Sáng 12/11, tại Nhà Quốc hội (QH), tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, QH tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về lĩnh vực thứ ba là thông tin và truyền thông. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn.
Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn điều hành phiên chất vấn
Xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại
Trình bày Báo cáo trước QH, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đối với 03 nhóm vấn đề được lựa chọn chất vấn gồm: Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của ngành báo chí trong giai đoạn bùng nổ về truyền thông trên mạng xã hội hiện nay, đặc biệt là vai trò của báo chí cách mạng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; Việc quản lý hoạt động quảng cáo trên báo chí, trên môi trường mạng; Việc đầu tư, phát triển và nâng cao chất lượng hạ tầng viễn thông, nhất là khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã đạt được nhiều kết quả…
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng trả lời các ĐBQH tại phiên chất vấn
Cụ thể, báo chí cách mạng Việt Nam đã có những bước phát triển về nội dung, đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng. Thông tin tuyên truyền đã phát huy vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, tạo sự đồng thuận và niềm tin xã hội, khơi dậy khát vọng Việt Nam và biến nó thành sức mạnh tinh thần to lớn, góp phần quan trọng trong thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội của đất nước.
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược chuyển đổi số báo chí, coi không gian này là mặt trận chính của báo chí. Nhiều cơ quan báo chí đã nỗ lực nghiên cứu xây dựng đề án chuyển đổi số với mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại, tiếp cận được với đông đảo công chúng.
Trong thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng đã tăng cường giám sát hoạt động quảng cáo trên báo chí trên môi trường mạng; phối hợp với các bộ, ngành liên quan để đẩy mạnh các biện pháp kỹ thuật về rà quét, phát hiện các quảng cáo vi phạm pháp luật, trong đó tập trung vào các nền tảng mạng xã hội lớn, có nhiều vi phạm như: Facebook, Youtube… và tiếp tục tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các nhãn hàng, các quảng cáo có nội dung vi phạm pháp luật; tập trung đấu tranh với nền tảng xuyên biên giới để yêu cầu tuân thủ Luật pháp Việt Nam…
Các đại biểu tại phiên chất vấn
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, lĩnh vực viễn thông đang bước vào công cuộc đổi mới lần hai. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, hạ tầng số là hạ tầng chiến lược phải được đầu tư đi trước để phục vụ chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số và xã hội số. Trong thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã đề xuất ban hành cứu chiến lược, kế hoạch, xác định rõ các nội hàm cũng như các yêu cầu phát triển cho hạ tầng số quốc gia, đặc biệt lưu ý đến nội dung phổ cập nâng cao chất lượng hạ tầng số tại khu vực, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhìn nhận, trên thực tế, vẫn còn những tồn tại, hạn chế, những vấn đề mới phát sinh thuộc chức năng quản lý của Bộ Thông tin và Truyền thông. “Chúng tôi luôn coi những tồn tại, hạn chế này là động lực để thúc đẩy phát triển ngành. Các vấn đề mà các vị đại biểu QH sẽ nêu ra ngày hôm nay dưới các góc nhìn khác nhau, cách tiếp cận khác nhau trong các ngữ cảnh khác nhau… chắc chắn sẽ giúp chúng tôi nhìn thấy rõ hơn và toàn cảnh hơn về ngành mình, nhìn thấy rõ hơn những vấn đề của mình, những hạn chế, tồn tại của mình và trách nhiệm của mình, cũng như hé mở những giải pháp mới, cách làm mới, cách tiếp cận mới”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.
Vấn đề quan trọng nhất vẫn là đạo đức người làm nghề báo chí
Đặt câu hỏi chất vấn, ĐBQH Nguyễn Duy Thanh (tỉnh Cà Mau) đề nghị Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết với vai trò quản lý nhà nước, Bộ trưởng sẽ có phương án như nào để quản lý mạng xã hội.
ĐBQH Đào Thanh Duy tại phiên chất vấn
ĐB Chu Thị Hồng Thái (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn) cho rằng, vấn đề phủ sóng di động tại các thôn vùng sâu, vùng xa đã được nhiều ĐBQH phản ánh qua nhiều kỳ họp. Tuy nhiên đến nay còn 721 thôn chưa có băng thông di động, trong đó có 124 thôn chưa có điện. Việc phủ sóng các thôn đã có điện cần có sự hỗ trợ của Quỹ dịch vụ viễn thông công ích. Để sử dụng được Quỹ này, Bộ Thông tin và Truyền thông đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Viễn thông và dự kiến trình Chính phủ trong tháng 11. Như vậy, sau một năm QH thông qua Luật Viễn thông, Bộ Thông tin và Truyền thông chưa ban hành được Nghị định hướng dẫn. ĐB đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết nguyên nhân của sự chậm trễ này cũng như phương án phân bổ nguồn Quỹ này như thế nào.
Về nguyên nhân tình trạng tiêu cực của phóng viên, ĐB Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nêu tình trạng tiêu cực của phóng viên thời gian qua phải chăng do sự bùng nổ của báo chí, tạp chí chuyên ngành trên các lĩnh vực, dẫn đến chất lượng chuyên môn thấp, đi xa tôn chỉ mục đích, vi phạm pháp luật. ĐB đề nghị Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ nguyên nhân của tình trạng trên và cho biết giải pháp để có sự cạnh tranh lành mạnh giữa quảng cáo mạng và thông tin truyền thông...
ĐBQH phạm Văn Hòa
Trả lời câu hỏi của các ĐBQH nêu về vấn đề quản lý mạng xã hội chống tin giả, tin sai sự thật, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, đây là vấn đề không chỉ ở Việt Nam mà mang tính toàn cầu. Bàn về một số giải pháp, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đầu tiên là vấn đề hoàn thiện thể chế.
“Trước đây, chúng ta mới quy định xử lý cá nhân sử dụng mạng xã hội khi đưa thông tin sai sự thật, tin giả. Mới đây, chúng ta đã đưa vấn đề xử lý các nền tảng xã hội khi vi phạm luật pháp Việt Nam. Trước đây, chúng ta cho rằng đây là trách nhiệm của quản lý nhà nước, nhưng thật ra trách nhiệm lớn là đối với các nền tảng xã hội”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ.
Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, họ phải có trách nhiệm rà quét, tự động gỡ bỏ các thông tin sai sự thật, thông tin xấu độc. Bên cạnh đó, chúng ta đang sống trong không gian mới là không gian số khoảng 10 năm trở lại đây. Vì vậy, vấn đề truyền thông để mọi người có kĩ năng số, biết sử dụng các nền tảng số, có khả năng đề kháng cho không gian số, đào tạo cho cả thế hệ tương lai (học sinh, sinh viên) là rất cần thiết…
Hiện Bộ Thông tin Truyền thông đang tập trung vào 3 nhóm, trong đó khi người dân bị ảnh hưởng bởi thông tin sai, tin xấu độc thì có nơi để họ phản ánh, có nơi đề nghị giúp đỡ. Do đó, Bộ đã thành lập và đưa vào vận hành Trung tâm chống tin giả quốc gia và các địa phương cũng thành lập các Trung tâm như vậy.
Về vấn đề phủ sóng ở vùng sâu vùng xa, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, khi dịch bệnh Covid-19 xảy ra, chúng ta mới phát hiện khá nhiều vùng lõm sóng do làm việc trực tuyến, họp trực tuyến. Gần đây, khi chúng ta chuyển qua sử dụng môi trường số nhiều hơn, làm việc và mua bán trên thương mại điện tử nhiều hơn thì chúng ta mới chú ý nhiều hơn đến vùng lõm sóng.
ĐBQH Chu Thị Hồng Thái đặt câu hỏi tại phiên chất vấn
Bộ trưởng cũng cho rằng, trong giai đoạn Covid-19, bằng cơ chế đặc biệt do QH cho phép, chúng ta đã phủ sóng được 2500 thôn bản lõm sóng, và 751 vùng lõm sóng mới và trong tương lai sẽ phát hiện thêm. Và 751 vùng lõm sóng mới phải thực hiện theo quy định mới, nhưng đến nay Nghị định chưa được ban hành và chậm trễ. Có nhiều nguyên nhân của vấn đề này, tuy nhiên Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng thừa nhận trách nhiệm này thuộc về mình.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, hiện Bộ TTTT đang cố gắng hết sức để tháng 12 năm nay có thể hoàn thiện và ban hành Nghị định, có cơ chế thông thoáng hơn nhiều để xây dựng các trạm phát sóng ở vùng sâu, vùng xa. Đồng thời Bộ trưởng khẳng định, khi Nghị định này ra đời thì việc phủ sóng cho 751 vùng lõm sóng sẽ được thực hiện rất nhanh. Với những trạm chưa có điện, Bộ TTTT sẽ phối hợp với Bộ Công thương, Tập đoàn Điện lực để giải quyết và đề xuất giải pháp mới là sử dụng vệ tinh.
“Hiện nay Bộ TTTT đang chỉ đạo các nhà mạng đưa dịch vụ viễn thông tầm thấp về Việt Nam, đến những nơi không thể phủ sóng bằng di động mặt đất hoặc không hiệu quả, hoặc khó triển khai”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh nhấn mạnh.
Trả lời vấn đề đạo đức phóng viên đang rất được quan tâm trong những năm gần đây. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ nguyên nhân chủ yếu là do kinh tế báo chí. Trước đây 80% quảng cáo trực tuyến thuộc về báo chí thì nay thuộc về mạng xã hội, tức là nguồn thu từ quảng cáo đối với các cơ quan báo chí giảm đáng kể.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị năm 2023 về truyền thông chính sách, trong đó xác định rõ chính quyền các cấp phải coi truyền thông chính sách là nhiệm vụ của mình, có bộ máy và có ngân sách hàng năm để đặt hàng cho báo chí. Đây cũng sẽ là nguồn tăng thêm cho báo chí thực hiện.
Về kinh tế báo chí, Bộ trưởng cho rằng, báo chí cũng phải thay đổi công nghệ. Hiện đang có chiến lược chuyển đổi số quốc gia cho báo chí để đưa công nghệ của báo chí tương đương với các nền tảng xã hội. Như vậy, vấn đề quan trọng nhất vẫn là đạo đức người làm nghề báo chí.
“Thực ra thu nhập của các phóng viên ở các cơ quan báo chí cũng không phải là thấp so với cán bộ, công chức. Nhiều cơ quan báo chí đã có mức thu nhập từ 15 - 20 triệu/tháng, có thể thấp hơn so với doanh nghiệp truyền thông, nhưng cao hơn so với công chức, viên chức”, Bộ trưởng nêu rõ.
Nhận thấy vấn đề đạo đức báo chí trong nhiều năm chưa được quan tâm đúng mức, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo, Hội Nhà báo xác định trong nhiệm kỳ này là tập trung vào đạo đức nghề nghiệp đối với phóng viên báo chí…