(CATP) Sau những ngày tránh sự truy xét của mật thám Pháp, Bác Hồ rời trường Quốc học, rời TP.Huế, nơi hình thành trong Bác những khái niệm về độc lập, tự do, nơi lần đầu tiên Bác xông pha trước kẻ thù. Bác đã vào Qui Nhơn, Phan Thiết, rồi đến thành phố Sài Gòn, để ngày 05/6/1911 xuống tàu ra đi tìm đường cứu nước.
Đã hơn 100 năm trôi qua, nhưng những dấu tích in các kỷ niệm sâu đậm về Bác vẫn hiển hiện. Đó là xóm Rạch Bần (đường Cô Bắc ngày nay), là số 5 Châu Văn Liêm (đường Testard ngày trước), là số 2 Đồng Khởi (Catina ngày trước), trụ sở hãng tàu năm sao - nơi Bác đến xin việc và xin giấy xuống tàu gặp thuyền trưởng. Đó là tiệm giặt ủi của ông Ba Tiêu trên đường La Grandière (nay là đường Lý Tự Trọng), là bến thương cảng Sài Gòn ở đầu đường Nguyễn Huệ, Đồng Khởi - Hàm Nghi chụm lại ngày nay. Ngày đó, bến Bạch Đằng là Thương cảng Sài Gòn có cầu tàu dành riêng cho hãng Chargeurs Réunis (tức hãng tàu năm sao của Pháp) chạy tuyến Pháp - Đông Dương - Pháp. Đây cũng chính là nơi Bác xuống tàu Amiral Latouche - Tréville tạm biệt Sài Gòn, tạm biệt quê hương để ra đi tìm đường cứu nước.
Sinh ra ở Hoàng Trù, lớn lên ở làng Sen, nhưng thật ra Bác chỉ ở quê có 10 năm, Bác ở Huế hai lần. Sau đó, Bác vào Bình Định, vào Phan Thiết và khoảng 150 ngày Bác sống ở Sài Gòn, thời gian cộng lại đến 11 năm. Bác đã đi dọc dài đất nước, miền Nam đã in sâu trong Bác.
Ngay nay, trước trụ sở UBND TP.Hồ Chí Minh có tượng Bác đứng trên bục cao. Ngày ngày, Người chứng kiến sự đổi thay, đi lên của Thành phố và trìu mến nhìn lớp lớp cháu con vui sống trong hòa bình. Con đường Nguyễn Huệ ngày xưa đã in dấu chân Bác ra đến bến sông, nơi có hàng cờ các nước đang tung bay trước gió. Đó chính là thương cảng - nơi Bác xuống con tàu năm sao để ra đi tìm đường cứu nước năm xưa.
Sài Gòn từ những năm tháng đó đã để lại trong Bác nhiều kỷ niệm yêu thương sâu sắc về con người, về đất nước. Nhiều lần gặp anh, chị, em cán bộ ở Sài Gòn ra, Bác hỏi thăm tỉ mỉ về những người Bác quen, những nơi Bác đã ở. Bác còn hỏi:
- Sài Gòn còn cơm tấm nhà che không? (loại cơm tấm bán ở vỉa hè), rồi Bác nói: “Hồi ở Sài Gòn, Bác hay ăn cơm tấm với tép rang, vừa rẻ tiền lại ngon. Họ nấu giỏi, cơm không bị nhão và tép không bị khô”.
Bến cảng Sài Gòn năm 1882 - Ảnh tư liệu
Sau này, năm 1961, khi tiếp đoàn đại biểu Miền Nam đầu tiên ra thăm Miền Bắc, Bác đã chỉ vào tim mình và nói: “Miền Nam yêu quý luôn trong trái tim tôi”.
Mùa xuân năm 1969, đoàn đại biểu Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam ra thăm Miền Bắc do bác sĩ Phùng Văn Cung, Phó Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Mặt trận dẫn đầu, trong đoàn có chị Nguyễn Thị Ráo (tức Ba Thi, sau này là Anh hùng Lao động) và Phan Văn Gừng (Dũng sĩ diệt Mỹ của Củ Chi đất thép thành đồng), là hai cán bộ, chiến sĩ đại diện cho thành phố Sài Gòn về thăm Bác. Lần đó, sau buổi sáng Bác và Trung ương tiếp đoàn tại Phủ Chủ tịch, cả đoàn vừa lưu luyến rời Phủ Chủ tịch, tạm biệt Bác và các vị lãnh đạo trở về nhà khách ở Bắc Bộ phủ được một lúc thì Bác Hồ cùng với Bác Tôn Đức Thắng, Bí thư thứ nhất Lê Duẩn và Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến thăm đoàn. Thật là bất ngờ và vô cùng cảm động. Các chị em phụ nữ, các cháu Anh hùng, Dũng sĩ và các đại biểu phá bỏ hết cả lễ nghi chạy đến ôm chầm lấy Bác.
Mọi người ngồi quây quần bên Bác, không sắp xếp nhưng tình cờ lại như một sự đại diện rất hoàn hảo: bên phải Bác là chị Nguyễn Thị Ráo, tiếp đến là Anh hùng Huỳnh Thúc Bá của chiến trường Liên khu 5, sau lưng Bác là Nữ Anh hùng Kan Lịch của chiến trường Trị Thiên, bên trái Bác là Đặng Văn Đậu, Anh hùng của đồng bằng Nam Bộ và người ngồi phía dưới trước mặt Bác là Dũng sĩ trẻ tuổi Phan Văn Gừng của Sài Gòn - Gia Định. Bác vui vẻ ngồi giữa con cháu và cho các cháu trẻ được vuốt chòm râu rất mềm mại và trắng cước của Bác. Một phút im lặng trang nghiêm, Bác tươi cười nói: “Sáng nay đoàn Miền Nam về thăm Bác, thăm Trung ương Đảng, Chính phủ. Còn bây giờ, Bác và các chú ở Trung ương đến thăm Miền Nam”. Được đón Bác trong khung cảnh đó, mọi người ai cũng thấy như Bác đang ngồi giữa Sài Gòn, giữa hàng triệu cháu con Miền Nam thiết tha, nhớ mong...
Con tàu Amiral Latouche-Tréville của hãng tàu năm sao đưa Bác rời Sài Gòn ra đi tìm đường cứu nước - Ảnh tư liệu
Bác cười, cả đoàn cười theo Bác trong niềm xúc động mãnh liệt về tình Bác đối với Miền Nam. Rất vui, Bác nhìn nhanh mọi người đang vây quanh và nói như khẳng định: “Bác đang ở giữa Miền Nam...”.
Sau ngày giải phóng, thành phố Sài Gòn chính thức được mang tên Bác - Thành phố Hồ Chí Minh, vào ngày 02/7/1976.
Đứng ở bến sông Sài Gòn, nhìn những con tàu lớn nhỏ rạch nước chạy trên sông, chúng ta lại nghĩ đến con tàu Amiral Latouche - Tréville rời bến sông Sài Gòn ra đi ngày 05/6/1911 mang theo người thành niên yêu nước Văn Ba. Trụ sở cảng Nhà Rồng đã trở thành một khu lưu niệm về Bác. Lớp lớp thanh niên xung phong của Thành phố đến chào Bác trước khi lên đường xây dựng đất nước. Những đoàn quân trang nghiêm đứng trước tượng Bác ở bến cảng Nhà Rồng vang vang lời thề “Quyết thắng” trước lúc hành quân... lòng rộn vui như được đón Bác về thăm...
Sài Gòn có vinh dự tiễn Bác ra đi tìm đường cứu nước. Sài Gòn mấy chục năm gan vàng dạ sắt, chiến đấu anh hùng. Sài Gòn xứng đáng được mang tên Bác. Sài Gòn đã từng đi trước về sau. Ngày nay, TP. Hồ Chí Minh sau khi sáp nhập với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu thành một “siêu đô thị” 14 triệu người, đang nỗ lực phấn đấu xây dựng và phát triển để luôn là trung tâm kinh tế - văn hóa, xã hội đi trước và cùng cả nước đi lên với quyết tâm “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Sài Gòn đã và đang xứng đáng với tên gọi TP.Hồ Chí Minh rực rỡ tên vàng. TP.Hồ Chí Minh mới đang vươn mình trong kỷ nguyên mới.