ĐƯỢC CÔNG NHẬN RỒI BỊ XÓA
Nhắc đến chuyện các nữ dân quân của xã Vĩnh Giang (huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) hy sinh trong kháng chiến, được nhà nước phong tặng danh hiệu liệt sĩ nhưng sau đó bị “cắt”, bà Hoàng Thị Định (SN 1937, trú 101 Lê Văn Hưu, khu phố 2, phường Đông Lễ, TP.Đông Hà, Quảng Trị) rưng rưng nước mắt. Mấy chục năm qua, bà đau đáu, dằn vặt bởi cùng tham gia một nhiệm vụ, trúng pháo địch, bà được công nhận là thương binh, còn các đồng đội: Lê Thị Linh (SN 1946), Lê Thị Tản thì lại bị “cắt” liệt sĩ.
Bà Định kể: “Theo sự phân công của cấp trên, tôi cùng Linh, Tản, Viêm và Thái đi canh giới tuyến kết hợp gặt lúa. Khoảng hơn 9 giờ ngày 19-5-1967, máy bay địch rà rà nên chúng tôi phải vào hầm trú ẩn. Không lâu sau thì loạt đại bác từ bờ Nam sông Bến Hải bắn vào, 4 người hy sinh, chỉ tôi sống, bị thương ở tay và sau này được công nhận là thương binh 4/4. Các đồng đội đều được công nhận là liệt sĩ, nhưng không hiểu sao hai người bị thu hồi”.
Năm 1970, bà Linh, bà Tản được công nhận liệt sĩ trong lúc làm nhiệm vụ cáng thương binh, bị pháo bắn chết - theo giấy báo tử ngày 3-4-1969 do Ủy ban hành chính (UBHC) xã Vĩnh Giang cấp. Tuy nhiên năm 1975, ông Lê Văn Sinh biết được em gái của mình đã bị hủy liệt sĩ. Ông đi hỏi nhiều nơi nhưng vẫn không biết nguyên nhân.
Ông Sinh nói: “Một số lãnh đạo UBND xã Vĩnh Giang đã không báo cáo sự thật, tự ý làm văn bản gửi lên cấp trên đề nghị và được Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) xóa danh hiệu liệt sĩ của em tôi mà không có một cuộc họp, văn bản, quyết định nào, gia đình không hề biết. Tôi đã nhiều lần đi hỏi, nhưng xã trả lời lên Phòng LĐTBXH huyện và đơn vị này chỉ vô Sở LĐTBXH tỉnh. Vì thế gia đình chán nản bỏ cuộc”.
Ông Lê Văn Sinh bức xúc về việc em gái bị xóa danh hiệu liệt sĩ - Ảnh:
Năm 2002, ông Sinh làm hồ sơ đề nghị phong tặng liệt sĩ cho em gái; được các nhân chứng xác thực, được Đảng ủy, UBND xã thống nhất trong biên bản rồi gửi đến các cơ quan chức năng. Ngày 20-1-2003, ông Lê Vũ Bằng - Giám đốc Sở LĐTBXH Quảng Trị ký văn bản số 69 trả lời hồ sơ không đạt, do ngày 7-7-1975, UBHC xã Vĩnh Giang có biên bản đề nghị rút danh hiệu liệt sĩ đối với bà Linh với lý do: chết trong trường hợp HTX phân công đi gặt lúa nơi chưa phải ác liệt. Sở kết luận: “Bà Linh chết không đúng với thực trạng khi chết và hồ sơ mà Sở đang quản lý, do đó Sở không có cơ sở để xem xét”.
Cùng ngày 20-1-2003, Sở có văn bản số 68 và 70 trả lời không xem xét hồ sơ đề nghị xét công nhận liệt sĩ đối với bà Lê Thị Phết và Lê Thị Tản, với nội dung tương tự như bà Linh.
XÓA DANH HIỆU LIỆT SĨ THIẾU CĂN CỨ
Trong ba văn bản này, Sở LĐTBXH Quảng Trị không hề có bất cứ kiểm tra, đối chiếu, rà soát thực tế, lấy lời khai nhân chứng; chỉ căn cứ vào biên bản xác nhận trường hợp hy sinh và đề nghị rút lui sự suy tôn liệt sĩ, đề ngày 7-7-1975 của UBHC xã Vĩnh Giang lại có “vấn đề”. Biên bản với nội dung cuộc họp của lãnh đạo xã đi đến thống nhất: bà Linh và bà Tản chết trong lúc đi gặt lúa, chưa phải ở vùng ác liệt lắm, thuộc trường hợp rủi ro. Biên bản có 20 người tham gia nhưng chỉ có 8 người ký tên.
Thời điểm bà Linh và bà Tản mất thì người dân chưa phải sơ tán. Tuy nhiên chỉ có bộ đội, dân quân xã mới được phân công, điều động đến làm nhiệm vụ vùng giới tuyến. Trong các giấy chứng nhận trường hợp hy sinh, ông Ngô Quang Khúc (đã mất) - nguyên Chủ tịch UBHC xã Vĩnh Giang và Lê Văn Thọ (SN 1929, trú thôn Cổ Mỹ, xã Vĩnh Giang) - nguyên Đại đội trưởng đại đội dân quân du kích HTX Cổ Mỹ, đều khẳng định: “Phân công các đồng chí Linh, Tản đi bảo vệ giới tuyến và mùa màng. Khoảng 9 giờ, địch bắn vào đội hình đơn vị khiến hai đồng chí này cùng một số dân quân khác hy sinh”...
Vì thế họ xứng đáng được công nhận là liệt sĩ, như Thông tư 22 của Bộ Nội vụ ngày 24-9-1968 xét tiêu chuẩn liệt sĩ trong trường hợp “Chết vì dũng cảm vượt khó khăn, nguy hiểm, kiên quyết làm nhiệm vụ, bao gồm những trường hợp:
a) Khi địch đang đánh phá, vì điều kiện sản xuất, công tác, kiên quyết không rời vị trí của mình để bảo đảm đến cùng một nhiệm vụ cấp thiết được giao, hoặc thay thế đồng đội, đồng sự đã bị thương vong hoàn thành nhiệm vụ đó, rồi bị chết do bom đạn địch gây nên.
b) Hăng hái, dũng cảm làm nhiệm vụ sản xuất, công tác ở những nơi đã bị địch đánh phá thường xuyên hoặc có thể sẽ bị địch đánh phá ác liệt như những người làm công tác giao thông vận tải thường xuyên phải bám sát cầu đường, bến phà, đi trên sông, biển, đường sắt, đường bộ ở những tuyến đường, quãng đường nguy hiểm, sản xuất ở những nhà máy, xí nghiệp quan trọng nhưng không di chuyển đi nơi khác được... rồi bị chết do bom địch gây nên.
c) Hăng hái, dũng cảm làm nhiệm vụ sản xuất, công tác ở những nơi có nhiều khó khăn, gian khổ thuộc các chiến trường quan trọng, rồi bị chết bom đạn địch hoặc bị chết do bệnh tật, tai nạn.
Các nhân chứng, lãnh đạo các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương qua việc nghiên cứu hồ sơ, tư liệu, thông tin từ các nhân chứng đều cho rằng, cần phải phục hồi lại danh hiệu liệt sĩ cho bà Linh và bà Tản. Ông Nguyễn Ái Tân - Phó trưởng Phòng LĐTBXH huyện Vĩnh Linh, hoàn toàn bất ngờ trước sự việc liệt sĩ bị tước và cho biết sẽ xem xét, rà soát lại toàn bộ sự việc và có đề xuất đến chính quyền địa phương và Sở LĐTBXH.
Ông Hoàng Anh Tuấn - Phó giám đốc Sở LĐTBXH Quảng Trị nhận định: “Không biết thời kỳ đó thế nào chứ đối chiếu với quy trình hiện tại thì quyết định của Sở LĐTBXH cũ là không đúng, vì không hề có quyết định của cơ quan có thẩm quyền về việc hủy bỏ quyết định phong tặng danh hiệu liệt sĩ và việc căn cứ vào biên bản của UBHC xã Vĩnh Giang là không có cơ sở, thiếu thuyết phục; thiếu sự kiểm tra, thẩm định”.
Ông Tuấn cho biết, nếu gia đình có đơn thư phản ánh, kiến nghị hủy bỏ biên bản không có giá trị của UBHC xã Vĩnh Giang, phục hồi danh hiệu liệt sĩ cho bà Linh, bà Tản và chính quyền địa phương có biên bản đề nghị, Sở sẽ xem xét hồ sơ, thành lập đoàn kiểm tra về địa phương làm việc.