưởng phòng GD-ĐT - bà Phạm Thị Thủy ký, về vụ lạm thu lớn xảy ra ở Trường Tiểu học Hồng Hà.
Theo thông cáo báo chí:
"1. Trường Tiểu học Hồng Hà tổ chức họp cha mẹ học sinh (CMHS) các lớp Một năm học 2023 - 2024 vào ngày 13/8/2023. Trong phiên họp này, giáo viên chủ nhiệm các lớp, trong đó có lớp Một 2, phụ huynh lớp thống nhất chọn và bầu Ban đại diện CMHS tạm thời của lớp. Sau cuộc họp, Ban đại diện CMHS xin ý kiến nhà trường được cải tạo lớp học vì học sinh các lớp tích hợp sẽ học tại phòng học này trong 5 năm (từ lớp 1 đến lớp 5). Phòng học hiện hữu của lớp sẽ được sửa chữa các hạng mục: làm nền, lắp đặt máy lạnh, sơn tường, quạt, bảng trượt, tủ... Phụ huynh cam đoan việc đầu tư cơ sở vật chất của lớp thực hiện trên tinh thần tự nguyện và phụ huynh đồng thuận. Nội dung được sự nhất trí của 29/32 phụ huynh (vắng 3 người).
Bảng kê thu chi của lớp Một 2 Trường Tiểu học Hồng Hà gây xôn xao dư luận
Về hiện trạng lớp học, nhà trường đã trang bị đầy đủ bàn ghế, đèn, quạt, bảng tương tác..., nhưng phụ huynh vẫn có nguyện vọng cải tạo lớp học khang trang và đầy đủ tiện nghi để con em được học suốt 5 năm học. Nhà trường đã đồng thuận theo nguyện vọng của phụ huynh cải tạo sửa chữa lớp gồm các hạng mục như: lắp đặt máy lạnh, quạt hút, lát lại nền, làm tủ lớp, tủ giấy, xây bồn hoa trước lớp".
"2. Về các khoản thu chi Ban đại diện đã công khai trên group phụ huynh do Bà Nguyễn Thị Thủy Quyên - thủ quỹ Ban đại diện CMHS lớp Một 2 như sau: Tổng số tiền hội lớp đã thu: 313.300.000đ (31/32 hs) + Tổng số tiền hội lớp đã chi: 260.328.500đ; dư 52.971.500đ”.
"Nhận được thông tin, Phòng GD-ĐT yêu cầu nhà trường nghiêm túc rút kinh nghiệm qua vụ việc, đồng thời tiến hành họp với Ban đại diện CMHS và toàn thể CMHS lớp Một 2 ngay trong ngày 27/9/2023 để trao đổi thông tin, các nội dung có liên quan đến việc vận động, công tác thu - chi Quỹ hoạt động Ban đại diện CMHS đảm bảo đúng quy định, đối với kế hoạch hoạt động của Ban đại diện CMHS lớp phải thực hiện đúng theo các quy định của Thông tư 55/2011/TT-BGDDT và Thông tư 16/2018/TT-BGDĐT. Báo cáo kết quả thực hiện về Phòng GD-ĐT ngay sau cuộc họp".
Phòng GD-ĐT quận Bình Thạnh chỉ đạo: "Đối với công trình cải tạo lớp học Ban đại diện CMHS quyết toán 227.030.000 đồng. Mặc dù công trình cải tạo lớp học do phụ huynh tự nguyện đóng góp, nhưng quy trình vận động, thu chi không đúng quy định nên ban đại diện lớp Một 2 sẽ hoàn trả số tiền này cho phụ huynh theo đúng quy định". Đối với các khoản chi như chi văn nghệ, chi tiền ăn uống, gấu bông, chi hỗ trợ cô Thu (tổng là 20.515.000 đồng) cũng là khoản chi sai quy định, sẽ hoàn trả số tiền cho phụ huynh. Còn các khoản chi mua dụng cụ học tập, mua đồ trang trí cây xanh là 12.783.000 đồng vẫn được tiếp tục thực hiện.
Phòng GD-ĐT chỉ đạo nhà trường theo dõi và giám sát việc thực hiện hoàn trả tiền thu - chi sai quy định của Ban đại diện CMHS lớp Một 2 và có báo cáo kịp thời về Phòng GD-ĐT. Phòng GD-ĐT cũng chỉ đạo nhà trường thực hiện phê bình đối với bà Huỳnh Ngọc Thủy - giáo viên chủ nhiệm lớp Một 2 về các sai phạm nêu trên. Phòng GD-ĐT cũng đã có văn bản phê bình bà Bùi Thị Hải Yến - Hiệu trưởng nhà trường "về việc chưa thực hiện tốt vai trò quản lý nhà trường, chưa thực hiện đúng quy trình vận động, công tác thu chi Quỹ hoạt động Ban đại diện CMHS theo đúng quy định", thông cáo này nêu.
Cần cương quyết xử lý lạm thu
Chắc chắn với Trường Tiểu học Hồng Hà, việc lạm thu không chỉ xảy ra ở lớp Một 2. Đừng để "mất bò mới lo làm chuồng", đề nghị Phòng GD-ĐT thanh tra, kiểm tra công tác lạm thu đối với trường tiểu học này. Đây không phải là năm đầu tiên phụ huynh trường tiểu học này phản ứng lạm thu, các năm trước phụ huynh đều phải đóng quỹ cũng rất cao, thường khoảng 6 - 7 triệu đồng. Ngoài ra, quận Bình Thạnh không chỉ có trường này xảy ra tình trạng lạm thu, đặc biệt là những trường "điểm" nhiều năm qua đều lạm thu, nhất là qua các quỹ cơ sở vật chất đầu năm.
Để chống lạm thu, đề nghị UBND quận Bình Thạnh cho kiểm tra việc thu chi đầu năm học ở tất cả các trường công trên địa bàn và có quyết định kỷ luật thích đáng, đủ sức răn đe. Việc kiểm điểm hiệu trưởng, cô giáo chủ nhiệm lạm thu là cần thiết, nhưng vẫn chưa đủ.
Còn nhớ nhiều năm trước, việc lạm thu ở một số trường học tại TPHCM cũng diễn ra tương tự, cũng kiểm điểm hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm, nhưng rồi đâu cũng vào đấy, dù năm nào vào năm học mới thì Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT TPHCM đều có văn bản hướng dẫn thu chi đầu năm học, nhưng tình hình lạm thu vẫn không giảm. Lạm thu như căn bệnh mạn tính, càng chống càng bùng phát. Và nên nhớ rằng lạm thu cũng là một hình thức tham nhũng, làm tổn thương ngành giáo dục.
Lạm thu: Hình thức tham nhũng trong giáo dục
Theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế (IT), thu những khoản lệ phí không chính thức trong trường học cũng là một hình thức tham nhũng. IT định nghĩa tham nhũng trong giáo dục rất rõ ràng: "Là việc lạm dụng quyền lực để đạt được những lợi ích cá nhân, có thể xảy ra trong quá trình xây dựng chính sách, gian lận tài sản, dạy thêm, học thêm, lạm thu, tuyển sinh, cho điểm, công nhận tốt nghiệp, đạo văn...". Theo một báo cáo về tính minh bạch trong giáo dục, các nhà nghiên cứu cho rằng tham nhũng trong giáo dục chính là hành vi "đánh cắp tương lai" của chính đối tượng thụ hưởng là HS, sinh viên".
Hậu quả của tham nhũng trong giáo dục là làm xói mòn chuẩn mực đạo đức, góp phần làm xuống cấp giá trị đạo đức của giáo viên và HS, vì gây thiệt thòi cho những người sống chính trực.
Tham nhũng trong giáo dục đe dọa tăng chi phí giáo dục cho các hộ gia đình, làm tăng nguy cơ bỏ học của con em các gia đình không có đủ điều kiện chi trả các khoản ngoài quy định. Từ đó, tham nhũng trực tiếp làm tăng bất bình đẳng trong tiếp cận các dịch vụ xã hội. Giáo dục cũng là ngành rất dễ bị tổn thương bởi những hành vi tham nhũng, trong đó có cả hành vi dạy thêm, học thêm, lạm thu.