Trạm đốt rác này về trước mắt và lâu dài sẽ giải phóng hết hàng chục ngàn tấn rác tồn đọng nhiều năm nay ở bãi rác Cam Ly, hướng tới việc hoàn nguyên bãi rác này, thực hiện đề án mở rộng TP.Đà Lạt và các vùng phụ cận, tầm nhìn 2030 đến 2050, theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Cùng với đó là giải pháp tìm nhà đầu tư hợp tác hoặc thay thế Nhà máy (NM) xử lý rác của Công ty TNHH Năng Lượng Xanh (Cty NLX) duy nhất hiện có...
Đại tá Phan Thanh Chương - Trưởng phòng Cảnh sát môi trường Công an Lâm Đồng bày tỏ tâm tư về vấn đề xử lý rác với phóng viên
Hoàn nguyên bãi rác Cam Ly
Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng, yêu cầu UBND TP. Đà Lạt và các ngành kiểm tra, rà soát và đề xuất các giải pháp; nghiên cứu quy hoạch, tham mưu xử lý rác trên địa bàn TP. Đà Lạt có hiệu quả, ngày 3-10-2019, qua quá trình làm việc, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan, UBND TP. Đà Lạt báo cáo UBND tỉnh kết quả thực hiện như sau:
Trong khi NM xử lý rác Đà Lạt ngưng hoạt động, rác thải sinh hoạt vẫn tiếp tục đổ về, chôn lấp tại bãi rác Cam Ly, phương án là lắp đặt 1 dây chuyền công nghệ lò đốt để đốt rác tại đây trong thời gian chờ hoàn thiện NM xử lý rác theo phương pháp phân loại, làm phân, tái chế và đốt rác. Thiết kế trạm di động, modul lắp ráp, có thể di chuyển vị trí tùy theo mục đích sử dụng, công suất xử lý 240 tấn/ngày, phù hợp với khối lượng rác thải phát sinh hàng ngày của TP.Đà Lạt. Công nghệ (Đức) đảm bảo kiểm soát ô nhiễm môi trường, có hệ thống phun chế phẩm vi sinh khử mùi tự động, hệ thống thu gom, phân loại rác và xử lý nước rỉ rác, khí thải...
Theo đó, rác sau khi đưa về bãi tập kết sẽ được xe múc đổ vào phễu chứa đến hệ thống phân loại để tách các chất: mùn, chất trơ, và vô cơ. Mùn và chất trơ sẽ đi qua vít tải ra ngoài phễu tiếp nhận hoặc khu lưu chứa, tại đây sẽ phân loại lần 2 để tách mùn và chất trơ. Mùn làm phân compost còn chất trơ (gạch, cát, đá…) sẽ được chôn lấp tại hố.
Chất vô cơ (giẻ, vải vụn, nylong, mút xốp…) sẽ qua băng tải đi vào hệ thống lò đốt tầng sôi để tiến hành xử lý bằng phương pháp đốt với nhiệt độ > 9500C, sẽ cháy hoàn toàn; có hệ thống xử lý khí thải, tạo sạch khi ra môi trường. Qua hệ thống lọc, bụi còn lại sẽ được đóng rắn làm gạch không nung phục vụ xây dựng.
Bãi rác Cam Ly rộng 5,2ha tới đây sẽ dừng đổ rác ở thượng lưu mà dịch chuyển xuống vùng hạ lưu nhằm tránh sự cố tràn rác, hướng tới mục tiêu hoàn nguyên bãi rác, trả lại mặt bằng
Diện tích cần để bố trí trạm xử lý là 1 ha. Thời gian lắp đặt hệ thống nhanh trong khoảng 2 tháng. Nếu được chấp thuận, đơn vị cung cấp thiết bị sẽ tiến hành lắp đặt hệ thống và chịu mọi chi phí đầu tư ban đầu; chi phí chi trả cho việc xử lý rác tính theo đơn giá UBND tỉnh phê duyệt (bao gồm chi phí vận hành, xử lý).
Ưu điểm của phương án này là sẽ đảm bảo công tác tiếp nhận và xử lý triệt để rác thải cũng như kiểm soát tốt ô nhiễm môi trường; không cần thiết phải xây dựng mới đường giao thông, không tốn chi phí đầu tư ban đầu của ngân sách, đầu tư theo hình thức dịch vụ. Về lâu dài, sau khi ngưng tiếp nhận rác tại bãi rác Cam Ly, có thể dùng hệ thống này thực hiện dự án đóng cửa bãi rác Cam Ly theo hướng triệt để.
Do giá trị đầu tư thiết bị ban đầu chi phí lớn, cần có thời gian xử lý rác đảm bảo cho nhà đầu tư thu hồi vốn tối thiểu là 2-3 năm. Trong thời gian này, tỉnh có thời gian mời gọi, làm việc với các nhà đầu tư thực sự có năng lực, tâm huyết để xây dựng một NM xử lý rác hiện đại, hoàn chỉnh, đảm bảo việc xử lý rác lâu dài cho toàn TP.
Hiện một số nhà đầu tư muốn hợp tác với Cty NLX trong việc đầu tư và phát triển NM. Phía công ty đang tiến hành đàm phán với các đối tác để thống nhất việc hợp tác hoặc chuyển nhượng dự án để tiếp tục vận hành NM hiệu quả hơn. Quỹ đầu tư phát triển Lâm Đồng tạo điều kiện, phối hợp cùng với Cty NLX trong việc này.
Liên quan đến 7 hộ sản xuất nông nghiệp bị ảnh hưởng do bãi rác Cam Ly đổ sập hồi tháng 8-2019, lập dự toán số tiền hỗ trợ, bồi thường 11,7 tỷ đồng cho các hộ dân; thu hồi diện tích đất mà các hộ gia đình, cá nhân đang sản xuất tại khu vực bãi rác Cam Ly, giao Công ty CP-DV đô thị Đà Lạt quản lý tạo mặt bằng thuận lợi cho việc đổ rác và đầu tư, cải tạo, xây dựng vườn ươm phục vụ việc chăm sóc cây, hoa trên địa bàn TP. Đà Lạt; không tiếp tục đổ rác trên mặt bằng thượng lưu tại bãi rác Cam Ly như hiện nay, tránh nguy cơ sạt lở tiếp tục xảy ra mà cải tạo mặt bằng hạ lưu bãi rác để tạm chứa.
Thu gom, dọn rác - công việc vất vả của công nhân vệ sinh
Xúc tiến xây dựng nhà máy xử lý rác hiệu quả
Từ báo cáo của UBND TP. Đà Lạt, đề xuất các giải pháp xử lý chất thải rắn trên địa bàn TP. Đà Lạt, ngày 8-11-2019, lãnh đạo UBND tỉnh Lâm Đồng có công văn 7375/UBND-MT, chỉ đạo: Để có cơ sở lựa chọn giải pháp xử lý rác của TP, giao Sở Tài nguyên Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở, ngành địa phương và đơn vị liên quan lập dự kiến chương trình đi nghiên cứu, khảo sát thực tế mô hình đầu tư đang hoạt động của dây chuyền xử lý rác tự động theo công nghệ đốt tại một số tỉnh bạn, tham mưu đề xuất UBND tỉnh (thành phần đoàn đi, có một lãnh đạo tỉnh), trước ngày 15-11-2019.
Theo đại tá Phan Thanh Chương - Trưởng phòng Cảnh sát môi trường Công an tỉnh Lâm Đồng, rõ ràng, NM xử lý rác thải của Cty NLX không có năng lực, kinh nghiệm, cần phải thay thế để đảm bảo việc xử lý rác cho Đà Lạt và toàn tỉnh Lâm Đồng, đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường. Tỉnh cần lựa chọn nhà đầu tư ưu tiên, coi trọng môi trường, gắn lợi nhuận kinh doanh với việc đảm bảo môi trường xanh - sạch, không gây ô nhiễm cho người dân, nguồn nước... Các ngành chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát.
Cũng theo đại tá Chương và Thiếu tá Lê Bá Tuyến - Đội trưởng Đội công nghiệp - xây dựng - giao thông- nông thôn - đô thị Phòng Cảnh sát môi trường, kể cả NM xử lý rác Bảo Lộc (TP. Bảo Lộc - Lâm Đồng) của Cty CP môi trường xanh Friendly cũng yếu kém tương tự như NM rác Đà Lạt của Cty NLX, gây bức xúc dư luận. Tỉnh cần quyết đoán, quyết liệt, quan tâm chỉ đạo, có các giải pháp căn cơ lâu dài, tăng cường ý thức của người dân, hạn chế tối đa việc sử dụng nhựa, nilon... Cần phân loại nguồn rác từ hộ gia đình, để việc xử lý rác, tạo chế phẩm từ rác thải đạt hịệu quả, lợi ích cho nhà đầu tư.
Rác ứ đọng tại chợ Bảo Lộc do nhà máy rác Bảo Lộc nhiều lần ngưng thu gom về nhà máy xử lý khiến người dân bức xúc
Đà Lạt và nhiều địa phương ở Lâm Đồng là vùng nông nghiệp - công nghệ cao, lượng rác thải độc hại, như bao bì phân bón, thuốc trừ sâu rất lớn... nếu không được xử lý một cách đảm bảo an toàn, sẽ tiềm ẩn nguy cơ thấm vào nguồn đất, nước. Do đó, có cơ chế thu hồi rác bằng cách khuyến khích người dân thành lập các mô hình nhặt, thu gom rác; phát động những phong trào tích cực, phạt nghiêm các hành vi vứt rác bừa bãi, đánh mạnh vào kinh tế... triển khai sâu rộng, lan toả từ cơ sở đến các đơn vị, ban, ngành, người dân...
Có ý kiến tìm bãi rác thay thế bãi rác Cam Ly trong khi chờ xây dựng NM xử lý rác thải mới ở Đà Lạt, theo chúng tôi, việc này không cần thiết. Dù có quy hoạch bãi rác nằm xa khu dân cư, chắc chắn không tránh khỏi sau mấy chục năm, núi rác khổng lồ thẩm thấu vào lòng đất, gây ô nhiễm mạch nước ngầm, ảnh hưởng đến đời sống dân sinh về lâu dài. Tỉnh cần có chủ trương nhất quán: không quay lại phương án chôn lấp rác, như lời một vị Phó Chủ tịch tỉnh đã nói với chúng tôi.
Vấn đề xử lý rác thải, bảo vệ môi trường hiện đặc biệt được coi trọng, là mối quan tâm lớn của nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều cá nhân. Việc xử lý rác thải ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước hiện nay khá nan giải, TP. Đà Lạt không ngoại lệ. Làm sao để đón được nhà đầu tư thực sự có tâm huyết, năng lực, trách nhiệm, vì mục tiêu chung - điều đó cũng thể hiện trách nhiệm của lãnh đạo chính quyền địa phương, đáp ứng mong mỏi của mọi tầng lớp nhân dân.
Nhà máy xử lý rác Bảo Lộc của Cty CP môi trường xanh Friendly nhiều lần ngưng hoạt động vì gặp sự cố