(CATP) Nhiều năm qua, gia đình cụ bà Nguyễn Thị Lành (SN 1933, ngụ Q.Tân Bình) liên tục có đơn đề nghị thi hành bản án số 278/2021/HC-PT, ngày 17/5/2021 của Tòa án nhân dân (TAND) Cấp cao tại TPHCM, liên quan đến quyền sử dụng 2.216,3m2 tại số 18/3B (nay là số 24 đường Phan Huy Ích, P15, Q.Tân Bình). Nhưng đến nay, quyền lợi hợp pháp của gia đình cụ Lành vẫn chưa được giải quyết.
Mỏi mòn chờ thi hành án
Tại bản án hành chính sơ thẩm số 1400/2020/HC-ST, ngày 03/9/2020 của TAND TP. Hồ Chí Minh, đã tuyên xử: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Nguyễn Thị Lành, hủy các văn bản giải quyết khiếu nại hành chính do UBND quận Tân Bình ban hành liên quan đến khu đất số 18/3B. Bà Lành được quyền liên hệ với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để được cấp quyền sử dụng đất đối với phần đất diện tích 2.216,3m2 nằm trong lô đất số 34, tờ bản đồ số 11, nay thuộc thửa số 2, tờ bản đồ số 103.
Ngày 10/9/2020, Sabeco đã làm đơn kháng cáo, nêu lý do: Bản án sơ thẩm không thỏa đáng, đề nghị cấp phúc thẩm xử lại, không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Lành. Qua xem xét hồ sơ vụ án, cũng như ý kiến các bên tại phiên xét xử, TAND Cấp cao tại TPHCM đã tuyên xử: Không chấp nhận yêu cầu kháng cáo của người có quyền, nghĩa vụ liên quan là Sabeco, giữ nguyên bản án sơ thẩm, buộc UBND Q.Tân Bình thực hiện hành vi công vụ về việc tiếp nhận, thụ lý, giải quyết đối với đơn yêu cầu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất (GCN) nêu trên cho bà Lành theo quy định của pháp luật. Bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án là ngày 17/5/2021.
Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai Q.Tân Bình có văn bản trả lời gia đình bà Lành
Để thực hiện bản án của Tòa Cấp cao, gia đình bà Lành đã có đơn đề nghị thi hành án (THA). Sau đó, Chi cục Thi hành án dân sự Q.Tân Bình đã có văn bản đề nghị UBND Q.Tân Bình chỉ đạo các cơ quan chức năng tiến hành THA. Ngày 24/6/2022, tại công văn số 1211/UBND-NCPC, UBND Q.Tân Bình có văn bản trả lời với nội dung đã hoàn thành trách nhiệm THA. Tới ngày 09/5/2023, tại công văn số 912/CNTB, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai Q.Tân Bình trả lời gia đình bà Lành: vì Sabeco đang quản lý khu đất, có các công trình (nhà tạm cấp 4) trên đất nên không đủ cơ sở để cấp GCN cho bà Lành.
Nguồn gốc khu đất
Trước đó, hồ sơ kèm theo bản án số 278/2021/HC-PT, ngày 17/5/2021 của TAND Cấp cao đã xác định về nguồn gốc khu đất 5.140m2 tại số 24 đường Phan Huy Ích thuộc quyền sử dụng của gia đình bà Lành. Năm 1963, bà Lành cho bà Quan Thoại Chi thuê 3.640m2 để nuôi heo với thời hạn 12 năm, có xác nhận của xã Tân Sơn Nhì lúc bấy giờ. Đến năm 1965, bà Chi đi nước ngoài và giao cho bà Nguyễn Thị Hiền (người giúp việc cho bà Chi) trông coi. Bà Hiền lại tiếp tục cho ông Lưu Khánh và ông Phạm Văn Viên sử dụng gần hết diện tích khu đất mà không được sự đồng ý của chủ đất là bà Lành.
Sau năm 1975, bà Hiền dọn đi nơi khác, còn ông Lưu Khánh và ông Phạm Văn Viên ngang nhiên chiếm luôn phần đất trên, chỉ còn khoảng 250m2 bà Lành lấy lại, dựng một căn nhà nhỏ và cho bà Nguyễn Thị Câm trồng rau sinh sống. Năm 1980, ông Lưu Khánh đã bán phần đất trên cho Nhà máy Bia Sài Gòn (nay là Tổng Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn - Sabeco). Sau đó, Sabeco đã tự thỏa thuận với ông Đông (con bà Câm) để ông này dọn nhà đi nơi khác. Từ đó, bà Lành đã liên tục gửi đơn khiếu nại đi các nơi để đòi đất.
Hiện trạng khu đất số 24 đường Phan Huy Ích đang hoang hóa
Ngày 04/01/1990, tại Phòng Nhà đất Q.Tân Bình, cán bộ Phòng Nhà đất cùng ông Phạm Văn Viên và đại diện Sabeco đều xác nhận chủ quyền khu đất trên là của bà Lành. Đến năm 1994, ông Viên xác nhận phần đất mà ông chiếm 1.300m2 là của bà Lành và đồng ý bồi thường cho bà Lành 15 triệu đồng. Riêng phần đất còn lại 2.216,3m2 thì Sabeco tiếp tục chiếm giữ và được UBND TPHCM cho thuê đất hàng năm, đồng thời ủy quyền cho ông Trần Thế Ngọc, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số T00214 tạm thời vào ngày 01/3/2006, với thời hạn sử dụng đất đến ngày 31/12/2006.
Năm 2013, bà Lành khởi kiện đề nghị hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho Sabeco. Trong quá trình giải quyết tại TAND TPHCM, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số T00214 chỉ là tạm thời, đến ngày 31/12/2006 là hết hiệu lực, nên không còn giá trị pháp lý.
Tại thời điểm năm 2015, bà Lành có khiếu nại, nhưng việc giải quyết khiếu nại về nguồn gốc đất chưa giải quyết xong. Lẽ ra, UBND Q.Tân Bình phải phối hợp với các cơ quan như: Thanh tra Q.Tân Bình, Thanh tra TPHCM, Thanh tra Chính phủ... mới có thẩm quyền trong việc giải quyết khiếu nại về đất đai của bà Lành từ những năm 1980, để từ đó xem xét nguồn gốc tạo lập, hướng dẫn việc đo vẽ hiện trạng, xác định vị trí, xác định tài sản trên đất, xác định quá trình sử dụng đối với quyền sở hữu nhà ở, đất ở theo quy định của pháp luật. Trên cơ sở đó, thực hiện việc thụ lý hồ sơ để giải quyết theo đúng trình tự, thủ tục pháp lý trong việc cấp GCN cho đương sự Lành.
Ông Lê Công Hoàng Hải - Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Uni và cộng sự (TPHCM), cho rằng: Bản án của TAND Cấp cao tại TPHCM không bị kháng nghị đã phát sinh hiệu lực pháp luật. Buộc UBND Q.Tân Bình thực hiện hành vi công vụ về việc tiếp nhận, thụ lý, giải quyết đối với đơn yêu cầu cấp GCN quyền sử dụng đất ở 2.216,3m2 và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất nêu trên của gia đình bà Lành. Ngoài ra, các văn bản liên quan đến việc quản lý thửa đất trước đây của Sabeco không còn hiệu lực pháp luật. Sabeco có trách nhiệm bàn giao mặt bằng, hoàn trả mặt bằng trống cho gia đình bà Lành, để thực hiện việc cấp GCN. Các đối tượng có liên quan phải thực hiện trách nhiệm THA đúng quy định pháp luật. Nếu có vướng mắc, UBND Q.Tân Bình cần có văn bản đề nghị TAND Cấp cao giải thích bản án để bảo đảm kết quả THA đúng pháp luật. Những vấn đề còn lại thì gia đình bà Lành có quyền khiếu nại đến UBND TPHCM để được giải quyết theo quy định.