(CAO) Vô số đường hầm dưới lòng đất của dải Gaza được biết đến nhiều nhất là những lối đi được sử dụng để buôn lậu hàng hóa và tiến hành các cuộc tấn công vào Israel.
Nhưng vẫn tồn tại một mạng lưới ngầm thứ hai mà Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thường gọi là “tàu điện ngầm Gaza”. Đó là một mê cung rộng lớn gồm nhiều đường hầm, được sử dụng để vận chuyển người và hàng hóa; để cất giữ tên lửa và đạn dược; và đặt các trung tâm chỉ huy của Hamas, tất cả đều giúp chúng tránh xa 'con mắt tò mò' của máy bay chiến đấu và máy bay không người lái giám sát của IDF.
Hamas vào năm 2021 tuyên bố đã xây dựng hệ thống đường hầm dài 500 km (311 dặm) dưới lòng đất Gaza, mặc dù không rõ con số đó có chính xác không. Nếu đúng, các đường hầm dưới lòng đất của Hamas sẽ dài chưa bằng một nửa hệ thống tàu điện ngầm của thành phố New York.
Daphne Richemond-Barak, giáo sư tại Đại học Reichman của Israel và là chuyên gia về chiến tranh ngầm, cho biết: “Đó là một mạng lưới đường hầm rất phức tạp, rất lớn trên một phần lãnh thổ khá nhỏ”.
Không rõ mạng lưới đường hầm sẽ tiêu tốn bao nhiêu tiền của Hamas - con số này có thể rất đáng kể, cả về nhân lực và vốn. Gaza đã bị phong tỏa trên bộ, trên biển và trên không bởi Israel cũng như Ai Cập trên đất liền kể từ năm 2007 và được cho là không sở hữu loại máy móc khổng lồ thường được sử dụng để xây dựng đường hầm sâu dưới lòng đất.
Các chuyên gia nói rằng những người thợ đào sử dụng các công cụ cơ bản có thể đã đào sâu dưới lòng đất để đào mạng lưới được nối dây điện và được gia cố bằng bê tông. Israel từ lâu đã cáo buộc Hamas chuyển bê tông dùng cho mục đích dân sự và nhân đạo sang việc xây dựng đường hầm.
Những người chỉ trích Hamas cũng nói rằng các khoản chi khổng lồ của nhóm này cho các đường hầm có thể đã được dùng để chi trả cho các hầm tránh bom dân sự hoặc các mạng lưới cảnh báo sớm giống như các mạng lưới xuyên biên giới ở Israel.
Một hệ thống
địa đạo của Hamas ở Gaza
Điều khiến đường hầm của Hamas khác với đường hầm của al Qaeda ở vùng núi Afghanistan là xây dựng một mạng lưới ngầm bên dưới một trong những khu vực đông dân nhất hành tinh. Gần 2 triệu người sống trong 88 dặm vuông tạo nên thành phố Gaza.
“Việc xử lý các đường hầm luôn khó khăn, đừng hiểu sai ý tôi, trong bất kỳ bối cảnh nào, ngay cả khi chúng ở khu vực miền núi, nhưng khi chúng ở khu vực thành thị thì mọi thứ phức tạp hơn – các khía cạnh chiến thuật, các khía cạnh chiến lược, các khía cạnh hoạt động, và tất nhiên, sự bảo vệ mà bạn muốn đảm bảo cho dân thường” - Richemond-Barak, người cũng là thành viên cấp cao tại Viện Luật và Chiến tranh trên bộ Lieber và Viện Chiến tranh Hiện đại ở West Point, cho biết.
Kể từ vụ tấn công ngày 7 tháng 10 ở Israel khiến ít nhất 1.400 người, chủ yếu là dân thường, thiệt mạng, IDF đã nhiều lần cáo buộc rằng Hamas đang ẩn náu bên trong những lối đi này “bên dưới những ngôi nhà và bên trong các tòa nhà có dân thường Gazan vô tội”, biến họ thành những kẻ tấn công một cách hiệu quả. Bộ Y tế ở Gaza cho biết trong một tuyên bố hôm 15-10 rằng các cuộc không kích của quân đội Israel đã giết chết ít nhất 2.670 người Palestine.
IDF dự kiến sẽ càn quét mạng lưới địa đạo này trong cuộc tấn công trên bộ sắp tới vào Gaza, vì trong những năm gần đây họ đã nỗ lực hết sức để loại bỏ các đường hầm của Hamas. Israel đã phát động một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza vào năm 2014 để cố gắng loại bỏ các lối đi ngầm.
Hôm 13-10, Israel đã cảnh báo khoảng 1,1 triệu người sống ở Gaza di chuyển về phía nam trước chiến dịch đổ bộ có thể xảy ra, theo Liên Hợp quốc. Những người chỉ trích cho rằng mệnh lệnh như vậy không thể được thực hiện trong thời gian ngắn giữa vùng chiến sự. Quan chức nhân quyền hàng đầu của Liên Hợp quốc cho biết lời kêu gọi sơ tán “bất chấp các quy tắc chiến tranh và tính nhân văn cơ bản”.
Richemond-Barak cho biết, việc di chuyển dân thường ra khỏi thành phố Gaza sẽ giúp việc loại bỏ các đường hầm trở nên an toàn hơn, nhưng những hoạt động như vậy sẽ rất nguy hiểm.
Lính Israel được huấn luyện tác chiến mô phỏng đối phó mạng lưới địa đạo
IDF có thể khiến các đường hầm trong mạng lưới địa đạo của Hamas tạm thời không sử dụng được hoặc phá hủy chúng. Theo Richemond-Barak, ném bom các lối đi ngầm thường là cách hiệu quả nhất để loại bỏ, nhưng những cuộc tấn công như vậy có thể ảnh hưởng đến dân thường.
Điều rõ ràng là chỉ riêng công nghệ sẽ không đủ để ngăn chặn mối đe dọa dưới lòng đất.
Israel đã chi hàng tỷ đô la để cố gắng bảo vệ biên giới bằng một hệ thống thông minh có cảm biến tiên tiến và các bức tường ngầm, nhưng Hamas vẫn có thể tiến hành cuộc tấn công vào ngày 7 tháng 10 bằng đường bộ, đường không và đường biển.
Richemond-Barak cho biết cần phải có một cách tiếp cận toàn diện, một cách sử dụng trí thông minh trực quan, giám sát biên giới và thậm chí yêu cầu dân thường để mắt đến bất cứ điều gì khả nghi.
Richemond-Barak nói với CNN: “Không có giải pháp rõ ràng nào để đối phó với mối đe dọa từ đường hầm. Không có hệ thống phòng thủ Vòm Sắt để chống lại địa đạo”.