Tờ New York Times hôm 14-10, với bài phân tích quân sự của hai cây bút Steven Lee Myers và Eric Schmitt cho độc giả cái nhìn tổng quan về bước phát triển vượt bậc trong năng lực tác chiến của quân đội Nga dưới thời Vladimir Putin cầm quyền.
Bài viết nhan đề “Quân đội Nga sử dụng Syria như nơi thử nghiệm năng lực tác chiến trên bộ, và phương Tây đã thấy điều này” nhận định:
Hai tuần Nga tham chiến ở Syria bằng các chiến dịch không kích và nã tên lửa đã cho tình báo phương Tây và các quan chức quân sự “cơ hội” quan sát để đưa ra những đánh giá sâu sắc hơn về sự chuyển biến trong sức mạnh tác chiến của quân đội Nga dưới thời Vladimir Putin cầm quyền.
Tham chiến tại Syria lần này, quân đội Nga đang phô diễn khả năng mở các chiến dịch quân sự bên ngoài biên giới, và “chào hàng” trước công chúng quốc tế các loại vũ khí mới cũng như chiến thuật và chiến lược quân sự của mình.
Vũ khí mới- gồm những loại máy bay chưa từng tham chiến trên thực tế như máy bay chiến đấu-ném bom và tấn công tiên tiến Sukhoi Su-34 (NATO đặt ký hiệu là Fullback (Hậu vệ)), hay việc Nga tấn công chớp nhoáng bằng tên lửa hành trình Kalibr-NK phóng đi từ tàu Dagestan và các tàu lớp Buyan-M từ biển Caspi đến Syria- trong hành trình 1500 km từ điểm bắn đến mục tiêu, được một số nhà phân tích đánh giá là vượt qua công nghệ tương đương của Mỹ.
Đội máy bay phản lực của Nga đã không kích hỗ trợ bộ binh quân chính phủ Syria mở các chiến dịch giành lại các khu vực do quân nổi dậy kiểm soát.
Những gì Nga thể hiện trong hai tuần qua ở Syria đã chút ít “vén màn” bức tranh hiện đại hóa quân đội của nước này trong vài năm trở lại đây bất chấp vấn đề “căng thẳng” về ngân sách do kinh tế khó khăn. Cùng với đó, việc Nga can thiệp vào tình hình Ukraine đã khiến phương Tây gia tăng báo động.
Không quân Nga bên chiếc Sukhoi Su-34 (NATO đặt ký hiệu là Fullback (Hậu Vệ) - Ảnh: Credit Russian Defence Ministry Press Service
Trong một báo cáo trình lên Hội đồng Châu Âu về Quan hệ Đối ngoại (ECFR) - Gustav Gressel làm việc cho tổ chức này nhận định : “Tổng thống Putin đã giám sát việc chuyển đổi quân đội Nga (theo hướng hiện đại hóa, tinh nhuệ) với tốc độ chuyển đổi nhanh nhất kể từ năm 1930. Nga giờ đây là một sức mạnh quân sự có thể áp đảo bất kỳ quốc gia láng giềng nào nếu họ bị cô lập khỏi sự hỗ trợ quân sự của phương Tây”.
Máy bay chiến đấu của Nga giờ đây, mỗi ngày đều tiến hành nhiều cuộc không nhắm vào lực lượng quân nổi dậy ở Syria, trong khi cường độ không kích nhắm vào các mục tiêu của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Syria của máy bay Mỹ được tính theo từng tháng. Nga giờ đây đang sử dụng Syria như một chiến trường quân sự để “thử nghiệm” khả năng tác chiến nhắm vào các mục tiêu trên mặt đất.
New York Times nhận định thông điệp của tổng thống Nga Vladimir Putin gửi đi đã quá rõ ràng khi cho cộng đồng quốc tế thấy những loại vũ khí tân tiến lần đầu tiên xuất hiện trên chiến trường. Thông điệp đó chính là : “Nền công nghiệp quốc phòng của Nga có thể chế tạo ra những loại vũ khí tân tiến này. Vũ khí của Nga có chất lượng cao và Nga có nguồn nhân lực (các quân nhân) được đào tạo tốt, có thể sử dụng các loại vũ khí tân tiến một cách hiệu quả”.
Như trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên truyền hình, tổng thống Putin đã khẳng định: “ Chúng ta đã thấy, giờ đây nước Nga sẵn sàng sử dụng chúng (vũ khí hiện đại), nếu điều này phục vụ lợi ích của quốc gia và lợi ích của nhân dân”.
Trong cuộc chiến tại Syria, Nga đã tham chiến công khai với sự phô trương về sức mạnh vũ khí, con người, trong đó việc Bộ Quốc phòng nước này công bố các đoạn video về các mục tiêu trúng không kích của máy bay Nga trên mặt đất là cách thức công bố thông tin, hình ảnh của các chiến dịch quân sự mà Mỹ từng áp dụng trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1991.
Bước chuyển mình quân đội hậu Xô Viết
Trong bài viết trên New York Times, hai cây bút bình luận Steven Lee Myers và Eric Schmitt nhận định trong cuộc chiến tại Syria- quân đội Nga đã thật sự lột xác kể từ sau khi liên bang Xô Viết tan rã năm 1991:
“Gần ¼ thế kỷ sau khi liên bang Xô Viết sụp đổ, đội quân từng được xem là mục nát, lực lượng không đáng kể, năng lực tác chiến bị thui chột khi được điều hành bởi một hệ thống già nua và tham nhũng đã không đặt ra mối đe dọa thực sự nào bên ngoài lãnh thổ”. Nay đội quân đó đã chuyển mình.
Micah Zenko- một thành viên cấp cao của Hội đồng Châu Âu về Quan hệ Đối ngoại (ECFR) được New York Times dẫn lời, phải thốt lên: “ chúng ta đang được biết (về quân đội Nga) hơn tất cả những gì chúng ta được biết về họ trong 10 năm qua”.
Những gì quân đội Nga đang phô diễn tại Syria và trước đó là Ukraine chính là kết quả của quyết tâm hiện đại hóa quân đội sau cuộc xung đột tại Georgia năm 2008.
New York Times dẫn chứng: “ mặc dù trong cuộc chiến tại Georgia, quân đội Nga đã đẩy lui các lực lượng của quân đội nước này do Mỹ đào tạo, nhưng lực lượng bộ binh và không quân Nga trong cuộc chiến này đã có màn trình diễn tồi tệ. Quân đội Nga đã mất 3 máy bay chiến đấu, 1 máy bay ném bom trong ngày đầu tham chiến tại Georgia, và mất 7 máy bay sau khi kết thúc chiến dịch. Quân đội nước này cũng được cho là yếu trong khả năng phối hợp tác chiến và thông tin liên lạc trong cuộc chiến này ”.
Sau “cú sốc” tại Georgia, thủ tướng Nga Vladimir Putin ( khi đó Dmitry Medvedev đảm nhiệm vai trò tổng thống 1 nhiệm kỳ) đã tiến hành cải tổ toàn diện quân đội. Ông không chỉ tập trung hiện đại hóa quân đội theo hướng mua sắm vũ khí máy bay, tàu chiến, tên lửa hiện đại mà còn tập trung vào công tác đào tạo quân nhân và cải tổ tổ chức quân đội. Biện pháp Putin áp dụng có thể kể đến như: cắt giảm số sỹ quan trong các quân đoàn cồng kềnh, và xây dựng, phát triển một quân đoàn chuyên nghiệp với các nhóm hạ sĩ quan được đào tạo bài bản.
Nga không kích một địa điểm ở Syria mà họ nói là mục tiêu của IS - Ảnh: Video của Bộ Quốc phòng Nga
Việc cắt giảm số lượng, tinh nhuệ quân đội cùng trang thiết bị vũ khí hiện đại đã được Putin gấp rút tiến hành.
New York Times ghi nhận: chi tiêu quân sự của Nga đã chạm đáy vào giữa thập niên 1990, nhưng đã tăng lên đều đặn trong giai đoạn Putin cầm quyền bất chấp tình hình giá dầu giảm và các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây áp lên sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea.
Ngân sách quốc phòng của Nga hiện nay đã đạt con số 81 tỉ USD/ năm, chiếm 4,2% GDP- mức cao nhất trong gần ¼ thế kỷ sau khi Liên Xô sụp đổ.
Trở lại cuộc chiến tại Syria, Nga đang cho thấy khả năng chuyên nghiệp, sẵn sàng tác chiến của mình. Nổi bật là nhất là việc thiết lập căn cứ trung tâm ở một căn cứ không quân gần Latakia, tây bắc Syria để điều hành cả chiến dịch tham chiến tại nước này. Chỉ trong vài ba tuần, Nga đã triển khai đến đây hơn 40 máy bay chiến đấu và trực thăng, xe tăng cũng như xe bọc thép, hệ thống pháo, tên lửa, hệ thống phòng không và thiết lập nhà ở di động cho sự lưu trú của gần 2000 quân.
New York Times nhận định đây là đợt triển khai quân lớn nhất tại Trung Đông kể từ sau khi Liên Xô triển khai quân ở Ai Cập vào những năm thập niên 70.
New York Times dẫn lời Trung tướng Ben Hodges- chỉ huy lực lượng quân đội Mỹ tại Châu Âu bất ngờ: “ việc triển khai căn cứ ở Latakia chỉ trong vài ba tuần cho thấy họ có khả năng di chuyển nhiều công cụ quân sự đến chiến trường từ một khoảng cách cực xa với tốc độ triển khai cực nhanh”.
Jeffrey White- chuyên gia hiện đang làm việc tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông thốt lên trước những gì chứng kiến: “ Họ mang tới Latakia trọn gói. Điều đó chứng minh họ có thể triển khai lực lượng viễn chinh quy mô khá đến chiến trường (trong thời gian nhanh chóng)”.
Michael Kofman- một nhà phân tích đến từ CNA Corporation- một viện nghiên cứu phi lợi nhuận cùngmột đồng nghiệp thuộc Viện Kennan ở Washington nhận định với New York Times rằng: “Các chiến dịch tại Syria cho thấy Nga đã bắt kịp khả năng được Mỹ sử dụng trong chiến đấu từ những năm 1990”.
“Tiến hành không kích vào ban đêm và đánh giá thiệt hại bằng máy bay không người lái là một bước phát triển nhảy vọt của quân đội Nga”- các chuyên gia này cho biết.
Trong bài viết, hai cây bút Steven Lee Myers và Eric Schmitt cũng nhấn mạnh việc Nga phóng tên lửa hành trình Kalibr-NK từ tàu Dagestan và các tàu lớp Buyan-M từ biển Caspi đến Syria, vượt qua hành trình 1500km là một bước tiến đáng kể khả năng của quân đội Nga, cho thấy họ có thể vươn đến tấn công ở bất kỳ mục tiêu nào của Trung Đông.
Bài viết chốt lại bằng nhận định : “Những tên lửa của Nga bảo vệ hiệu quả không phận lãnh thổ Syria dưới sự kiểm soát của quân chính phủ, giúp Damascus ngăn chặn các cuộc xâm nhập trên không, chúng cũng ngăn chặn cả việc thành lập một vùng cấm bay ở Syria”.
Sức mạnh của quân đội Nga đã phát triển và hoàn thiện dần từ thời Xô Viết, đặc biệt trong giai đoạn Putin cầm quyền đang gây kinh ngạc cho giới quân sự phương Tây.
Theo New York Times- Anh Duy lược dịch