VINALINES BÁN CẢNG QUY NHƠN CHO TƯ NHÂN
Việc thanh tra, kiểm tra vấn đề cổ phần hóa tại cảng Quy Nhơn (TP.Quy Nhơn, Bình Định) đang được Thanh tra Chính phủ và Ủy ban Kiểm tra Trung ương thực hiện. Mới đây, trong chuyến làm việc của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ngày 20-1-2018, lãnh đạo Tỉnh ủy Bình Định cùng một số đại biểu kiến nghị Thủ tướng, các Bộ, ban ngành xem xét để cảng Quy Nhơn trở lại là cảng của Nhà nước.
Cổng vào cảng Quy Nhơn
Ngày 24-1-2018, trao đổi với phóng viên Báo CATP, ông Nguyễn Thanh Tùng, Bí thư Tỉnh ủy Bình Định cho biết, lý do để ông thay mặt Đảng bộ, nhân dân tỉnh Bình Định kiến nghị Chính phủ xem xét để Nhà nước quản lý cảng Quy Nhơn là: “Cảng Quy Nhơn có vị thế chiến lược rất quan trọng về an ninh quốc phòng, chính trị, kinh tế; có lịch sử lâu đời, là vị thế, niềm tự hào của tỉnh và nòng cốt để tỉnh Bình Định phát triển. Từ những năm 1976, cảng Quy Nhơn do Nhà nước quản lý, nhưng từ năm 2013 - 2015 thì chuyển sang cổ phần hóa 100% cho tư nhân, khiến cán bộ, nhân dân Bình Định rất bất bình. Chúng tôi tha thiết đề nghị Chính phủ xem xét để Nhà nước quản lý cảng này, nhằm thúc đẩy đầu tư, phát triển cảng nói riêng và kinh tế xã hội của tỉnh nói chung”.
Tại buổi làm việc trên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trả lời: “Tôi lắng nghe ý kiến của Bí thư Tỉnh ủy Bình Định và các đồng chí khác về vấn đề cảng Quy Nhơn. Nhà nước sẽ xem xét vấn đề cổ phần hóa tại cảng này sau khi TTCP có kết luận và sẽ có phương thức quản lý tốt hơn để cảng Quy Nhơn phát triển”.
Cảng Quy Nhơn được cổ phần hóa, biến tài sản Nhà nước thành của tư nhân diễn ra suôn sẻ, nhưng nghi vấn có nhiều sai phạm, khuyết điểm. Cảng được hình thành năm 1976, do Cục Đường biển Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) quản lý. Năm 1993, Bộ GTVT thành lập doanh nghiệp Nhà nước cảng Quy Nhơn. Năm 2009, cảng trực thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines), đổi tên thành Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn. Đến tháng 7-2013, công ty này được Vinalines phê duyệt đổi tên thành Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn).
Một góc cảng Quy Nhơn
Ngày 4-2-2013, Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh ký thay Thủ tướng, ban hành Quyết định số 276/QĐ-TTg phê duyệt Đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012 - 2015. Theo đó, doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa nắm giữ 75% vốn điều lệ. Ngày 27-5-2013, Phó thủ tướng ký Văn bản số 747/TTg-ĐMDN chỉ đạo Bộ GTVT chỉ đạo Vinalines cổ phần hóa cảng Quy Nhơn theo phương thức Vinalines nắm giữ 49% vốn điều lệ, các nhà đầu tư trong nước nắm giữ 51% vốn điều lệ. Ngày 18-6-2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký Quyết định số 37/2014/QĐ-TTg về ban hành tiêu chí, danh mục phân loại doanh nghiệp Nhà nước, quy định công ty cổ phần, công ty TNHH 2 thành viên trở lên nắm giữ 50% trở lên tổng số cổ phần, vốn góp.
Theo Quyết định số 276/QĐ-TTg và Quyết định số 37/2014/QĐ-TTg, Công ty Cảng Quy Nhơn do Vinalines đại diện phần vốn Nhà nước phải nắm giữ 75% vốn. Ngày 22-7-2013, Vinalines ban hành Quyết định số 336/QĐ-HHVN nêu rõ, quá trình cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại cảng Quy Nhơn được chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 là 40.409.950 cổ phần (12.792 đồng/cổ phần), trong đó Nhà nước chiếm 75%, người lao động và tổ chức công đoàn 5%, nhà đầu tư chiến lược 10%, phát hành ra bên ngoài 10%. Giai đoạn 2 (năm 2014 và 2015), Nhà nước giảm tỷ lệ cổ phần còn 49%.
Tháng 9-2013, Công ty Cảng Quy Nhơn bán đấu giá 10% vốn điều lệ (4,04 triệu cổ phần) cho cổ đông tự do và bán tiếp 4,04 triệu cổ phần khác cho nhà đầu tư chiến lược là Công ty CP Đầu tư và khoáng sản Hợp Thành (gọi tắt là Công ty Hợp Thành, địa chỉ tại TP.Hà Nội). Đến tháng 6-2015, Vinalines chuyển nhượng đợt 2 với 10,5 triệu cổ phần (26,01% tỷ lệ sở hữu cảng). Tháng 9-2015, Vinalines bán nốt phần vốn còn lại với 19,8 triệu cổ phần cho Công ty Hợp Thành. Như vậy, sau 3 lần Vinalines chuyển nhượng, Công ty Hợp Thành nắm giữ 86,23% cổ phần (440 tỷ đồng) tại cảng Quy Nhơn. Điều này trái với quyết định số 276/QĐ-TTg của Phó thủ tướng và quyết định số 37/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng.
Điều đáng nói, trước khi chuyển nhượng toàn bộ cổ phần cho Công ty Hợp Thành vào tháng 6 và tháng 9-2015, ngày 14-5-2014, lãnh đạo Công ty Cảng Quy Nhơn có văn bản gửi Vinalines và Bộ GTVT, đề nghị giữ lại 51% phần vốn Nhà nước. Tập thể cán bộ, công nhân viên Công ty Cảng Quy Nhơn cũng có tâm thư đề nghị, nhưng không được xem xét. Vinalines tiếp tục bán nốt cổ phần còn lại cho Công ty Hợp Thành.
Trụ sở Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn
CỔ PHẦN HÓA BÁN GIÁ “BÈO”
Cảng Quy Nhơn là cảng tổng hợp quốc gia, đầu mối khu vực cảng biển loại 1, với 20.960m2 nhà kho, 48.000m2 bãi chứa container, nằm trong hệ thống cảng biển để thực hiện “Chiến lược biển Việt Nam” đến năm 2020 và tiếp theo. Đây là điểm tiếp nhận hàng hóa đầu mối của các tỉnh Nam Trung bộ, Tây nguyên đến các cửa khẩu của Việt Nam với Lào, Campuchia. Tháng 9-2014, UBND tỉnh Bình Định phê duyệt kế hoạch phát triển cảng Quy Nhơn quy mô mở rộng lên gần 120 héc-ta. Dự kiến lượng hàng hóa thông quan qua cảng này tăng từ 7 triệu tấn lên 18 triệu tấn/năm từ sau năm 2020 và 30 triệu tấn mỗi năm từ sau năm 2030.
Cảng Quy Nhơn nằm tại vị trí đắc địa của tỉnh, cơ sở hạ tầng quy mô với 6 cầu tàu dài 824m, lớn nhất là cầu tàu số 6 có thể tiếp nhận tàu tải trọng 50.000 tấn. Chỉ riêng vốn xây dựng cầu tàu này đã lên đến hàng trăm tỷ đồng. Cảng còn có 165 phương tiện, thiết bị trị giá hàng trăm tỷ đồng, có trụ sở làm việc 3 tầng kiên cố, hàng chục gian nhà, đất đai trị giá hàng trăm tỷ đồng. Trước thời điểm cổ phần hóa, cảng có tiền mặt, tiền gửi ngân hàng và các khoản nợ của khách hàng gần 180 tỷ đồng. Thế nhưng cảng này chỉ được định giá hơn 400 tỷ đồng, để sau đó phần lớn cổ phần thuộc về Công ty Hợp Thành.
Ông Tô Tử Thanh, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Bình Định nhiệm kỳ 1996 – 2001, là người đã phát hiện ra vụ mua bán cảng Quy Nhơn đầy bất thường. Ông Thanh cho biết: “Giữa năm 2016, tôi phát hiện ra việc cổ phần hóa cảng Quy Nhơn có dấu hiệu làm thất thoái tài sản Nhà nước. Về tài sản, cảng trị giá hàng nghìn tỷ đồng, nhưng được cổ phần với giá rất “bèo”. Đó là chưa kể đến thương hiệu cảng có lịch sử lâu đời, nằm tại vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng, là trục xoay chính cơ sở hạ tầng của nền kinh tế địa phương. Tôi đã hỏi lãnh đạo Ban Thường vụ Tỉnh ủy thì được trả lời là không biết. Trong các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi nhiều lần kiến nghị kiểm tra, thanh tra việc cổ phần hóa tại cảng Quy Nhơn. Tôi còn gửi thư kiến nghị đến Tổng Bí thư”.
Ông Tô Tử Thanh
Kết quả là tháng 4-2017, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đề nghị thanh tra lại toàn bộ quá trình cổ phần hóa cảng Quy Nhơn. Sau đó, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục chỉ đạo khẩn trương thanh tra, kết luận rõ đúng, sai trong việc cổ phần hóa cảng này.
Được biết, tháng 5-2017, Ban Bí thư Trung ương Đảng thi hành kỷ luật cảnh cáo đối với ông Nguyễn Văn Thiện, Bí thư Tỉnh ủy Bình Định nhiệm kỳ 2010 - 2015 với nhiều sai phạm, trong đó có việc đã tự ý thay mặt Ban Thường vụ Tỉnh ủy đề nghị Bí thư Ban Cán sự Đảng, Bộ trưởng Bộ GTVT về việc cổ phần hóa cảng Quy Nhơn không thuộc trách nhiệm của tỉnh, không thông qua Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Cụ thể, tháng 7-2015, ông Thiện có văn bản đề nghị Bộ GTVT khẩn trương bán phần vốn còn lại cho Công ty Hợp Thành, với lý do “để tạo nguồn vốn đầu tư, nâng cấp, mở rộng cảng Quy Nhơn”.