Nhập giá cao, bán giá thấp thì không ai dám làm
“Cả thế giới điêu đứng trong vấn đề năng lượng. 90 quốc gia trên thế giới có người xuống đường biểu tình vì giá tăng cao. Giá cao nhưng cũng không có hàng để mua” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phản ánh khó khăn chung của thế giới trong vấn đề năng lượng tại phiên thảo luận tổ về tình hình kinh tế - xã hội sáng nay, 22/10.
Cho biết vừa dự diễn đàn năng lượng tại Nga về, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chia sẻ, tuy sở hữu khối lượng dầu mỏ lớn, chiếm 30-35% dầu lửa thế giới, nhưng Nga cũng gặp khó khăn trong việc bán ra sản phẩm dầu lửa và khí đốt.
Giá bán lẻ xăng dầu tại quốc gia này là 58-60 Rup/lít, so với đồng USD là từ 1-1,2 USD, trong khi đó ở Việt Nam duy trì ở ngưỡng từ 21.000 – 25.000 đồng/lít.
“Giá xăng dầu của chúng ta thấp nhất trong khu vực và có thể nói thấp nhất trên thế giới” - Bộ trưởng Diên nói.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại phiên thảo luận tổ
Người đứng đầu Bộ Công thương cũng chỉ ra, do ảnh hưởng của tình hình thế giới, biên độ giao động của giá xăng dầu rất cao, trong 10 kỳ điều hành liên tiếp (300 ngày) liên tục giảm, nhưng đến thời điểm này bắt đầu lên.
“Như vậy, những DN kinh doanh xăng dầu nhập với giá cao ở kỳ trước nhưng bán giá thấp đương nhiên bị thua lỗ, khủng hoảng” - ông Diên bình luận.
Về hiện tượng “đứt gãy nguồn cung” xăng dầu, nhiều cửa hàng đóng cửa, Bộ trưởng Công thương khẳng định, Việt Nam chưa bao giờ thiếu nguồn cung.
“Cho đến thời điểm này, dư luận cho rằng thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác. Chúng tôi có những cơ sở, số liệu, kiểm tra, đánh giá một cách rất chi tiết. Hàng ngày chúng tôi có lực lượng Quản lý thị trường, Vụ Thị trường trong nước kết hợp với các Sở Công thương kiểm soát từng địa bàn, nắm lượng hàng” – lãnh đạo Bộ Công thương nêu rõ.
Hiện tại, theo ông, còn khoảng 3 triệu m3 xăng dầu trong thời điểm cuối tháng 9, giữa tháng 10. Với lượng dự trữ này, ông Diên khẳng định hoàn toàn đáp ứng nguồn cung trong nước tới gần hết tháng 11.
“Nguồn cung không thiếu, bán ra thị trường có khó khăn. Khó khăn này là trên cả nước. Doanh nghiệp phải mua giá cao, nhập giá cao kỳ trước, bán trong kỳ với giá thấp thì lỗ, mà đã lỗ thì ai dám làm” – Bộ trưởng Diên nhắc lại.
Vẫn theo Bộ trưởng, hàng loạt chi phí hiện đã lỗi thời, từ lợi nhuận định mức, chi phí định mức, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng; chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu trong nước về các kho bãi… đều bất cập, lạc hậu.
“Chi phí bảo quản xăng đầu theo định mức từ năm 2013 chỉ có 30 đồng/lít, hiện đã là 800 đồng/lít, nên không thể doanh nghiệp nào chịu được” - ông Diên tiếp tục nêu.
Doanh nghiệp nào sai thì kiên quyết xử lý theo luật
Đề cập đến trách nhiệm quản lý của ngành Công thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói: “Đúng là chúng tôi được giao quản lý mặt hàng này. Nhưng xin thưa là quản lý xăng dầu gồm 7 bộ, ngành và địa phương cùng chịu trách nhiệm quản lý và bảo đảm nguồn cung xăng dầu. Bộ Công thương chỉ được giao làm sao đảm bảo nguồn cung xăng dầu ra thị trường, quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối cho tới thương nhân phân phối”.
Bộ trưởng Công thương phân tích về diễn biến thị trường xăng dầu gần đây
Ông Diên cũng cho biết thêm, trong hệ thống kinh doanh xăng dầu hiện có 4 tầng nấc: doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối (đơn vị nhận hàng từ doanh nghiệp đầu mối), đại lý/tổng đại lý và cửa hàng bán lẻ.
Tổng đại lý/đại lý và cửa hàng bán lẻ có khoảng 17.000 cửa hàng, đây là hệ thống do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp, quản lý trực tiếp.
Trong phân phối, Bộ Công thương có nguồn, nhưng để phân phối được ngoài kiểm soát, điều phối doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, thì cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương quản lý, kiểm soát và xử lý hệ thống đại lý/tổng đại lý.
Còn thuế, chi phí định mức, chi phí kinh doanh xăng dầu… trong giá xăng dầu, theo Bộ trưởng Diên, là Bộ Tài chính quản lý. Bộ Giao thông đảm bảo lưu thông mặt hàng này, và quản lý chất lượng xăng dầu là Bộ KHCN; quản lý môi trường là Bộ TNMT.
Vậy thì làm sao chỉ xảy ra thiếu hụt xăng dầu ở phía Nam? Ông Diên khẳng định, khu vực này có lượng đáng kể xăng dầu trôi nổi, kể cả xăng dầu lậu, giả. Tháng 8 vừa qua bắt được vụ sản xuất, buôn xăng dầu lậu hàng trăm triệu lít.
“Có lượng xăng trôi nổi như vậy, người kinh doanh không quan tâm tới chi phí định mức, chiết khấu cũng như ko quan tâm chuyện mua của ai một cách ổn định. Giờ siết chặt xăng dầu lậu, chỉ còn xăng dầu chính thống, mà xăng dầu chính thống, như vừa phân tích, nguồn cung thế giới thiếu, giá biến động nên khó khăn, chiết khấu thấp. Đang kiếm được nhiều tiền, giờ ít hơn, thậm chí lỗ, thì không ai làm” – Bộ trưởng Diên lý giải.
Ngoài ra, Bộ trưởng chỉ ra, “cơn lốc” chứng khoán, BĐS cũng gây tác động nhất định. Thông thường những doanh nghiệp làm xăng dầu đều có tham gia hai thị trường này “nên nguồn tiền bị vơi đi”. Đến kỳ nhập hàng, bối cảnh nhập cao, bán thấp thì họ ko có nguồn tiền nhập.
Nguyên nhân nữa, ông Diên chỉ ra, thông thường trước đây các doanh nghiệp trong hệ thống kinh doanh khu vực này có nhiều nguồn lấy, cùng lúc ký với nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng ký rồi lại không nhập, không mua trong thời gian dài nên doanh nghiệp đầu mối có quyền từ chối.
“Lúc bình thường anh không cần người ta do có nguồn để mua, còn lúc khó thì nhào đến. Doanh nghiệp đầu mối, như Petrolimex không thiếu hàng, nhưng họ phải đảm bảo trong hệ thống và cho thương nhân, phân phối mua, có hợp đồng thường xuyên” – ông Diên bình luận.
Nêu nguyên tắc xử lý tình trạng này, tư lệnh ngành Công thương khẳng định doanh nghiệp nào sai thì kiên quyết xử lý theo luật. Tuy nhiên, nhìn nhận tình hình vừa qua đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết, ông Diên cho biết sẽ nghiên cứu sửa đổi quy định liên quan.
“Nếu rút giấy phép thương nhân phân phối, đồng nghĩa chặt đứt nguồn cung cửa hàng bán lẻ, đại lý. Không thể có chuyện quýt làm cam chịu. Sau này chúng tôi sẽ làm theo hướng, anh vi phạm thì lần 1 phạt tiền; lần 2 phạt tiền cao hơn và lần 3 thu hồi giấy phép. Anh đi thì người khác sẽ đến, trăm người bán, vạn người mua” – ông Diên kiên quyết.
Với việc OPEC tuyên bố giảm 2 triệu thùng một ngày, Nga cắt giảm sản lượng tương đương 2 triệu thùng một ngày, ông Diên phản ánh Châu Âu đang phải đổ tiền mặt ra nhập xăng dầu. Do đó, dự báo thị trường năng lượng, xăng dầu thế giới thời gian tới còn tồi tệ hơn, nếu tình hình địa chính trị thế giới không thay đổi.