(CATP) Nhận được văn bản do Chủ tịch UBND tỉnh Long An ký, trả lời đơn tố cáo, bà Lê Thị Đẹp (SN 1958, ngụ ấp 5, xã Tân Lập, H. Mộc Hóa, tỉnh Long An) vô cùng phấn khởi, nhưng đọc xong thì ấm ức. Trao đổi với PV Chuyên đề Công an TPHCM chiều 13-3-2023, nữ nông dân U70 bày tỏ:"Làm sao không ấm ức khi vụ khai thác hầm đất không phép, vi phạm pháp luật rành rành, nhưng gần 6 năm qua vẫn đang chờ... giám định (?!)".
Khi giám đốc sở bị tố…
Bà Lê Thị Đẹp có đơn tố cáo Giám đốc (GĐ) Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) tỉnh Long An bao che Công ty TNHH khai thác khoáng sản Kim Cương (Công ty KC) khai thác khoáng sản trái phép, thu lợi bất chính hàng tỷ đồng. Ngày 15-02-2023, bà Đẹp được đại diện Ban Nội chính - Tiếp công dân tỉnh Long An tiếp và xác định 2 nội dung tố cáo:
1) Công ty KC (xã Tân Lập, H. Mộc Hóa) do bà Diệp Thị Hiếu làm GĐ vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng, khai thác khoáng sản trái phép tại phần đất 4,2ha (giáp ruộng bà Đẹp), bị phạt hơn 2 tỷ đồng nhưng GĐ Sở TNMT tỉnh Long An Võ Minh Thành "ưu ái" tối đa bằng việc tham mưu UBND tỉnh cấp phép cho doanh nghiệp (DN) này được khai thác với diện tích đất phình ra hơn 6,95ha (tăng 2,75ha).
2) GĐ Sở TNMT né tránh kiến nghị khởi tố Công ty KC của UBND H.Mộc Hóa và tin tố giác của Công ty KC của công dân. Để có cơ sở xử lý hình sự, ngày 06-8-2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an H.Mộc Hóa trưng cầu giám định Sở TNMT liên quan đến hầm đất. Sau đó, Cơ quan CSĐT đã "đình chỉ” giải quyết kiến nghị khởi tố. Lý do:"Đã hết thời hạn giải quyết mà Sở TNMT chưa trưng cầu giám định và chưa có công văn trả lời kết quả”. Vụ việc được chuyển lên Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Long An giải quyết, rồi tiếp tục "tạm đình chỉ” cũng với lý do tương tự.
Ngày 21-02-2023, Chủ tịch UBND tỉnh Long An Nguyễn Văn Út ký văn bản số 429/TB-UBND, trả lời bà Đẹp, tóm tắt như sau:
Về nội dung 1: Ngày 30-01-2020, UBND tỉnh Long An có Quyết định (QĐ) số 296/QĐ-XPVPHC xử phạt Công ty KC hơn 2,08 tỷ đồng vì đã có hành vi khai thác khoáng sản không phép với khối lượng 50.362m3 đất. Ngày 11-02-2020, UBND tỉnh có QĐ, cho phép GĐ Công ty KC nộp phạt nhiều lần, hạn cuối ngày 30-7-2020. Ngày 13-4-2020, UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác khoáng sản (đất) cho Công ty KC theo đúng quy trình. Ngày 27-4-2020, Sở TNMT có văn bản yêu cầu DN thực hiện nghiêm theo giấy phép.
Bà Đẹp búc xúc vì hệ thống bơm nước từ hầm đất xả ra kênh thủy lợi, gây nhiễm phèn nguồn nước tưới tiêu
Về nội dung 2: Ngày 03-12-2020, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Long An (Cơ quan điều tra) có QĐ số 772/QĐ-CSKT trưng cầu Sở TNMT "giám định theo yêu cầu xác minh tin báo tội phạm". Sở TNMT có văn bản kết luận giám định ngày 23-7-2021 "xác định loại hình khoáng sản đã khai thác". Ngày 10-8-2021, Cơ quan điều tra có văn bản về việc "đảm bảo nội dung kết luận giám định theo QĐ số 772". Ngày 18-8-2021, Sở TNMT có văn bản "trao đổi ý kiến" theo đề nghị của Cơ quan điều tra. Ngày 06-9-2021, Cơ quan điều tra có văn bản gửi Sở TNMT, đề nghị hỗ trợ cung cấp thông tin tài liệu phục vụ giải quyết tin báo tội phạm. Sở TNMT đã có 2 văn bản trao đổi và cung cấp thông tin.
Ngày 24-5-2022, Sở TNMT có văn bản gửi Tổng cục Địa chất và Khoáng sản (ĐC&KS) "xin ý kiến xác định hành vi thực hiện không đúng nội dung giấy phép khai thác khoáng sản". Ngày 23-8-2022, Sở TNMT có văn bản đề nghị Tổng cục ĐC&KS sớm có ý kiến trả lời. Đến nay, Tổng cục ĐC&KS chưa có văn bản trả lời nên Sở TNMT chưa thể gửi Cơ quan điều tra. Hiện nay, Sở TNMT đang tiếp tục có văn bản gửi Cục Khoáng sản Việt Nam để được kết quả phản hồi cho cơ quan điều tra.
Chủ tịch Nguyễn Văn Út kết luận: Sở TNMT tỉnh Long An tham mưu UBND tỉnh cấp phép cho Công ty KC được khai thác với diện tích đất phình ra hơn 6,95ha là có cơ sở pháp luật. Trong quá trình thực hiện chức năng quản lý Nhà nước, Sở TNMT cũng có "đôn đốc, nhắc nhở". Từ đó cho thấy, nội dung bà Đẹp tố cáo là không có cơ sở. Chủ tịch UBND tỉnh Long An không thụ lý giải quyết tố cáo, do bà Đẹp không cung cấp được tài liệu, chứng cứ xác định GĐ Võ Minh Thành có hành vi vi phạm pháp luật.
Một góc hầm đất "tử thần"
Người tố cáo lên tiếng
Bà Lê Thị Đẹp bày tỏ: "Tôi trân trọng cảm ơn Chủ tịch UBND tỉnh Long An ký văn bản trả lời chỉ 6 ngày (tính luôn 2 ngày nghỉ) sau khi tỉnh mời tôi làm việc nhằm giải tỏa bức xúc kéo dài quá lâu. Vụ việc đã được nhiều cơ quan báo chí, trong đó có Chuyên đề CATP phản ánh, chỉ rõ hàng loạt sai phạm. Nhưng tiếc thay, Chủ tịch Út lại từ chối thụ lý giải quyết, khiến gia đình tôi càng thêm nghi ngại, bất an!".
Trưng bằng chứng, bà Đẹp và nhóm luật sư trợ giúp pháp lý cho rằng việc Chủ tịch UBND tỉnh Long An không thụ lý đơn tố cáo với lý do chưa thuyết phục.
Thứ nhất, việc khai thác hầm đất trái phép diễn ra từ giữa năm 2017, gây thiệt hại cho ruộng lúa gia đình bà Đẹp, dẫn đến khiếu nại gay gắt. Ngày 10-5-2019, Chủ tịch UBND H.Mộc Hóa ký QĐ xử phạt Công ty KC 50 triệu đồng, buộc phục hồi khu vực đã khai thác trong 30 ngày. Thế nhưng Công ty KC vẫn cuốc đất bán, thu tiền, tạo ra hầm "tử thần", có chỗ sâu đến 25 mét, vô cùng nguy hiểm.
Sau khi kiểm tra thực địa ngày 02-12-2019, Sở TNMT tỉnh Long An có văn bản xác định "Công ty KC đã khai thác không phép 50.362m3 đất tại hầm đất 4,2ha". Từ đó, UBND tỉnh ra QĐ xử phạt Công ty KC hơn 2,08 tỷ đồng, cho nộp "góp" đến cuối tháng 7-2020. Câu hỏi lớn đặt ra: Công ty KC cuốc hàng ngàn xe đất, bán thu tiền tỷ, thì làm sao "khó khăn đặc biệt" để được tỉnh duyệt cho "nộp phạt nhiều lần"?
Ruộng lúa của bà Đẹp chuyển sang trồng sen nhưng năng suất rất thấp
Thứ hai, tại thời điểm ngày 13-4-2020, Công ty KC đã khắc phục hậu quả như thế nào và nộp phạt được bao nhiêu tiền để được Sở TNMT tỉnh Long An tham mưu UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác đất với diện tích "phình" ra hơn 6,95ha? Câu hỏi đặt ra: Một DN nhiều lần vi phạm, bị xử phạt hành chính số tiền rất lớn, phải nộp "góp" tiền phạt thì có đủ tiêu chuẩn, điều kiện để được Sở TNMT tham mưu cấp giấy phép mở rộng khai thác hay không? Hồ sơ cấp phép cho Công ty KC có đúng trình tự và tuân thủ pháp luật?
Thứ ba, ngày 05-6-2020, UBND H.Mộc Hóa gửi văn bản đến Cơ quan điều tra kiến nghị khởi tố đối với Công ty KC đã có dấu hiệu tội phạm "Vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò khai thác tài nguyên" theo Điều 227 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Cơ quan điều tra đã trưng cầu giám định Sở TNMT từ ngày 06-8-2020 nhưng mãi đến ngày 24-5-2022 (gần 2 năm), Sở TNMT mới có văn bản gửi Tổng cục ĐC&KS "xin ý kiến" rồi kéo dài đến nay vẫn chưa có kết quả. Câu hỏi đặt ra: Tại sao Sở TNMT phải "xin ý kiến" và việc giám định còn kéo dài đến bao giờ mới có kết quả để Cơ quan điều tra xử lý?
Nữ nông dân U70 bày tỏ: "Cả 3 vấn đề mấu chốt trên đây chưa được Chủ tịch tỉnh Long An nêu rõ trong văn bản số 429/TB-UBND. Ngoài ra, còn nhiều vấn đề nổi cộm khác liên quan đến hầm đất "tử thần" của Công ty KC cần được làm sáng tỏ mới đủ cơ sở kết luận Giám đốc Sở TNMT có bao che và né tránh kiến nghị khởi tố đối với DN này hay không? Do đó, tôi kiến nghị Chủ tịch tỉnh Long An khẩn trương chỉ đạo làm rõ, xử lý nghiêm, tránh tiền lệ xấu, để gia đình tôi ổn định cuộc sống sau gần 6 năm khiếu tố...".
Nhóm luật sư hỗ trợ pháp lý cho bà Đẹp kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Long An xem lại việc áp dụng điểm d, khoản 1, Điều 29 Luật Tố cáo để ký văn bản số 429/TB-UBND "không thụ lý giải quyết tố cáo" của bà Đẹp. Điểm d, khoản 1, Điều 29 quy định:"Trường hợp tố cáo xuất phát từ vụ việc khiếu nại đã được giải quyết đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật nhưng người khiếu nại không đồng ý mà chuyển sang tố cáo người đã giải quyết khiếu nại thì chỉ thụ lý tố cáo khi người tố cáo cung cấp được thông tin, tài liệu, chứng cứ để xác định người giải quyết khiếu nại có hành vi vi phạm pháp luật". Trong khi đó, bà Đẹp tố cáo không xuất phát từ kết quả giải quyết của GĐ Sở TNMT nên việc áp dụng điểm d, khoản 1, Điều 29 là chưa phù hợp.
Thực tế, Công ty KC đã khai thác hầm đất không phép, thu lợi bất chính, gây thiệt hại lớn cho Nhà nước, cũng như gia đình bà Đẹp... nhưng vẫn được Sở TNMT tham mưu UBND tỉnh cấp phép khai thác khoáng sản với diện tích tăng rất lớn. Vụ việc phức tạp, kéo dài, nhiều vấn đề nhất thiết phải được làm rõ và kết luận đầy đủ, công khai, xử lý rốt ráo theo Luật Khiếu nại và các quy định pháp luật liên quan. Có như thế, người tố cáo "tâm phục, khẩu phục".