Đó là lời nhấn mạnh của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trong bài phát biểu tại buổi hội nghị diễn ra sáng nay (20-6), tại TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk bàn về các giải pháp khôi phục rừng bền vững vùng Tây Nguyên nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2016-2020.
Tham dự Hội nghị có Thượng tướng Tô Lâm - Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an; Đ/c Cao Đức Phát - Ủy viên TW Đảng, Bộ Trưởng Bộ NN&PTNT cùng đại diện lãnh đạo Ban Kinh tế TW, Ban chỉ đạo Tây Nguyên, Ban Chỉ đạo Tây Bắc; Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ TN và MT…cùng lãnh đạo các tỉnh Tây Nguyên.
Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, tính đến ngày 31-12-2014, tổng diện tích rừng và đất quy hoạch cho lâm nghiệp của 5 tỉnh Tây Nguyên là 3.354.194ha, trong đó đất có rừng giảm 180.000ha so với năm 2010.
Toàn cảnh hội nghị
Nguyên nhân diện tích rừng tự nhiên khu vực Tây Nguyên giảm do: Chuyển mục đích sử dụng đất có rừng sang rừng trồng cao su, cây công nghiệp, cây ăn quả; chuyển mục đích sử dụng đất có rừng sang mục đích theo quy hoạch của địa phương như xây dựng công trình hạ tầng.
Nhưng nguyên nhân lớn nhất chính là nạn phá rừng, lấn chiếm đất rừng để lấy đất canh tác, sản xuất nông nghiệp và trồng cây công nghiệp. Nguyên nhân này chiếm đến 45%.
Trong vòng 5 năm (từ 2010-2014), trữ lượng rừng khu vực Tây Nguỵên giảm hơn 57 triệu m3 (tương ứng giảm 17,4%), từ 327,5 triệu m3 năm 2010 xuống còn 270,5 triệu m3 năm 2015.
Tình trạng phá rừng, khai thác rừng trái phép xảy ra nghiêm trọng. Năm 2015, các lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 6.034 vụ vi phạm các quy định về bảo vệ, phát triển rừng, tăng 463 vụ so với năm 2014 (tương ứng 8,3% số vụ).
Một số hành vi vi phạm chủ yếu là phá rừng trái phép; lấn chiếm rừng và đất rừng trái phép; khai thác gỗ và lâm sản trái pháp luật. Trọng điểm khai thác gỗ trái phép tập trung chủ yểu tại các khu vực còn nhiều rừng tự nhiên, khu vực biên giới, khu vực giáp ranh; các rừng đặc dụng. Chỉ tính trong 5 tháng đầu năm 2016, các lực lượng đã phát hiện và xử lý 1.724 vụ vi phạm các quy định về bảo vệ, phát triển rừng .
Hiện các tỉnh Tây Nguyên có 2.062 cơ sở chế biến gỗ và đồ mộc, trong khi có tới 1.377 cơ sở sản xuất đồ mộc, thì chỉ có 685 cơ sở chế biến gỗ. Do phát triển mất cân bằng như vậy nên việc quản lý các cơ sở chế biến gỗ kém hiệu quả.
Các cơ quan chức năng thiếu kiểm tra, giám sát đối với hoạt động của các cơ sở chế biến, đặc biệt là những xưởng chế biến gỗ gần rừng, không gắn với nguồn nguyên liệu, làm gia tăng tình trạng phá rừng và mua bán gỗ bất hợp pháp tại đây.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo tại hội nghị
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do sức ép về phát triển kinh tế, xã hội vùng Tây Nguyên ngày càng gia tăng; nhiều cơ quan, đơn vị, chính quyền cơ sở chưa thực sự quan tâm, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao, chưa chỉ đạo quyết liệt trong quản lý bảo vệ rừng; công tác quản lý rừng và đất lâm nghiệp còn lộ nhiều yếu kém và chậm triển khai trên thực tế, nhất là chủ trương xã hội hóa công tác bảo vệ rừng.
Việc quản lý các cơ sở chế biến gỗ, các tụ điểm mua, bán gỗ kém hiệu quả; việc cấp phép kinh doanh thiếu quy hoạch, không gắn kết với quy hoạch nguồn nguyên liệu; việc sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty lâm nghiệp gặp nhiều khó khăn, vướng mắc; cơ chế chính sách đặc thù cho phát triển lâm nghiệp vùng Tây Nguyên chưa đủ mạnh, nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước phân bổ, hỗ trợ đầu tư chưa tương xứng…
Tại hội nghị, các đại biểu đã nêu ra những mặt tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong công tác bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời cũng đã nêu ra những biện pháp, giải pháp đóng góp vào việc thực hiện tốt hơn công tác khôi phục rừng bền vững cho vùng Tây Nguyên nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu trong thời gian tới.
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng với tình trạng suy giảm rừng tại Tây Nguyên một cách nghiêm trọng như hiện nay, việc rừng Tây Nguyên sẽ bị biến mất trong nay mai không thể tránh khỏi. Đứng trước thực trạng đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo chính quyền địa phương các tỉnh Tây nguyên cần rà soát lại toàn bộ việc cấp phép cho các doanh nghiệp thực hiện dự án trên đất rừng, qua đó phát hiện, xử lý nghiêm những đơn vị để xảy ra sai phạm trong công tác quản lý, bảo vệ rừng, không để xảy ra tình trạng các doanh nghiệp lợi dụng việc cấp phép dự án để tàn phá rừng; các cấp, các ngành cần vào cuộc quyết liệt hơn để nhằm ngăn chặn, xử lý kịp thời có hiệu quả nạn phá rừng.
Yêu cầu cấp ủy chính quyền các địa phương phối hợp cùng các lực lượng chức năng như Công an, Kiểm sát, Tòa án, Quân đội, Kiểm lâm…vào cuộc để đấu tranh có hiệu quả với nạn phá rừng; làm rõ trách nhiệm và đưa ra xử lý nghiêm đối với các cá nhân và tập thể thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng nhưng để xảy ra nhiều sai phạm, để mất rừng.
Rà soát, kiểm tra lại việc cấp phép cho các cơ sở chế biến gỗ rừng tự nhiên, qua đó phát hiện những sai phạm để xử lý nghiêm; sắp xếp lại các nông lâm trường, các cơ quan quản lý để rừng có chủ, đất rừng có chủ, không phát canh thu tô đất rừng và rừng trong khi người dân không có đất trồng rừng; ngừng cấp phép các công trình thủy điện liên quan đến chiếm đất rừng và rừng, yêu cầu các dự án thủy điện thực hiện nghiêm việc trồng rừng thay thế, kiên quyết thu hồi giấy phép, ngừng hoạt động những dự án không chấp hành trồng rừng thay thế và chi trả dịch vụ môi trường rừng.
Đồng thời, thực hiện nghiêm Nghị định 75 của Chính phủ về việc thực hiện chính sách mà người giữ rừng, người trồng rừng có thể sống được với nghề rừng; chính quyền các tỉnh Tây Nguyên và các bộ, ngành liên quan thực hiện tốt việc tôn vinh những tập thể, cá nhân, những lực lượng nòng cốt có liên quan thực hiện tốt công tác bảo vệ rừng. Cần nghiêm khắc xử lý, điều tra, truy tố, xét xử những tập thể, cá nhân, những đường dây buôn lậu gỗ, các băng nhóm xã hội có liên quan đến việc phá rừng.
Bên cạnh đó, Chủ tịch UBND các tỉnh Tây Nguyên phải là người chịu trách nhiệm chính trong việc địa phương để mất rừng; mỗi địa phương cần quán triệt, giao nhiệm vụ công tác bảo vệ rừng từ tỉnh xuống huyện, xã, cấp kinh phí theo và bố trí cán bộ kiểm lâm xuống địa bàn theo quy định để phục vụ tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng,…