Hoàn chỉnh khung pháp lý để phát triển kinh tế số
Dù xuất phát có phần chậm hơn so với các nước ASEAN, Việt Nam đang bắt kịp, thậm chí vượt lên trong một số khía cạnh của lĩnh vực pháp lý về tài sản số. Đến cuối năm 2025, Việt Nam sẽ có khung pháp lý hoàn thiện về công nghiệp công nghệ số minh bạch, bảo đảm an toàn, an ninh mạng và quyền lợi người dùng.
Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 được Quốc hội phê chuẩn giữa năm 2025, có hiệu lực từ 01/01/2026 (một số điều từ 01/7/2025) đã thể chế hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 59-NQ/TW, Nghị quyết 66-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, tạo hành lang pháp lý mạnh mẽ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số nhanh, mạnh và bền vững.
Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 khi có hiệu lực sẽ tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp công nghệ số, từng bước chuyển dịch từ lắp ráp, gia công sang sáng tạo, thiết kế, tích hợp, sản xuất, làm chủ công nghệ lõi
Để bảo đảm đồng bộ khi Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 có hiệu lực thì không phải chờ thêm văn bản hướng dẫn mà có thể triển khai ngay, tháng 9/2025 Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa. Cùng thời điểm Nghị quyết số 05/2025 có hiệu lực, Chính phủ còn ban hành Quyết định số 1946/QĐ-TTg Kế hoạch triển khai thi hành Luật Công nghiệp công nghệ số 2025. Theo đó, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính được giao chủ trì xây dựng các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành Luật Công nghiệp công nghệ số 2025. Bộ Tài chính được giao chủ trì xây dựng nghị định quy định thẩm quyền, nội dung quản lý đối với tài sản số trong lĩnh vực chuyên ngành. Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng 5 thông tư hướng dẫn chi tiết. Thời điểm dự kiến các văn bản dưới luật này có hiệu lực là 01/01/2026, cùng lúc với Luật Công nghiệp công nghệ số 2025.
Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 điều chỉnh toàn diện các lĩnh vực công nghiệp công nghệ số, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và tài sản số, tạo nền tảng pháp lý đồng bộ để phát triển các ngành công nghệ số mũi nhọn. Đây là bệ phóng để ngành công nghiệp công nghệ số trở thành động lực kinh tế chủ đạo với tốc độ tăng trưởng gấp 2-3 lần GDP như kế hoạch đã đề ra.
Quản lý tài sản số bằng hành lang pháp lý minh bạch
Theo báo cáo của Chainalysis, Việt Nam hiện có khoảng 17 triệu người sở hữu tiền mã hóa (crypto) với giá trị giao dịch vượt 100 tỷ USD/năm, chủ yếu qua các sàn quốc tế như Binance. Việc hợp pháp hóa thí điểm dự kiến sẽ đưa dòng vốn này về nội địa, tăng thu thuế và thúc đẩy đổi mới ngành công nghệ tài chính (fintech). Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý cho ngành công nghệ số tại Việt Nam. Điểm nhấn của Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 là bao gồm cả khung pháp lý cho môi trường thử nghiệm (sandbox), điều này sẽ giúp các dự án fintech có thể phát triển rất nhanh nhờ giảm lệ thuộc vào các quy định có sẵn.
Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 lần đầu tiên định nghĩa rõ ràng về "tài sản số" và "tài sản số mã hóa", phân loại chúng thành tài sản số thông thường (như dữ liệu cá nhân, nội dung số) và tài sản số mã hóa (sử dụng công nghệ mã hóa để xác thực, tạo và chuyển giao, bao gồm crypto assets). Luật cũng giới thiệu các ưu đãi thuế, hỗ trợ đầu tư cho doanh nghiệp công nghệ số, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn và blockchain, nhằm thúc đẩy mục tiêu xây dựng 150.000 doanh nghiệp công nghệ số đến năm 2030.
Các chuyên gia thảo luận về cơ chế cho tài sản số trong sự kiện "Danang Fintech Summit", diễn ra tại TP.Đà Nẵng, hôm 07/6
Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 đã định hình địa vị pháp lý cho tài sản số và quản lý tài sản số, bao gồm tài sản ảo và tài sản mã hóa, bảo đảm quyền sở hữu, giao dịch, và bảo mật.
Kết hợp với luật này, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP đã khởi động chương trình thí điểm thị trường tài sản số kéo dài 5 năm, cho phép tối đa 5 sàn giao dịch được cấp phép hoạt động dưới sự giám sát chặt chẽ của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước. Điều này giúp chuyển đổi hoạt động crypto từ "vùng xám pháp lý” sang môi trường được kiểm soát, với yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ VND và các biện pháp chống rửa tiền (AML/CFT).
Song song đó, kế hoạch xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) tại TPHCM và Đà Nẵng đang mở ra triển vọng lớn hơn cho lĩnh vực tài sản số. Nghị quyết về IFC có hiệu lực từ 01/9/2025, với giai đoạn thí điểm tại Đà Nẵng từ 2025 - 2028, trước khi mở rộng ra toàn quốc. IFC sẽ áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về kế toán, vốn và thanh khoản, đồng thời tích hợp công nghệ số như blockchain để hỗ trợ giao dịch tài sản số. Sự kết hợp giữa Luật Công nghiệp công nghệ số và IFC không chỉ giúp Việt Nam thu hút đầu tư nước ngoài - chẳng hạn từ các ông lớn như Binance hay Tether - mà còn biến tài sản số thành động lực cho kinh tế số, dự kiến chiếm 20-30% GDP đến năm 2030.
Các chuyên gia nhận định, với dân số trẻ và tỷ lệ áp dụng crypto cao (xếp hạng 3 toàn cầu về giao dịch P2P), Việt Nam có tiềm năng trở thành "Singapore thứ hai" của Đông Nam Á trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại, bao gồm rủi ro an ninh mạng và nhu cầu hoàn thiện khung pháp lý chi tiết để tránh lạm dụng. Chính phủ dự kiến sẽ ban hành thêm các nghị định bổ sung vào năm 2026 để khắc phục những vấn đề này.
Báo cáo của PwC Global Crypto Regulation 2025 nhấn mạnh rằng, khu vực ASEAN đang chứng kiến sự gia tăng quy định bảo vệ người dùng, với Việt Nam là một trong những nước tiến bộ nhất trong nửa đầu năm 2025. Với Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 và kế hoạch xây dựng IFC, Việt Nam đang mở ra một kỷ nguyên mới cho tài sản số, hứa hẹn biến thách thức thành cơ hội tăng trưởng. So với ASEAN, dù còn khoảng cách, nhưng sự chủ động này có thể giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho đầu tư công nghệ.
Sandbox Fintech mở đường cho các dự án đột phá
Sandbox fintech hay còn gọi là "hộp cát quy định" trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech), là một khái niệm đang ngày càng phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh. Sandbox là một môi trường thử nghiệm được kiểm soát bởi cơ quan quản lý tài chính, nơi các công ty fintech (bao gồm startup và tổ chức tài chính truyền thống) có thể thử nghiệm các sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới mà không phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý nghiêm ngặt. Khái niệm này lấy cảm hứng từ "sandbox" trong lập trình phần mềm - một không gian cô lập để kiểm tra mã mà không ảnh hưởng đến hệ thống chính.
Mục đích của sandbox là khuyến khích đổi mới bằng cách giảm rào cản quy định, đồng thời bảo vệ người tiêu dùng và hệ thống tài chính khỏi rủi ro tiềm ẩn. Các sản phẩm thử nghiệm có thể bao gồm ứng dụng cho vay P2P, thanh toán kỹ thuật số, blockchain, AI trong tín dụng, hoặc các giải pháp tài chính số hóa.
Sandbox mang lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp, cơ quan quản lý và nền kinh tế nhờ giảm thời gian và chi phí tuân thủ quy định, giúp startup fintech nhanh chóng đưa sản phẩm ra thị trường. Cơ chế này cũng giúp bảo vệ người tiêu dùng và giảm rủi ro nhờ việc thử nghiệm trong môi trường kiểm soát giúp phát hiện vấn đề sớm, tránh các vụ việc lớn như lừa đảo hoặc mất dữ liệu. Ngoài ra, về thu hút đầu tư thì các nước có sandbox thường hấp dẫn hơn với vốn nước ngoài, như Singapore thu hút hàng tỷ USD vào fintech nhờ cơ chế này.
Sandbox fintech là công cụ mạnh mẽ để cân bằng giữa đổi mới và an toàn, đặc biệt trong bối cảnh số hóa tài chính toàn cầu. Ở Việt Nam và ASEAN, sandbox đang mở ra cơ hội lớn nhưng đòi hỏi thiết kế linh hoạt để giảm thiểu rủi ro. Với sự phát triển nhanh chóng, sandbox không chỉ là "hộp cát thử nghiệm" mà còn là nền tảng cho nền kinh tế số bền vững.
(CATP) Sự sụp đổ hàng loạt của các ICO khiến các quốc gia trong khu vực lựa chọn những hướng quản lý rất khác nhau. Singapore chọn cách hợp pháp hóa và giám sát bằng khuôn khổ pháp lý rõ ràng trong khi Trung Quốc chọn cách cấm tuyệt đối.