Hiện nay, việc dự phòng đột quỵ trước khi có dấu hiệu, đặc biệt là ngăn không cho mảng xơ vữa, cục máu đông (huyết khối) hình thành được xem là biện pháp hiệu quả và bền vững.
PGS.TS Vũ Anh Nhị
Hàng loạt nguy cơ “báo trước” đột quỵ
Đột quỵ (stroke) hay tai biến mạch máu não (TBMMN) là tình trạng gián đoạn đột ngột lưu lượng máu tới não hoặc chảy máu bên trong sọ dẫn đến giảm, mất chức năng hoặc chết các tế bào não. Tùy vị trí phần não bị “chết”, di chứng xảy ra sẽ khác nhau như yếu tay, chân; liệt nửa người; nói khó, viết khó và suy giảm trí nhớ...
Theo thống kê của Hội phòng chống TBMMN Việt Nam, mỗi năm nước ta có khoảng 200.000 người bị đột quỵ. Có 30 - 50% trường hợp đột quỵ tử vong, 90% bệnh nhân sống sót gặp phải di chứng, chưa kể họ còn đối mặt với nguy cơ tái phát đột quỵ với những hậu quả, chi phí điều trị cao gấp nhiều lần so với đột quỵ lần đầu.
Thực tế, rất nhiều người đang vui chơi, đọc sách, chơi cờ, nấu ăn... bỗng nhiên chóng mặt, tê yếu tay, chân hoặc ngã quỵ... người nhà mới “tá hỏa” đưa bệnh nhân đi cấp cứu.
Trong khi đó, đột quỵ thực chất là hậu quả của hàng loạt các yếu tố nguy cơ “báo trước” như: bệnh rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, béo phì, tiểu đường, đau nửa đầu hay chứng mất ngủ mãn tính...
Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, lười vận động, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, cùng với vô số áp lực trong cuộc sống hiện đại đã làm sản sinh rất nhiều gốc tự do (Free Radical) tấn công tế bào não và mạch máu, làm tăng nguy cơ khởi phát đột quỵ.
Đừng để các dấu hiệu xảy ra mới lo đột quỵ
Đây là sản phẩm tất yếu từ quá trình chuyển hóa liên tục của cơ thể và các tác nhân bên ngoài. Gốc tự do tấn công mạnh nhất lên não, làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu não, tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa và cục huyết khối.
Từ đó, gây ra tắc mạch, thiếu máu não thoáng qua. Thời gian bị tắc kéo dài sẽ khiến tế bào thần kinh tại các vùng não không được cung cấp oxy và dưỡng chất sẽ suy yếu dần và hoại tử, dẫn đến cơn đột quỵ.
Khi bị đột quỵ, bệnh nhân cần được cấp cứu tại các cơ sở y tế chuyên khoa. Tùy bệnh cảnh và mức độ đột quỵ khác nhau, bệnh nhân có thể sẽ được chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch, can thiệp lấy bỏ cục máu đông bằng dụng cụ cơ học, đặt stent... Tuy nhiên, những can thiệp này đòi hỏi trình độ tay nghề cao và sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
Riêng về xử trí cục máu đông, việc này chỉ được tiến hành khi các bác sĩ đã xác định chính xác nguyên nhân là do cục máu đông. Vì vậy, bệnh nhân và người nhà không nên tự ý sử dụng các loại thuốc, phương pháp được cho là xử lý cục máu đông để tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc.
Dự phòng sớm đột quỵ bằng cách nào?
Để dự phòng đột quỵ, cần quan tâm thực hiện việc kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm kịp thời phát hiện nguy cơ đột quỵ như bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh lý tim mạch, thừa cân, béo phì... và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
Chủ động chăm sóc não, bảo vệ tế bào thần kinh và mạch máu được xem là phương pháp bền vững kiểm soát gốc tự do, dự phòng nguy cơ đột quỵ.
Gần đây, các nhà khoa học Mỹ đã tìm ra hoạt chất sinh học thiên nhiên Anthocyanin, Pterostilbene có trong Blueberry (xuất xứ Bắc Mỹ) có tác dụng trung hòa các gốc tự do, bảo vệ mạch máu và kích hoạt các men chống gốc tự do tự nhiên của cơ thể, góp phần ngăn chặn hình thành xơ vữa mạch máu và huyết khối hiệu quả. Nhờ đó, giúp khơi thông dòng máu lên não, cải thiện tình trạng thiếu máu não, giúp phòng ngừa đột quỵ.
Dự phòng từ sớm với tinh chất thiên nhiên từ Blueberry có trong OTiV giúp ngăn ngừa từ gốc đột quỵ
Hoạt chất sinh học từ Blueberry còn giúp hạn chế sự hình thành mảng xơ vữa mới ở những mạch máu nuôi não khác sau đột quỵ, giúp hỗ trợ quá trình phục hồi trí nhớ, hạn chế cơn đột quỵ tái phát.
Song song với việc kiểm soát gốc tự do, nên duy trì chế độ ăn uống hợp lý, vận động thường xuyên (đi bộ, chạy bộ, đạp xe...); tránh mất ngủ, căng thẳng, stress; hạn chế bia rượu, ngưng hút thuốc lá; chú ý những thời điểm dễ xảy ra đột quỵ như: thời tiết nắng nóng, lạnh giá, buổi sáng và đầu đêm... để phòng ngừa, xử trí kịp thời và hạn chế hậu quả đáng tiếc từ đột quỵ.
PGS.TS Vũ Anh Nhị - Chủ tịch Hội Thần kinh học TP.HCM