(CATP) Phải mất gần 10 năm sau khi hành quyết phạm nhân vì tội ác "trời không dung, đất chẳng tha", cơ quan điều tra mới lần ra hung thủ thực sự của vụ trọng án, nhưng lại thêm ngần ấy thời gian ròng rã đấu tranh, với sự vào cuộc của cơ quan truyền thông, gia đình nam công nhân người Nội Mông Cổ mới giải được nỗi oan khiên thấu trời của con trai mình, khi mộ phần của anh đã xanh cỏ.
An oan của nam công nhân trẻ
Vào buổi tối muộn 09-4-1996, sau khi lai rai đôi chút với bạn bè trong bữa cơm chiều, Huugjilt (SN 1978), chàng công nhân trẻ của 1 nhà máy thuốc lá ở TP.Hồi Hột, Khu tự trị Nội Mông Cổ, Trung Quốc, rời ký túc xá ra ngoài tìm mua viên ngậm vì sợ mùi rượu sẽ khiến quản đốc phân xưởng trách phạt. Trên đường trở về, bỗng nghe 1 giọng nữ yếu ớt vọng ra từ nhà vệ sinh công cộng trong khu ký túc, nghi có chuyện chẳng lành nhưng vốn tính cẩn thận, chàng trai 18 tuổi Huugjilt không vào ngay mà chạy đi tìm bạn là Diêm Phong đến để cùng xem sự thể thế nào.
Ban đầu, vì ngại khi đây là khu nhà vệ sinh dành cho nữ, cả hai đã đứng bên ngoài gọi to nhiều lần nhưng không nghe trả lời, nên cuối cùng quyết định bước vào, phát hiện một cô gái trẻ lõa thể phần thân dưới, đầu dựa vào tường. Hoảng hốt, Huugjilt định báo cảnh sát, nhưng Diêm gạt đi vì sợ gặp rắc rối. Cuối cùng, Huugjilt bảo bạn về thuật lại sự việc với quản lý, còn mình đến đồn cảnh sát báo tin.
Điều đáng nói là sau khi được mời về cơ quan điều tra lấy lời khai, chỉ có họ Diêm được cho về, trong khi Huugjilt bị còng tay cùng tiếng kêu phản đối trong quá trình thẩm vấn và chỉ 2 ngày sau, gia đình nam công nhân trẻ tuổi này nhận được thông báo "nghi phạm Huugjilt đã nhận tội cưỡng hiếp và cố ý giết người".
Theo hồ sơ được lập tại cơ quan điều tra, nam công nhân trẻ đã lẻn vào nhà vệ sinh nữ, khống chế cô gái 25 tuổi để thực hiện hành vi đồi bại, sau đó siết cổ khiến nạn nhân không qua khỏi. Việc Huugjilt cố ý kéo Diêm Phong đến nhà vệ sinh nữ, cùng phát hiện thi thể nhằm đánh lạc hướng cơ quan điều tra, bằng chứng là xuất hiện máu trong móng tay của Huugjilt trùng khớp với mẫu máu nơi cổ nạn nhân.
Hơn 9 năm sau khi Huugjilt (trái) bị xử tử, hung thủ thực sự là Triệu Chí Hồng mới lộ diện
Dù Huugjilt đã "thành khẩn khai nhận tội lỗi" đồng thời là người dân tộc thiểu số, nhưng do án tại hồ sơ, 2 cấp tòa cả sơ lẫn phúc thẩm của Tòa án nhân dân TP. Hồi Hột vẫn tuyên án tử hình với bị cáo này và chỉ hơn 2 tháng sau khi vụ án xảy ra, nam công nhân Huugjilt đã bị hành quyết tại pháp trường. Báo chí địa phương lúc đó ngơi ca: Công an Hồi Hột chỉ mất 48 giờ đồng hồ buộc hung thủ "phải nhận tội" vào lúc toàn Trung Quốc thi đua chống tội phạm bạo lực.
Kết án oan do "bị áp lực"
Tin tưởng con mình bị oan nhưng do hiểu biết hạn chế về pháp luật nên suốt 9 năm ròng, gia đình Huugjilt chỉ biết thu thập tất cả tin tức liên quan đến vụ án, mong 1 ngày có thể kêu oan cho con mình. Chỉ đến khi nghi can Triệu Chí Hồng bị bắt ngày 23-10-2005 tại TP.Hồi Hột sau khi sát hại 10 phụ nữ đồng thời thú nhận là thủ phạm vụ án xảy ra tối 09-4-1996 tại khu nhà vệ sinh nữ, tin đồn Huugjilt chết oan bắt đầu lan ra. Đến lúc này, gia đình nam công nhân quyết định gửi đơn kiện và may mắn được phóng viên mảng pháp luật của Tân Hoa Xã ở Nội Mông Cổ giúp sức.
Cuối năm 2007, Triệu Chí Hồng được đưa ra xét xử lại khi có đơn "xin đền mạng" của bị cáo này từ trại giam gửi Viện Kiểm sát nhân dân Khu tự trị Nội Mông Cổ, bày tỏ mong muốn trả lại sự trong sạch cho người bị oan sai, nhưng do nhân sự thay đổi vụ án Huugjilt tiếp tục phải xếp lại hồ sơ.
Cha mẹ Huugjilt khó thể nguôi ngoai khi con trai bị kết án tử oan
Mãi đến tháng 11-2014, Tòa án nhân dân cấp cao Nội Mông Cổ mới xử lại vụ án này. Điều tra cho thấy lời khai ban đầu của Huugjilt không phù hợp với hiện trường vụ án, ADN thu được cũng không phải của anh và ngày 15-12-2014, tòa tuyên bố Huugjilt vô tội. Cuối tháng 7-2019, bị cáo Triệu Chí Hồng bị thi hành án tử.
Khi án oan xảy ra, các chuyên viên điều tra thừa nhận họ bị sức ép phải tìm bằng được thủ phạm để kết án. Phó chánh án Tòa án nhân dân cấp cao TP.Hồi Hột thay mặt cơ quan này xin lỗi gia đình anh. Cha mẹ Huugjilt nhận được khoản bồi thường 30.000 nhân dân tệ (khoảng 100 triệu đồng).
Gia đình Huugjilt đã đốt tờ quyết định của tòa trên mộ anh. "Mẹ tôi muốn anh ấy có thể thanh thản nơi suối vàng, không còn day dứt về nỗi oan phải gánh chịu suốt gần 20 năm", em trai của anh ngậm ngùi cho biết.
Theo tờ Chinadaily, tin tức về vụ án oan hy hữu và hình ảnh cha mẹ Huugjilt đau khổ vật vã khi nhận được thông báo con trai mình bị xử tử oan đã gây chấn động mạng xã hội Trung Quốc.
Luật sư của gia đình nam công nhân cho biết, thân chủ của bà có thể khởi kiện cơ quan điều tra, viện kiểm sát và thẩm phán trong vụ án oan được mô tả là "gây ra cơn chấn động tại Trung Quốc". Được biết sau đó 27 quan chức liên quan tới quá trình điều tra, xét xử vụ án phải trả giá cho sai lầm của mình, hầu hết bị xử phạt hành chính bao gồm cảnh cáo, khiển trách và giáng chức...
(CATP) Trong hành trình đi tìm công lý xuất phát từ sự vội vã, sơ suất hoặc thiếu khách quan của những người thực thi pháp luật, nhiều trường hợp đã được minh oan cho tội danh mà họ cứ ngỡ phải mang suốt đời, nhưng bên cạnh đó cũng có không ít phạm nhân chết đi rồi mới được cơ quan pháp luật trả lại sự trong sạch, khi trên thực tế có những cơ quan tư pháp không thể hoàn thành vai trò "thành lũy cuối cùng bảo vệ quyền con người".
NGUYỄN XUÂN (theo NPR, Chinadaily)