(CATP) Thay vì một cuối tuần sôi động, khuôn viên của Đại học (ĐH) Union ở New York (Mỹ, có tuổi đời từ năm 1795) hôm chủ nhật 13/6/1971 vắng lặng do lệnh đóng cửa của Ban giám hiệu, sau khi một số sinh viên tham gia phong trào chống chiến tranh ở Việt Nam phất cờ trong buổi lễ tốt nghiệp diễn ra hôm thứ sáu.
"Cứu tinh" của cuốn sách cổ?
Thường thì TV của trường đông đúc vào ngày Chủ nhật vì du khách hay tới xem cuốn sách cổ quý có tên Các loài chim của nước Mỹ, gồm 4 tập khổ 99x66cm với 435 trang in màu tuyệt đẹp của nhà tự nhiên học kiêm họa sĩ John James Audubon về 1.037 loài chim của nước này. Bộ sách được xuất bản trong hơn 10 năm, từ 1827 - 1838. Năm 1844, Chủ tịch ĐH Union đã chi 1.000 USD (khoảng 400 ngàn USD thời giá 2023) để mua 1 trong 200 bản in của cuốn sách hiện được định giá khoảng 12 triệu USD.
Sáng thứ hai 14/6/1971, một nữ thư ký tới mở cửa TV đã phát hiện tủ kính dày 8 ly chứa 1 trong 4 tập của cuốn sách trên đang được trưng bày đã bị đập nát, những mảnh kính vỡ dính đầy máu. Cảnh sát xác định ít nhất 2 tên trộm đã lẻn vào qua cửa sổ tầng trệt tòa nhà, dùng búa đập vỡ tủ kính. Trong đêm tối, các đối tượng đã bị mảnh kính vỡ cứa vào tay chảy máu khi tìm cách lôi cuốn sách nặng gần 10kg ra khỏi tủ. Thông báo về cuốn sách bị trộm được gửi tới hệ thống các TV, mạng lưới bán sách cũ để cảnh báo.
Ba tuần sau, 1 nhà buôn sách trẻ tên John Jenkins ở Austin, bang Texas thông báo được người tên Carl Hoffman tới văn phòng chào bán 100 bức họa từ bộ sách "Các loài chim..." mà anh ta tìm thấy trên tầng áp mái của nhà mình. Sau khi báo cho TV, Jenkins gọi điện đến FBI.
Sau đó, Jenkins bay tới New York gặp người bán, được Hoffman đón tại sân bay và chở đến Nhà nghỉ Jade East gần đó. Tại đây, rải rác trên giường trong phòng 209 là một số bản in của cuốn Audubon và những tác phẩm quý hiếm khác. Jenkins trả giá 50.000 USD và mượn cớ phải ra ngân hàng trong lúc nhân viên FBI chờ sẵn tràn từ trên lầu xuống.
Cuối cùng, cơ quan điều tra cũng tìm được bộ sách đã bị mất bìa, nhưng một số trang bị rách. Ngoài ra, có 6 dấu tay dính máu của kẻ trộm rải rác ở các trang. Điều lạ là không một ai bị truy tố trong vụ trộm sách này.
Được ca ngợi như người hùng, Jenkins nhận phần thưởng 2.000 đôla của ĐH Union, nhưng sau đó trả lại và nhà trường đã dùng số tiền đó lập giải thưởng cho các thủ thư. Jenkins cho xuất bản tác phẩm liên quan đến việc tìm lại bộ sách.
Jenkins được ĐH Union trao bằng tốt nghiệp danh dự vào năm 1976. Khi trở thành Chủ tịch Hiệp hội những người bán sách cổ của Mỹ (ABAA) vào năm 1980, Jenkins xuất bản cuốn sách vỏn vẹn 28 trang, trong đó viết "Mọi người trong thế giới sách đều có nghĩa vụ - cả về mặt đạo đức và pháp lý - ngăn chặn hành vi trộm cắp đồng thời thông báo về các hành vi này khi chúng xảy ra".
Ngăn tủ kính trưng bày sách bị đập vỡ nát
Lần ra chân tướng
Tuy nhiên, chân tướng của Jenkins dần bị vạch trần. Đối tượng là tay chơi bài poker có tiếng, nợ nần cờ bạc nhiều. Hàng loạt vụ phá kho của Jenkins đã thiêu hủy hàng nghìn cuốn sách, tài liệu có giá trị. Nhà chức trách nghi Jenkins có liên quan đến hành vi đốt phá số sách trên vào tháng 9/1987. Đối tượng này cũng bị nghi bán các lá thư giả mạo cuộc Cách mạng Texas. Jennifer Larson - nhà buôn sách lâu năm và là cựu Chủ tịch Ủy ban Đạo đức của ABAA - cho biết: "Jenkins không phải người trung thực".
Cuối cùng, hôm 16/4/1989 Jenkins rời nhà lúc giữa trưa và vài tiếng sau xác của ông ta được phát hiện trên sông Colorado thuộc Hạt Bastrop, bang Texas, tiền mặt, thẻ tín dụng trong ví biến mất cùng đồng hồ đeo tay. Chiếc xe Mercedes của ông ta nằm ở chỗ khuất gần đó, lốp sau bên trái bị xẹp. Jenkins bị vết thương ở sau đầu, do 1 khẩu súng cỡ nòng lớn bắn ra.
Gia đình và bạn bè của Jenkins nghi ông ta bị cướp vì thói quen mang theo lượng lớn tiền mặt. Nhiều người tin rằng có lẽ những kẻ từng liên quan tới vụ trộm sách "Các loài chim" dính dáng tới cái chết của Jenkins. Không ít người cho rằng Jenkins tự sát, khi 2 năm trước đó ông này đã mua hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trị giá hơn 1 triệu đôla; trong khi Jenkins từng mô tả cho bạn bè kiểu tự tử hoàn hảo bằng cách làm cho nó giống như vụ giết người để có thể thu về khoản tiền bảo hiểm.
Tuy nhiên, vào năm 2011 một cựu sinh viên ĐH Union đã phỏng vấn Kenneth Paull - người cuối cùng sống sót trong nhóm 3 tên trộm gồm Paull, Allan Rozenberg và kẻ cầm đầu James Rizek - mà Jenkins cho là Carl Hoffman. "Jenkins là một kẻ nói dối trắng trợn và là một tên trộm, giống như tôi" - Paull tuyên bố. Người đàn ông 78 tuổi cho rằng, chính Jenkins đã dàn dựng vụ trộm sách "Các loài chim" của TV Đại học Union. Tất nhiên, ý kiến này khó thể kiểm chứng vì Jenkins, Rizek lẫn Rosenberg đều đã chết và cuộc tranh cãi vẫn chưa có hồi kết.
(CATP) Tháng 5/2002, sau gần 2 năm theo dõi, Cảnh sát (CS) Pháp bắt được đối tượng đã trộm cả ngàn cuốn sách cổ của tu viện trên đỉnh núi Saint-Odile; trong đó có 5 cuốn được in trước năm 1500 và 16 cuốn trong khoảng 100 năm tiếp theo. Làm cách nào kẻ trộm lọt được vào căn phòng bí mật của TV, lấy sách và để lại... những bông hoa hồng đánh dấu "chiến tích" của mình?