Trong tháng vừa qua, quốc gia này đã phải vật lộn với tình trạng thiếu muối biển khi những người mua sắm gom hàng với số lượng lớn, phản ánh sự lo lắng ngày càng tăng của công chúng trước kế hoạch xả nước nhiễm phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima, Nhật Bản.
Chính quyền Nhật Bản và cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc đã khẳng định rằng kế hoạch này là an toàn, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và phù hợp với những gì các nhà máy hạt nhân làm trên khắp thế giới, bao gồm cả những nhà máy ở Hoa Kỳ. Nước bị ô nhiễm được xử lý sẽ được pha loãng ở mức độ cao và thải dần ra Thái Bình Dương trong nhiều năm.
Các nhà chức trách cho biết, động thái này là cần thiết để cuối cùng ngừng hoạt động nhà máy hạt nhân Fukushima, vốn đã tan chảy các lõi hạt nhân vào năm 2011 sau trận động đất và sóng thần tàn phá Nhật Bản. Chính phủ cho biết việc xả nước thải sẽ bắt đầu vào mùa hè này, mặc dù chưa xác định ngày cụ thể.
Tuy nhiên, những tuyên bố đảm bảo này cho đến nay vẫn không làm giảm bớt lo ngại ở các quốc gia láng giềng như Hàn Quốc, nơi ngư dân cho biết sinh kế của họ đang gặp rủi ro và người dân đang tích trữ thực phẩm vì sợ ô nhiễm, và Trung Quốc, quốc gia đã cấm nhập khẩu thực phẩm từ một số khu vực ở Nhật Bản.
Khi CNN đến thăm một siêu thị ở thủ đô Seoul của Hàn Quốc, các kệ chứa đầy ắp các loại gia vị từ bột tỏi đến tương ớt - ngoại trừ một khoảng trống là nơi từng đặt muối. Một tấm biển gần đó ghi: “Hết muối. Đã có sự chậm trễ trong việc thu mua muối do tình hình của các đối tác của chúng tôi. Chúng tôi xin lỗi vì sự bất tiện này".
Người mua sắm thậm chí đã bắt đầu tích trữ các mặt hàng chủ lực khác có nguồn gốc từ biển như rong biển và cá cơm, Reuters đưa tin vào tháng 6, trích dẫn thông tin từ phương tiện truyền thông xã hội Hàn Quốc.
Một thanh tra viên đo nồng độ phóng xạ của cá tươi bán ở một khu chợ hải sản ở Seoul - Ảnh: Getty
Sự thiếu hụt nghiêm trọng đến mức chính phủ buộc phải xuất muối biển khỏi kho dự trữ chính thức để ổn định giá muối, vốn đã tăng hơn 40% kể từ tháng 4, theo hiệp hội sản xuất muối của nước này. Chính phủ cũng tuyên bố thời tiết xấu đã ảnh hưởng đến sản xuất muối khiến giá tăng.
“Người dân không phải lo lắng về nguồn cung muối biển vì lượng muối cung cấp cho tháng 6 và tháng 7 sẽ vào khoảng 120.000 tấn, cao hơn sản lượng trung bình hàng năm” - Bộ Đại dương và Thủy sản cho biết vào tháng trước. “Chúng tôi yêu cầu công chúng chỉ mua số lượng bạn cần khi mua muối biển”.
Những lo lắng này đã được thể hiện tại chợ cá lớn nhất của Seoul vào tuần trước, nơi các quan chức có máy dò phóng xạ đã kiểm tra sản phẩm tươi sống tại nhiều quầy hàng khác nhau nhằm xoa dịu những người mua sắm đang lo lắng, Reuters đưa tin.
Hàn Quốc đã cấm nhập khẩu thủy sản của Nhật Bản từ khu vực Fukushima kể từ năm 2013 và gần đây cho biết họ có kế hoạch duy trì lệnh này.
Nhưng lệnh cấm đã không làm yên lòng những người mua sắm Hàn Quốc, những người lo ngại nước thải được xử lý có thể ảnh hưởng đến sinh vật biển bên ngoài vùng biển Nhật Bản.
Một cuộc khảo sát của Gallup Korea từ tháng 6 cho thấy 78% những người được hỏi cho biết họ rất hoặc phần nào lo lắng về việc hải sản bị nhiễm độc. Khi được hỏi, một số người mua sắm tại chợ cá nói với các phương tiện truyền thông Hàn Quốc và CNN rằng họ có thể ngừng ăn hải sản sau khi nước thải được xả ra.
Một kệ đựng muối ở siêu thị ở Seoul treo biển thông báo hết muối - Ảnh: Getty
Tuần trước, Trung Quốc cũng tuyên bố cấm nhập khẩu thực phẩm từ 10 tỉnh của Nhật Bản, bao gồm cả Fukushima, đồng thời đẩy mạnh các quy trình kiểm tra và giám sát đối với thực phẩm từ các vùng khác của đất nước.
Nhiều ngư dân Nhật Bản đã phải tạm dừng hoạt động trong nhiều năm sau cuộc khủng hoảng và hầu như không thể duy trì hoạt động kinh doanh của họ.
Trước thảm họa, ngành công nghiệp đánh cá ven biển của Fukushima đã đánh bắt được lượng cá trị giá khoảng 69 triệu USD vào năm 2010.
Đến năm 2018, con số đó đã giảm xuống còn hơn 17 triệu đô la một chút. Vào năm ngoái, mặc dù nó đã phục hồi phần nào lên khoảng 26 triệu đô la, nhưng nó vẫn chỉ là một phần nhỏ so với trước đây.
Một số người nói rằng việc xả nước thải có thể là 'đòn chí mạng' cuối cùng đối với việc khai thác hải sản ở khu vực này.
Ngư dân Hàn Quốc hoạt động ngoài khơi bờ biển phía đông nam của đất nước, gần Nhật Bản, cũng có thể cảm nhận được tác động.
Lee Gi-sam, một ngư dân ở thành phố cảng Tongyeong, cho biết: “Hiện hơn 80% người dân nói rằng họ sẽ ăn ít hải sản hơn, điều đó rất đáng lo ngại. Nếu công chúng tránh hải sản, chúng ta sẽ đối mặt với khủng hoảng phá sản”.
Lee Gi-sam không tin vào tuyên bố của chính quyền Nhật rằng kế hoạch này là an toàn - phản ánh sự hoài nghi lan rộng mặc dù Nhật Bản đã nhận được sự chấp thuận từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế của Liên hợp quốc (IAEA).
“Ngay cả khi tôi ăn nó, tôi không tự tin rằng mình có thể cho con mình ăn” - Lee nói.
IAEA đã cố gắng giảm bớt những lo ngại thông qua kết luận trong một báo cáo vào tuần trước rằng việc xả nước thải sẽ có tác động “không đáng kể” đối với con người hoặc môi trường.
Một số bên, bao gồm các quan chức Trung Quốc và các thành viên đảng đối lập Hàn Quốc, đã nghi ngờ về những phát hiện của IAEA và quan điểm của họ về vấn đề này – điều mà các nhà lãnh đạo IAEA bác bỏ, cho rằng cuộc điều tra của họ đã được thực hiện một cách công bằng và minh bạch.
Chính phủ Hàn Quốc tuần trước cho biết họ sẽ tôn trọng những khuyến nghị của IAEA. Nhưng điều này không thuyết phục được nhiều người dân, với hàng trăm người tham gia biểu tình vào ngày 8-7 ở Seoul trong chuyến thăm của Grossi tới thủ đô.
Các bức ảnh cho thấy những người biểu tình giương cao các biểu ngữ chỉ trích IAEA và chính phủ Nhật Bản, đồng thời lên án việc xả nước thải.
“Nếu kế hoạch được tiến hành, tôi sẽ phải đánh bắt cá ở một nơi khác trong vùng nước không có bức xạ” - Lee nói, ngay cả khi điều đó có nghĩa là ông sẽ mất thu nhập.
“Tôi bắt đầu sự nghiệp đi biển và tôi đã làm công việc này được 30 năm rồi” – ông nói. “Tôi không có bất kỳ kỹ năng nào khác… Tôi đã sống cả đời bằng nghề đánh bắt cá nên tôi không thể thử làm bất cứ việc gì khác”.