Trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết vào chiều nay (23/10), Chánh án TANDTC Nguyễn Hoà Bình khẳng định, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến được triển khai thực hiện phù hợp với quan điểm chỉ đạo, chủ trương, định hướng của Đảng.
Đặc biệt, theo Chánh án Nguyễn Hoà Bình, Việt Nam tham gia Hội đồng Chánh án các nước khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, Hội đồng Chánh án khu vực ASEAN và đã cam kết đến năm 2025 phải hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử theo Nghị quyết của Hội đồng.
Chánh án Tòa tối cao trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết tổ chức phiên toà trực tuyến
“Việc tổ chức phiên toà trực tuyến cũng phù hợp với xu hướng toàn cầu về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động xét xử của Tòa án” – ông Bình nhấn mạnh.
Liên hệ với thực tiễn Việt Nam, ông Bình cho biết, thời gian qua, để góp phần hạn chế tối đa những ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch COVID-19 đối với toàn xã hội nói chung và công tác xét xử nói riêng, TAND Tối cao đã chỉ đạo hệ thống Tòa án áp dụng nhiều giải pháp phù hợp, khẩn trương đưa các vụ án ra xét xử, bảo đảm kịp thời, nhanh chóng, đúng pháp luật.
Trước chiều hướng diễn biến phức tạp của dịch bệnh, một số tỉnh, thành phố phải áp dụng biện pháp cách ly toàn xã hội, ông Bình nhìn nhận, hoạt động xét xử của Toà án cũng bị ảnh hưởng.
“Nhiều vụ án đến hạn nhưng không thể đưa ra xét xử theo quy định; một số vụ án bị kéo dài thời hạn giải quyết do đương sự, bị can, bị cáo đang cư trú hoặc bị tạm giam ở vùng có dịch nên không thể trực tiếp tham gia phiên tòa”- Chánh án Nguyễn Hòa Bình phản ánh.
Do đó, để thích ứng với trạng thái bình thường mới, Chánh án cho rằng cần phải đổi mới phương thức quản trị quốc gia, trong đó ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển xã hội số, kinh tế số là giải pháp sáng suốt hiện nay.
“Tòa án cũng bị thúc ép và tất yếu áp dụng xét xử trực tuyến nhằm khẩn trương đưa các vụ án ra xét xử theo đúng thời hạn luật định, kịp thời bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân, ổn định trật tự an toàn xã hội và bảo đảm công tác phòng chống dịch bệnh”- ông Bình nhận định.
Với các lập luận trên, lãnh đạo ngành Toà án khẳng định việc tổ chức phiên tòa trực tuyến là nhu cầu, xu hướng tất yếu của hoạt động tư pháp.
Thẩm tra tờ trình, Uỷ ban Tư pháp nhìn nhận, việc TANDTC trình Quốc hội quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến là có cơ sở.
Tuy nhiên, lưu ý việc tổ chức phiên tòa trực tuyến có tác động nhiều đến công tác xét xử của ngành Toà án, cơ quan thẩm tra đề nghị TANDTC báo cáo thêm các tác động của hoạt động này, đồng thời làm rõ hơn công tác chuẩn bị, các điều kiện bảo đảm để xét xử trực tuyến.
Nêu quan điểm của Uỷ ban, Chủ nhiệm Lê Thị Nga bày tỏ tán thành phạm vi tổ chức phiên tòa trực tuyến như tờ trình.
“Xét xử trực tuyến là hình thức xét xử mới chưa được các luật tố tụng hiện hành quy định, liên quan đến quyền con người, quyền công dân, nên cần được tiến hành thận trọng, từng bước chắc chắn” – bà Nga nói và cho rằng đề xuất của TANDTC đã có sự cân nhắc thận trọng, bảo đảm tính khả thi.
Lưu ý xét xử là hoạt động tố tụng; trình tự, thủ tục đã được quy định đầy đủ, chặt chẽ trong các luật tố tụng, cơ quan thẩm tra yêu cầu, về lâu dài, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến cần được quy định trong các luật tố tụng.
Cơ quan này đề nghị quy định thời hạn cụ thể để TANDTC báo cáo Quốc hội về kết quả tổ chức phiên tòa trực tuyến sau một thời gian thực hiện.
Theo dự thảo Nghị quyết, phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại Phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm khác do Tòa án quyết định, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm.
TAND tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự và hành chính có tính chất, tình tiết đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng.
Phiên tòa trực tuyến phải tuân thủ quy định của pháp luật; bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; bảo đảm công khai, bình đẳng, dân chủ, nghiêm minh, khách quan, đúng pháp luật; bảo đảm an toàn, an ninh thông tin mạng và sự tôn nghiêm của Tòa án.