Nhìn nhận việc phân cấp phân quyền là chủ trương đúng, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho rằng, nguyên tắc cần áp dụng trong quá trình thực hiện là cấp trên chỉ làm những việc mà cấp dưới không làm được tốt hơn.
Việc dự thảo luật giảm bớt thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc định giá, trong việc rà soát biểu mẫu kê khai giá đối với doanh nghiệp ở trung ương, theo nữ đại biểu, là “khó có thể yên tâm”.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thuý (Đà Nẵng) nêu ý kiến thảo luận
Với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, bà Thuý nhận xét, đã có cơ quan tài chính tham mưu để định giá. Nhưng giao trách nhiệm định giá cho các bộ, cơ quan ngang bộ thì chưa ổn, vì không phải bộ, cơ quan ngang bộ nào cũng có bộ phận chuyên môn về định giá và có đủ nhân lực làm việc này.
“Cho dù thuê chuyên gia thì trách nhiệm cuối cùng vẫn là Chủ tịch Hội đồng định giá. Phân cấp, phân quyền phải luôn đi đôi với việc nâng cao năng lực để thực hiện, nếu như xuống nước trước, tập bơi sau là việc làm nguy hiểm” – bà Thuý ví von.
Mặt khác, đại biểu của Đà Nẵng lo lắng, “để các bộ và cơ quan ngang bộ định giá hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp và đơn vị trực thuộc thì sợ có rơi vào lợi ích nhóm như trường hợp bộ kit test Việt Á không?”. Vì nguyên nhân tham nhũng, nhiều khi nằm ngay trong những quy định bất hợp lý của pháp luật.
“Những thách thức qua phân cấp, phân quyền đặt ra trong dự thảo luật này là rất lớn, Quốc hội cân nhắc thận trọng. Tôi đề nghị bổ sung quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc định giá, rà soát biểu mẫu kê khai giá của các doanh nghiệp ở trung ương” - bà Thuý nêu quan điểm.
Cho ý kiến sau đó, Phó trưởng đoàn Đồng Tháp Phạm Văn Hoà cũng đề nghị khi thẩm định giá có cơ quan tài chính cùng cấp tham gia để khách quan, phòng ngừa lợi dụng ngành của mình như sự cố xảy ra của bộ kit test Covid.
“Việc phân cấp, phân quyền là rất cần thiết, nhưng cần giải trình rõ, mang tính thuyết phục hơn để thống nhất thực hiện khi thay đổi thẩm quyền” – ông Hoà nhấn mạnh, đồng thời lưu ý, phân cấp phải chặt chẽ, có kiểm tra, giám sát, xử lý sai phạm đối với bộ, ngành thuộc danh mục hàng hóa của mình quản lý.
Nêu lại điểm c khoản 2 Điều 7 dự thảo quy định "nghiêm cấm lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh, chính sách của Nhà nước và điều kiện bất thường khác để tăng giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý, không phù hợp với biến động của yếu tố hình thành giá so với trước khi điều chỉnh giá", Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Trần Thị Nhị Hà phản ánh, thực tiễn, trong giai đoạn bùng phát dịch bệnh COVID-19, có những thời điểm giá một số loại trang thiết bị y tế, vật tư tiêu hao, test kit xét nghiệm, khẩu trang tăng rất nhanh.
Vì thế, bà Hà góp ý, nội dung điều khoản cần làm rõ khái niệm “không phù hợp”, bởi thực tế, một số đoàn kiểm tra, thanh tra đã cảnh báo dấu hiệu vi phạm khi giá bán hàng hóa cao hơn giá nhập khẩu vài chục phần trăm.
Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc phát biểu giải trình cuối phiên thảo luận
“Điều này tạo ra tâm lý lo lắng cho các cơ sở y tế công lập khi phải mua trang thiết bị, sinh phẩm, vật tư tiêu hao phòng, chống dịch, thậm chí có những bên bán cũng không muốn tham gia vào giao dịch với các cơ sở y tế nhà nước vào thời điểm dịch bệnh bùng phát” - bà Hà phản ánh.
Nữ Giám đốc Sở cũng đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc quy định cụ thể mức trần lợi nhuận trên giá vốn hoặc trên giá thành toàn bộ đối với các mặt hàng thiết yếu trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, thiên tai, dịch bệnh và có thể xem đây như là một biện pháp bình ổn giá có thời hạn.
Giải trình về việc hiệp thương giá sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Luật hiện hành không xác định phạm vi mà cho doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp nhà nước cùng hợp thức hóa với cơ quan nhà nước. Hai cái khác nhau.
“Đối với doanh nghiệp thì lợi nhuận tối đa, đối với cơ quan nhà nước thì mang tính đại diện, cho nên vấn đề đấu tranh với nhau để đưa đến một mức giá công bằng cũng không được chính xác lắm” - ông Phớc phân tích.
Do đó, theo ông, quy định mới cho hiệp thương giá chỉ có doanh nghiệp với doanh nghiệp, cơ quan nhà nước là trọng tài.
“Vừa rồi xảy ra vụ kit test như đại biểu có ý kiến thì kit test đó là trong điều kiện dịch bệnh, qua hiệp thương giá xác định giá tạm thời và sau đấy sẽ kiểm tra lại việc hình thành giá thông qua nguyên vật liệu. Sau quá trình thẩm tra, Bộ Tài chính đã có ý kiến và hiệp thương giá đấy để mua 200.000 kit test, không phải là mua kit test toàn bộ. Nhưng sau này Bộ Y tế đã lấy giá này để đưa vào để công khai cho các địa phương mua” – ông Phớc thông tin.
Tuy nhiên, nhìn nhận sai sót của Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), ông Phớc chỉ ra: “Đáng ra khi kiểm tra không mua nữa phải có một thông báo, có thông báo đấy thì cán bộ của Bộ Tài chính không bị kỷ luật”.