Thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ cáo cáo Quốc hội về kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2021 trong phiên họp chiều nay (23-5), Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK, CLP) đã được đẩy mạnh và phát huy trên nhiều lĩnh vực, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác và sử dụng các nguồn lực cho đầu tư, phát triển.
Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc báo cáo trước Quốc hội chiều 23-5
“Về cơ bản, các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước (bộ, ngành, địa phương) đã ban hành và thực hiện tốt chương trình, kế hoạch hành động thực hiện các nghị quyết của Chính phủ và Chương trình THTK, CLP năm 2021 của bộ, ngành, địa phương mình, theo quy định của Luật THTK, CLP” – ông Phớc nêu.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính thừa nhận, còn một số bộ, ngành, địa phương chậm ban hành Chương trình THTK, CLP năm 2021, như tỉnh Lâm Đồng; Bộ Công Thương; Ủy ban Dân tộc; Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; tỉnh Đồng Tháp; tỉnh Hậu Giang; Tổng công ty Thép Việt Nam; Ngân hàng Phát triển Việt Nam...
Công tác lập, chấp hành dự toán còn hạn chế; tình trạng chưa phân bổ chi tiết vốn ngân sách trung ương, chưa phân bổ hết vốn ngân sách địa phương, giải ngân chậm nguồn vốn ODA chưa được khắc phục, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.
Nêu ý kiến của cơ quan thẩm tra về báo cáo này, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thuý Chinh chỉ ra, năm 2021, có 9 bộ và 21 địa phương chưa phân bổ chi tiết vốn ngân sách trung ương cho các dự án với tổng số vốn là 9.027,33 tỷ đồng. 10 địa phương chưa phân bổ hết vốn NSĐP với tổng số vốn là 13.536,325 tỷ đồng; vốn ODA chưa thực hiện giải ngân bị hủy dự toán ước khoảng 29.100 tỷ đồng.
“Việc chậm triển khai và phân bổ vốn Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) gây lãng phí lớn về nguồn lực NSNN và ảnh hưởng đến khả năng giải ngân vốn đầu tư công năm 2022” – bà Chinh đánh giá.
Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, việc chậm trễ đã tác động đến thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, ảnh hưởng rất lớn đến mục tiêu hỗ trợ người nghèo, người yếu thế, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, những địa bàn khó khăn; gây lãng phí lớn về nguồn lực NSNN và ảnh hưởng đến khả năng giải ngân vốn đầu tư công năm 2022.
Trong khi đó, tiến độ thực hiện, khả năng hoàn thành một số dự án trọng điểm, công trình quan trọng quốc gia còn chậm, gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội.
“Điểm danh”, Uỷ ban Tài chính – Ngân sách đề cập đến dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 TPHCM (tuyến Bến Thành - Tham Lương) được phê duyệt năm 2010, đến tháng 10/2021 lũy kế giải ngân vốn ODA chỉ đạt 2,5%, vốn đối ứng chỉ đạt 2,09%.
Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị TP Hà Nội tuyến 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo được phê duyệt năm 2008, hiện nay vẫn đang làm thủ tục phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 19.555 tỷ đồng lên 35.679 tỷ đồng, lũy kế giải ngân đến tháng 8/2021 chỉ đạt 974 tỷ đồng.
Quang cảnh phiên họp Quốc hội chiều 23-5
Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành cũng được nêu tên do không đảm bảo tiến độ quy định tại Nghị quyết số 53/2017/QH14 của Quốc hội.
Theo Báo cáo số 695/BC-BKHĐT ngày 28/01/2022 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến năm 2021 Dự án này mới giải ngân 63%, trong đó năm 2021 chỉ giải ngân đạt 39,78%. Còn 304 ha đất thuộc diện tích đất xây dựng cảng hàng không giai đoạn I và trên 340 ha đất thuộc diện tích đất dự trữ chưa giải phóng mặt bằng, gây khó khăn trong việc triển khai thi công và không đảm bảo tiến độ.
Bà Chinh còn cho biết, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp của nhiều bộ, ngành, địa phương rất chậm. Năm 2021, chỉ thoái vốn nhà nước tại 18 doanh nghiệp, cổ phần hóa 04 doanh nghiệp; thu từ cổ phần hóa, thoái vốn đạt xấp xỉ 3,7/40 nghìn tỷ đồng. Đáng chú ý, còn nhiều bất cập trong quy định và thực hiện xác định giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa; chưa phát huy được vai trò của thị trường chứng khoán để đẩy mạnh cổ phần hóa, thu hút nhà đầu tư tiềm năng.
Trong quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, theo cơ quan thẩm tra, còn tình trạng quy hoạch "treo", dự án "treo", ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân, gây lãng phí nguồn lực.
“Tình trạng buông lỏng quản lý ở một số địa phương, để xảy ra vi phạm pháp luật về đất đai như lấn chiếm, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình trái phép… chưa được kiểm tra, ngăn chặn, xử lý kịp thời” – bà Chinh nhấn mạnh.
Uỷ ban Tài chính cũng nêu rõ các vi phạm pháp luật về quản lý đất đai; xác định giá đất; giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất được phát hiện qua kiểm tra như tỉnh Bình Dương, Khánh Hòa. Đất hoang hóa, đất sử dụng không theo mục đích chưa được thống kê đầy đủ; chưa xác định được trách nhiệm cụ thể của các cá nhân, tập thể có liên quan…
Nhằm giải quyết các tồn tại, hạn chế, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ khắc phục những tồn tại, hạn chế qua nhiều năm trong việc ban hành Chương trình THTK,CLP.
Cơ quan này cũng yêu cầu giải quyết dứt điểm các tồn tại đã được nêu ra tại các kỳ giám sát của các cơ quan của Quốc hội về tình trạng nợ văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành; nâng cao năng lực phân tích dự báo, đánh giá đúng tình hình tạo cơ sở vững chắc trong việc lập dự toán NSNN hàng năm…
Vẫn theo yêu cầu của cơ quan thẩm tra, Chính phủ cần quyết liệt chỉ đạo đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, 3 CTMTQG và các dự án quan trọng quốc gia; không phân bổ vốn cho những dự án chưa đủ thủ tục đầu tư, không đủ điều kiện phân bổ vốn; kiên quyết điều chuyển vốn của các dự án chậm giải ngân để bổ sung vốn cho những dự án giải ngân tốt, có nhu cầu vốn; xác định trách nhiệm của người đứng đầu trong việc không phân bổ chi tiết vốn NSTW hoặc không phân bổ hết vốn NSĐP, phân bổ, giao kế hoạch vốn không sát với thực tế, chậm giải ngân...