Là thành viên Chính phủ thứ 3 lên “ghế nóng” trong phiên họp hôm nay (7/6), Bộ trưởng Bộ Khoa học - Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhận được đăng ký chất vấn từ 120 đại biểu. Đây là con số “kỷ lục”, theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Gửi câu hỏi tới Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) đề nghị Bộ trưởng cho biết, 5 năm qua, trong số đề tài nghiên cứu sử dụng ngân sách Nhà nước, có bao nhiêu đề tài được đưa vào ứng dụng, trong số đó có bao nhiêu đề tài mang lại hiệu quả thiết thực?
Đại biểu Lê Thanh Vân chất vấn Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt
Đại biểu hỏi Bộ trưởng “Đâu là điểm kích nổ về chính sách để Việt Nam bứt phá về công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý Nhà nước, phát triển kinh tế và quốc phòng, an ninh của Tổ quốc?”.
Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho rằng, hoạt động khoa học và công nghệ mang tính đặc thù, đi tìm những cái mới, do đó có thể thành công, có thể thất bại. Vì thế, theo Bộ trưởng, tính toán cụ thể bao nhiêu đề tài đã đưa vào ứng dụng là “điều rất khó xác định”. Tuy nhiên, ông khẳng định “sẽ có thống kê chính xác hơn”.
“Điều quan trọng là làm sao xác định được kết quả phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao năng lực đội ngũ nghiên cứu, đóng góp vào uy tín của các viện, trường đại học” - Bộ trưởng nêu quan điểm. Ông cũng lưu ý, các đề tài nghiên cứu đều có rủi ro, độ trễ, không phải lúc nào cũng có kết quả và chuyển giao công nghệ, đưa vào ứng dụng ngay.
Ở vị trí điều hành, Chủ tịch Quốc hội nhắc, đại biểu Lê Thanh Vân hỏi Bộ trưởng về giải pháp để bứt phá về khoa học, công nghệ.
Tiếp thu, Bộ trưởng Đạt thông tin, có nhiều giải pháp để bứt phá công nghệ, trong đó, giải pháp quan trọng là đầu tư cho nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt trả lời chất vấn
“Đầu tư về kinh phí, nguồn lực, cũng như về cơ chế chính sách để nhà khoa học có điều kiện và tâm thế sẵn sàng cống hiến cho khoa học” - ông Đạt nhấn mạnh, đồng thời bày tỏ niềm tin vào năng lực của các nhà khoa học.
Tranh luận, đại biểu Lê Thanh Vân cho rằng Bộ trưởng đã rất cầu thị. Nhưng trao đổi thêm về chính sách để Việt Nam bứt phá về khoa học, công nghệ, ông Vân nói, chính là nhân tài.
“Chỉ có nhân tài, nhất là nhân tài khoa học công nghệ mới có thể làm thay đổi diện mạo công nghệ ở Việt Nam mà thôi” - đại biểu Vân nhấn mạnh.
Cảm ơn gợi ý của đại biểu, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết “sẽ nghiên cứu sâu hơn vấn đề này”. “Trong đề án phát triển khoa học công nghệ từ nay đến năm 2030, bộ sẽ hết sức lưu ý về đội ngũ trí thức” – ông Đạt nói.
“Chia lửa” cùng Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đồng tình với đại biểu Lê Thanh Vân rằng KHCN phải “kích nổ”, có nhân tài. Theo Bộ trưởng Phớc, muốn vậy phải có môi trường để họ cống hiến tốt.
“Ngày xưa khó khăn chúng ta có những nhà khoa học rất nổi tiếng như giáo sư Trần Đại Nghĩa hay nhà bác học Lương Đình Của” – ông Phớc dẫn chứng và chỉ ra, cần phải thu hút nguồn lực xã hội để có nhiều hơn các sáng kiến khoa học.
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu giơ biển tranh luận
Cũng tham gia tranh luận, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Bình Đình) đặt vấn đề, nhân tài là một hướng để phát triển khoa học công nghệ, nhưng việc thực hiện rất khó khăn. “Bộ trưởng có phương án nào để chiêu mộ nhân tài về Bộ làm việc?” - đại biểu Hiếu hỏi.
Nhấn mạnh đây là trăn trở của mình từ khi về Bộ, song tư lệnh ngành KHCN thừa nhận, lâu nay vẫn loay hoay với việc này. “Có chủ trương, tuy nhiên khi triển khai ở cơ sở thì gặp rất nhiều khó khăn, bởi vì liên quan đến rất nhiều quy định khác ở Luật Công chức, Viên chức; các quy định về tài chính…” - Bộ trưởng phân trần.
Nhắc lại Bộ KHCN đã được Chính phủ giao xây dựng đề án đội ngũ trí thức, Bộ trưởng cam kết sẽ hết sức cố gắng để đề án đó thực sự thu hút được những nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong nước, ngoài nước về làm việc một cách hiệu quả nhất.
“Trong khi triển khai xây dựng đề án, chắc chắn chúng tôi sẽ lấy ý kiến các cơ quan quản lý, các địa phương, đặc biệt là các nhà khoa học, trong đó có các vị đại biểu Quốc hội” – ông Đạt nói.
Dù vậy, nhìn nhận việc này rất khó khăn, Bộ trưởng chỉ ra, kinh nghiệm của các địa phương khi làm đề án để thu hút nhân tài cho thấy hầu hết thành công không cao, thậm chí có đề án thất bại.
Đại biểu Trần Thị Diệu Thuý nêu câu hỏi chất vấn
Chất vấn Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, đại biểu Trần Thị Diệu Thuý (TPHCM) hỏi Bộ trưởng có giải pháp gì để gỡ bỏ rào cản hành chính trong quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học. Bà Thuý cho biết, bên cạnh sự ủng hộ của giới khoa học đối với Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, các nhà nghiên cứu khoa học cũng mong Chính phủ có cơ chế đặc thù chấp nhận rủi ro, thất bại trong khoa học.
Hồi âm đại biểu, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt thông tin, vừa rồi Bộ đã ban hành 5 thông tư mới, đồng bộ với việc tái cơ cấu lại các chương trình khoa học, công nghệ quốc gia.
Đáng chú ý, trong số này có Thông tư về tuyển chọn, xét chọn nhiệm vụ khoa học, công nghệ theo hướng bãi bỏ các quy định mà các nhà khoa học là chủ nhiệm có nhiệm vụ nghiệm thu không đạt thì không được tiếp tục tham gia nhiệm vụ khoa học, công nghệ trong 2 năm tiếp.
“Chúng tôi cũng rất quan tâm đến tính đặc thù, tính rủi ro, độ trễ của khoa học, công nghệ” - ông Đạt chia sẻ.
Nhấn mạnh khoa học, công nghệ là một hoạt động xã hội đặc biệt, tìm kiếm vấn đề mới, Bộ trưởng Đạt nhắc lại, nó có thể thành công, không thành công, thành công sớm hoặc thành công chậm, nên có tính đặc thù là rủi ro và độ trễ.
“Thủ tướng Chính phủ cũng khẳng định phải chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, chấp nhận độ trễ trong nghiên cứu khoa học. Tôi cũng rất tâm đắc với câu "Khoa học là con đường ngắn nhất để đi tới thịnh vượng"” - Bộ trưởng nói, và khẳng định, trên tinh thần đó sẽ hết sức cố gắng để làm thế nào động viên các nhà khoa học tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo.