Những bất cập trong thực hiện Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi)
Hội nghị tổng kết thi hành Luật Phòng, chống ma túy nhằm đánh giá khách quan, đầy đủ việc thực hiện Luật Phòng, chống ma túy trong những năm qua, những khó khăn vướng mắc trong thực tiễn và kiến nghị, đề xuất giải pháp giải quyết khó khăn, vướng mắc, góp phần tiếp tục hoàn thiện Hồ sơ lập đề nghị xây dựng dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi).
Trình bày tóm tắt dự thảo Báo cáo tổng kết thi hành Luật Phòng, chống ma túy, Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh, Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp nêu rõ: Thực hiện Luật phòng, chống ma túy, các bộ đã chỉ đạo lực lượng chuyên trách tăng cường nắm tình hình, tổ chức đấu tranh mạnh mẽ trên các tuyến, địa bàn trọng điểm, đặc biệt tập trung vào các tuyến Tây Bắc, Bắc miền Trung và Tây Nam, các cảng hàng không Nội Bài, Tân Sơn Nhất, các thành phố lớn (Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh…) đẩy mạnh công tác phối hợp, nhất là phối hợp với các địa phương và các lực lượng chức năng của các nước có chung đường biên giới để triển khai các hoạt động khảo sát, phối hợp kiểm tra, ngăn chặn từ xa… qua đó, nhiều tổ chức, đường dây mua bán, vận chuyển ma túy lớn trong nước và xuyên quốc gia được phát hiện, bắt giữ, thu giữ lượng ma túy lớn. Đồng thời, chỉ đạo Công an các tỉnh, thành phố mở các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội hạm ma túy; tổ chức triệt xóa các điểm, tụ điểm ma túy phức tạp.
Thượng tướng Lê Quý Vương chủ trì hội nghị
Từ năm từ năm 2009 đến hết năm 2018 cơ quan chuyên trách, phòng chống tội phạm về ma túy Bộ Công an, Bộ đội Biên phòng, lực lượng Cảnh sát biển, Hải quan đã phát hiện, điều tra bắt giữ 203.624 vụ, bắt 306.924 đối tượng phạm tội về ma túy, thu giữ hơn 9.329 kg và 2.635 kg bánh heoroin; hơn 1.996 kg thuốc phiện, trên 25.000 kg cần sa tươi, khô, khoảng 6.968 kg ma túy tổng hợp; hơn 9.275 viên ma túy tổng hợp và nhiều loại ma túy khác cùng nhiều vũ khí, phương tiện, tài sản có liên quan.
Về tình hình sử dụng trái phép chất ma túy và người nghiện ma túy, theo thống kê của Bộ Công an, trong giai đoạn 2009-2018, cả nước có 365.293 người sử dụng trái phép chất ma túy, trong số này có tới trên 56.122 người sử dụng trái phép chất ma túy vi phạm pháp luật, phạm tội (chiếm 15,36%), có trên 5.330 người sử dụng trái phép chất ma túy gây bất ổn về tình hình an ninh, trật tự.
Trong thời gian qua, người sử dụng trái phép chất ma túy gây ra tình trạng mất an ninh, trật tự ở nhiều nơi với nhiều vụ án mạng gây hoang mang trong dư luận quần chúng nhân, có những vụ đối tượng giết chính người thân của mình. Do đó, cần phải có cơ chế để quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy gây ra cho xã hội.
Cũng theo báo cáo: Công tác cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng tính đến nay, có 2.719 xã, phường, thị trấn thuộc 20 tỉnh, thành phố thành lập tổ công tác tự cai nghiện ma túy. Đối với cai nghiện tự nguyện tại cơ sở cai nghiện công lập, tính đến tháng 12-2018 cả nước có 79 cơ sở cai nghiện công lập có chức năng tổng hợp, trong đó có cai nguyện tự nguyện và điều trị Methadone; 18 cơ sở cai nghiện chỉ làm cai nghiện tự nguyện và điều trị Methadone, hàng năm các cơ sở cai nghiện ma túy công lập đã tiếp nhận và cai nghiện tự nguyện cho trên 5.000 lượt người…
Về công tác điều trị nghiện các chất dạng thuộc phiện bằng Methadone, tính đến nay, chương trình điều trị Methadone được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố. Việc điều trị bằng Methadone được đánh giá đem lại nhiều hiệu quả cho người nghiện, số người nghiện các chất dạng thuốc phiện đã giảm, giảm tỷ lệ tiêm chích ma túy trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị, từ đó giúp giảm nguy cơ lây truyền các bênh quá đường máu như HIV…
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai vẫn còn tồn tại như một số quy định của Luật chưa đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính về độ tuổi áp dụng, thẩm quyền đưa người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; quy định chưa thống nhất đối với trường hợp người đang cai nghiện bắt buộc bị phạt tù; công tác quản lý sau cai; xử lý, quản lý và cai nghiện đối với người nước ngoài, quy định chưa phù hợp về lao động trong cơ sở quản lý sau cai nghiện…
Một số quy định về cai nghiện tại gia đình và cộng đồng còn nhiều bất cập dẫn đến hiệu quả không cao. Cơ sở vật chất của cơ sở cai nghiện còn nhiều bất cập, như còn phải nằm sàn xi mang, không có giường, một phòng nhiều học viên (khoảng 20 đến 40 người/phòng), không có công trình về sinh khép kín… dẫn đến khó khăn, bất tiện trong sinh hoạt của học viên, gây bức xúc cho học viên…
Tổng hợp kiến nghị để hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng, chống ma túy
Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo các bộ, Công an các đơn vị, địa phương trình bày báo cáo tham luận của đơn vị mình. Các ý kiến tham luận đã tập trung làm rõ hơn kết quả thi hành Luật của các đơn vị, những khó khăn vướng mắc trong thực tiễn và kiến nghị, đề xuất giải pháp giải quyết khó khăn, vướng mắc.
Theo đại diện lãnh đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, hiện nay, gần 2/3 thanh niên nghiện ma túy không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không ổn định, đây là bài toán nan giải trong giải quyết tình trạng nghiện và giải quyết việc làm cho thanh niên trong bối cảnh hiện nay.
Về sửa đổi bổ sung pháp luật, vị lãnh đạo này đề nghị bãi bỏ hình thức “cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng”; bãi bỏ biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người nghiện. Phát triển hình thức cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cai nghiện tự nguyện tại cộng đồng nhưng phải đổi mới toàn diện để bảo đảm tính hợp lý, tính khả thi.
Theo đó, cộng đồng là tất cả những cá nhân, tổ chức có khả năng, tâm huyết và mong muốn tham gia công tác này; gia đình phải thực sự quan tâm và phải được hướng dẫn đầy đủ; chính quyền phải hỗ trợ kịp thời, đặc biệt cán bộ y tế, xã hội hỗ trợ cai nghiện phải chuyên nghiệp. Nhà nước bảo đảm kinh phí cho tất cả mọi người tự nguyện cai nghiện, phát triển các điểm tư vấn, cai nghiện ma túy tại cộng đồng làm hạt nhân.
Trung tướng Phạm Văn Các, Cục trưởng Cục CSĐT tội phạm về ma túy cho rằng: Để nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy, trong thời gian tới, đơn vị tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan, hoàn thành trình Quốc hội Dự án luật sửa đổi, bổ sung Luật phòng, chống ma túy để tạo hành lang pháp lý và huy động nguồn lực, sức mạnh phục vụ công tác đấu tranh với tội phạm ma túy.
Phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành Công an, đặc biệt là lực lượng chuyên trách phòng chống tội phạm ma túy của Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Cảnh sát biển trong đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy tại địa bàn biên giới, cửa khẩu, trên biển, ngăn chặn có hiệu quả ma túy thẩm lậu vào Việt Nam…
Sau khi nghe các đại biểu tham luận tại hội nghị, phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Thứ trưởng Lê Quý Vương khẳng định: Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008), đã tạo cơ sở pháp lý cho công tác phòng, chống ma túy và kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy.
Sau khi Luật được ban hành, công tác chỉ đạo triển khai thi hành Luật Phòng, chống ma túy đã được tiến hành một cách nghiêm túc, kịp thời và khoa học, đảm bảo các điều kiện cần thiết để đưa các quy định của Luật vào đời sống xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống ma túy.
Việc triển khai thực hiện Luật Phòng, chống ma túy đã thu được nhiều kết quả tích cực trên các lĩnh vực như: Công tác tuyên truyền phòng, chống ma túy đã có sự đổi mới về nội dung đa dạng về hình thức, huy động được sự tham gia của nhiều cấp, nhiều ngành, đông đảo quần chúng, nhiều mô hình tuyên truyền giáo dục phòng, chống ma túy có hiệu quả được triển khai, nhân rộng; từng bước đổi mới công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai; công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy đạt được nhiều kết quả tốt, nhiều tổ chức, đường dây tội phạm vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy lớn trong nước và xuyên quốc gia được phát hiện bắt giữ; thu giữ lượng ma túy rất lớn.
Thứ trưởng Lê Quý Vương cũng nhấn mạnh: Những kết quả triển khai Luật Phòng, chống ma túy nêu trên giúp kiềm chế sự gia tăng của tệ nạn ma túy, góp phần đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đã đạt được, sau hơn 18 năm thi hành, các quy định của Luật Phòng, chống ma túy đã bộc lộ những tồn tại, bất cập, ảnh hưởng đến công tác phòng, chống ma túy và công tác cai nghiện và quản lý sau cai, về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy...
Trao bằng khen cho tập thể đạt thành tích tốt
Cũng theo Thứ trưởng Lê Quý Vương: Tại Hội nghị các đại biểu tổng kết, đánh giá việc thực hiện Luật Phòng, chống ma túy trong những năm qua và tham gia đóng góp ý kiến vào dự thảo Báo cáo tổng kết và dự thảo Báo cáo đánh giá tác động của chính sách trong dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), đề xuất, kiến nghị các biện pháp, giải pháp làm cơ sở cho việc hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về phòng, chống ma túy giai đoạn tiếp theo; đặc biệt là các kiến nghị, đề xuất cụ thể để sửa đổi, toàn diện Luật Phòng, chống ma túy cho phù hợp với tình hình thực tiễn…
Tại hội nghị, các đồng chí lãnh đạo đã trao bằng khen của Bộ Công an cho 32 tập thể (trong đó Phòng CSĐT tội phạm về ma túy Công an TP Hồ Chí Minh được nhận bằng khen của Bộ Công an); 22 cá nhân trong và ngoài ngành Công an có thành tích xuất sắc trong thực hiện Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008).