(CAO) Thảo luận về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh trong phiên họp toàn thể tại Hội trường sáng nay (24/5), đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) đề xuất nguyên tắc mà theo ông cần được thực hiện xuyên suốt công tác lập pháp của Quốc hội.
Nguyên tắc đó là: Khi chấp thuận đưa bất kỳ một sáng kiến lập pháp nào, hay làm mới, sửa đổi, bổ sung một đạo luật, trước khi đưa vào chương trình lập pháp của Quốc hội, cần yêu cầu các tổ chức, cơ quan đề xuất phải có bản đối chiếu, phân tích và đánh giá hai cực “phí tổn và lợi ích” của dự án luật đó.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa thảo luận tại hội trường sáng 24/5
“Khi làm mới hay bổ sung, sửa đổi một đạo luật, có rất nhiều loại phí tổn” – ông Nghĩa bình luận và chỉ ra các phí tốn của quá trình xây dựng đề án luật, quá trình soạn thảo luật, quá trình thông qua luật, quá trình thực hiện luật.
Vẫn theo đại biểu Nghĩa, phí tổn phát sinh dưới nhiều dạng, ở nhiều khu vực, như phí tổn của ngân sách công và của khu vực tư, của xã hội, của người dân. Loại phí tổn này, ông Nghĩa nhìn nhận, thường không được quan tâm đầy đủ.
Bên cạnh đánh giá phí tổn, đại biểu Trương Trọng Nghĩa yêu cầu cần so sánh, phân tích và đánh giá với các lợi ích cho đất nước, cho nền kinh tế, cho quản lý nhà nước và cho người dân...
“Có những quy định khiến cho các lợi ích mâu thuẫn nhau, triệt tiêu nhau, được về ngắn hạn, hại về dài hạn; lợi cho quản lý nhà nước, thiệt hại cho quyền tự do, dân chủ hiến định của người dân” – ông Nghĩa nói.
Theo đại biểu của TPHCM, Quốc hội cần yêu cầu tổ chức, cơ quan trình sáng kiến lập pháp hay trình dự án luật phải cung cấp các thông tin được lượng hóa, tiêu chí hóa, mô hình hóa, có phân tích, tổng hợp, đánh giá nhiều chiều một cách khách quan, khoa học, để UBTVQH và Quốc hội quyết định có đưa dự án luật ấy vào chương trình xây dựng luật hay có thông qua dự thảo luật hay không.
Các cơ quan của Quốc hội cũng cần mời các chuyên gia phản biện chuyên môn, chuyên sâu, nhất là về so sánh phí tổn - lợi ích như nêu trên.
“Tôi đề nghị như vậy là vì, cho đến nay, khi đề xuất các sáng kiến lập pháp hay dự án luật, trong phần đánh giá tác động, các thông tin về phí tổn thường bị xem nhẹ, không đánh giá hết, hoặc đánh giá chung chung, chủ yếu nói đến cái lợi, mà cũng chỉ nói một chiều, rất khó để các đại biểu, nhất là các đại biểu không chuyên ngành, có thông đủ thông tin để đánh giá hay phản biện” – đại biểu Nghĩa lý giải.
Theo ông, có những đạo luật ra đời thuận tiện cho cơ quan quản lý nhà nước, nhưng rất bất tiện cho người dân. Có đạo luật bị rơi vào quên lãng, hoặc chỉ vận hành như một loại chính sách, hay biện pháp hành chính, không phải là một đạo luật đúng nghĩa.
Lý giải việc còn nhiều người dân vẫn nghèo trong khi đất nước tăng trưởng kinh tế khá cao, xuất khẩu, thu hút đầu tư nhiều…, đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhận định, một trong những nguyên nhân là do nhà nước, doanh nghiệp và người dân đang phải chịu phí tổn quá nhiều và quá nhiều loại phí tổn, trong đó có phí tổn của công tác lập pháp, lập quy, ban hành chính sách, quy định, hay nói rộng hơn, là phí tổn do công tác xây dựng thể chế có hiệu quả thấp.
“Luật rừng là có hại, nhưng một rừng luật với hiệu quả, chất lượng kém, chồng chéo, xung đột gây ách tắc thì thiệt hại còn nhiều hơn” – ông Nghĩa lưu ý, đồng thời đề nghị Quốc hội, UBTVQH vận dụng các di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “việc gì có lợi cho dân thì hết sức làm, việc gì có hại cho dân thì hết sức tránh” khi xem xét các sáng kiến lập pháp và các dự án luật.