Tuy nhiên, vẫn còn những lo ngại về tính khả thi của giải pháp này với lý lẽ nếu người đứng đầu tham lam, cửa quyền thì không cần họ hàng, thân quen vẫn có thể kết bè, kéo cánh.
Thừa nhận thực tế này, nguyên Phó Chủ nhiệm thường trực Uỷ ban Kiểm tra Trung ương Vũ Quốc Hùng cho rằng, đây cũng là điều mà Trung ương cần lưu ý.
Phải đánh giá cán bộ bằng hiệu quả công việc
Phóng viên: Ông có ủng hộ chủ trương trên không?
Ông Vũ Quốc Hùng: Thực ra chủ trương này không có gì mới. Từ xa xưa ông cha ta đã áp dụng như thế. Phương án này là tốt, tôi ủng hộ nhưng nhược điểm của nó là nếu như con người tâm không tốt thì dù là người địa phương hay ở nơi khác về thì vẫn vụ lợi.
Người địa phương hay không địa phương thì sao? Cái mà nhân dân quan tâm nhất là lãnh đạo hay vun vén cá nhân, xây biệt phủ, bằng các hình thức “tế nhị” đưa con cái vào bộ máy. Nếu như anh từ một địa phương khác đến, không có người thân quen ở đấy, hoặc có thân quen nhưng không họ hàng thì dù sao anh cũng thanh thản hơn khi xử lý các vấn đề cá nhân mà có thể là mầm mống cho sự vụ lợi.
Tuy nhiên, nếu có ý đồ xấu thì cũng có thể kết nối nhau lại để kiếm chác hoặc tìm cách mặc cả theo kiểu ông giúp con tôi, tôi sẽ giúp lại ông. Tất cả những cái đó Trung ương cần cân nhắc, tính toán để không xảy ra sai phạm, không sai ngay từ quy định, để cán bộ khi thực hiện chủ trương đó không có điều kiện mà vụ lợi, mà đánh mất mình.
Ông Vũ Quốc Hùng
Phóng viên: Chúng ta thường mắc vào tư duy nhiệm kỳ. Việc một Bí thư về địa phương cũng vậy, sẽ có tâm lý mình chỉ làm trong một nhiệm kỳ thôi, rồi thăng tiến tiếp. Muốn thăng tiến tiếp thì cần sự ủng hộ từ địa phương, như thế lại vẫn dẫn đến nể nang, duy tình khi đưa ra các quyết định?
Ông Vũ Quốc Hùng: Điều đó cũng có thể lắm, vì tư duy nhiệm kỳ nên sống tròn trĩnh. Ta không đụng đến ngươi, ngươi không đụng đến ta để rồi hết một nhiệm kỳ ta về, và rồi ta tròn trĩnh nên nhận xét cũng rất tròn trĩnh.
Tuy nhiên, tới đây Trung ương cũng phải tính tới việc đánh giá cán bộ bằng thành quả, kết quả, nên anh tròn cũng không được. Khi anh về làm lãnh đạo ở địa phương rồi thì anh phải tạo ra được một đội ngũ cán bộ trong sạch, chứ không phải suốt ngày đánh nhau, mất đoàn kết. Một người về địa phương phải làm cho địa phương đó mạnh lên, mà mạnh lên trước hết là tạo ra một đội ngũ cán bộ đoàn kết nhất trí, còn làm Bí thư mà cứ giữ mình, đóng cửa lại thì chỉ có “vứt đi” thôi.
Hội nghị Trung ương không phải để sáng tạo các khẩu hiệu
Phóng viên: Kiểm soát quyền lực vốn là mục tiêu quan trọng của Đề án. Từ góc nhìn của ông, ông thấy liệu có cái “lồng” nào “nhốt” được quyền lực không?
Ông Vũ Quốc Hùng: Tôi thấy nếu các quy định của Trung ương thực hiện nghiêm chỉnh thì sẽ “nhốt” được quyền lực. Nhưng mà ai “nhốt”? Bây giờ phải chọn được người “chụp” lên được quyền lực ấy, giám sát được quyền lực ấy và khoá được quyền lực ấy. Thế có không? Lịch sử dân tộc mình trải qua rất nhiều thời đại, rất nhiều vị vua mà những vua thanh liêm đều làm được cái việc là thu phục nhân tâm, chính là “nhốt” quyền lực lại đấy.
Hội nghị Trung ương này không phải là bàn sáng tạo ra các loại khẩu hiệu mà là bàn tạo ra các loại công cụ, các quy định, thể chế, tạo nền tảng, sản xuất ra các “lồng” nhốt quyền lực. Nhưng cũng cần phải đào tạo được những người sử dụng các “lồng” quyền lực ấy. Chính là các cán bộ cấp chiến lược ấy, vì vấn đề quan trọng nhất vẫn là con người, mà con người lãnh đạo ngày xưa các cụ gọi là “một người lo bằng kho người làm”.
Tiêu chí của người lãnh đạo bây giờ quy định ngày càng cụ thể và lần này còn cụ thể hơn nên tôi tin là làm được.
Phóng viên: Như ông nói chúng ta có đầy đủ các quy định, quy chế để kiểm soát cán bộ. Vậy tại sao vẫn còn nhiều tiêu cực xảy ra trong công tác cán bộ?
Ông Vũ Quốc Hùng: Tất cả do con người hết. Con người đẻ ra quy định, quy chế, thiết chế rồi con người thực hiện mà. Nếu con người nói không đi đôi với làm, quy định thế mà họ không làm thì xảy ra sai phạm thôi.
Phóng viên: Thế nghĩa là chúng ta đã sai trong lựa chọn cán bộ?
Ông Vũ Quốc Hùng: Thực ra lựa chọn cán bộ đều thực hiện theo nguyên tắc tập trung dân chủ, đều bầu, bỏ phiếu. Thế thì nếu lựa chọn sai các cơ quan tổ chức phải chịu trách nhiệm chuyện này và các ban của Đảng là các cơ quan tham mưu cũng phải chịu trách nhiệm.
Bây giờ chọn một người vào vị trí nào đó thì Ban tổ chức và các cấp uỷ Đảng phải là người đứng ra đề xuất, làm các thủ tục, khai báo, ai đọc hồ sơ đó, ai thẩm tra hồ sơ đó. Xem xét con người là một quá trình chứ không phải hôm nay thì là cái cục gỗ mà mai thành thần đồng được.
Phiên khai mạc Hội nghị Trung ương 7
Phải thật thà với dân
Phóng viên: Chúng ta vẫn nói tăng cường sự giám sát của dân, kể cả với các hoạt động của Đảng. Nhưng có vẻ như hiệu quả còn thấp vì độ mở chưa cao?
Ông Vũ Quốc Hùng: Việc để dân giám sát thì rất đúng rồi, đúng cả về mặt pháp lý và đạo lý. Đảng ta lãnh sứ mệnh là đảng cầm quyền. Điều 4 Hiến pháp đã nêu rõ là phải chịu sự giám sát của nhân dân, thế cho nên từ đó đến nay đã cởi mở hơn.
Cụ thể là nội dung các cuộc họp của UBKTTW về xử lý đảng viên đều được công khai, không khép kín như trước đây. Gần đây các Hội nghị Trung ương đã đưa lên các bài phát biểu khai mạc, bế mạc, những nội dung chính, những người phát biểu… Đấy là những dấu hiệu, những biểu hiện cởi mở thông tin hơn. Dân đã biết được rằng những người lãnh đạo đang bàn luận cái gì.
Không chỉ thông tin đến dân mà tới đây còn cần phải hỏi ý kiến dân. Những người lãnh đạo các cấp phải thật thà với dân, lắng nghe dân và trong lắng nghe thì chắt lọc.
Phóng viên: Vậy theo ông, với đề án xây dựng đội nghị cán bộ cấp chiến lược, người dân có quyền tin rằng sẽ có được một đội ngũ tinh hoa không?
Ông Vũ Quốc Hùng: Trung ương đang bàn chuyện đó. Tất cả những người họp hội nghị đang bàn việc làm thế nào để chọn được tinh hoa của đất nước, còn tất cả những người ngồi đó hiện có phải là tinh hoa không thì cần bằng thực tế chứng minh và hỏi dân thì mới biết được.
Những đồng chí đã bị lộ như ông Đinh La Thăng và một loạt các đồng chí đã nghỉ hưu bị phát hiện thì đều được khẳng định là những người không xứng đáng. Giờ còn những người có phải chưa bị lộ không thì chưa biết được. Cái chính là bản thân Trung ương tới đây phải biết, các cơ quan chức năng mà trong đó có UBKTTW phải biết được điều đó. Mà muốn biết thì phải hỏi dân. Khó mà biết được đầy đủ nếu không hỏi dân.
Phóng viên: Ông vừa nói đến hiện tượng hàng loạt cán bộ không xứng đáng lọt vào Trung ương nay mới lộ, mới bị phát hiện. Có ý kiến cho rằng đó là do công tác kiểm tra đảng trong giai đoạn vừa qua đã bị buông lỏng, thực hiện không nghiêm. So với thời ông còn làm, ông đánh giá thế nào về công tác kiểm tra hiện nay?
Ông Vũ Quốc Hùng: Mọi so sánh đều khập khiễng nhưng có thể thấy thời chúng tôi làm các quy định đều còn rất sơ khai, chưa nhiều, khi đó cơ chế thị trường cũng chưa đi sâu vào, đồng tiền và sức quyến rũ của nó cũng chưa sâu đậm như bây giờ nên các sai phạm của cán bộ cũng còn ở mức hạn chế thôi.
Khi đó chúng tôi thấy gì cũng làm ngay, chúng tôi rất lắng nghe mọi người và khi thấy có vấn đề, dư luận gì đều đưa ra đặt lên bàn nghị sự để xem xét. Vậy nên có nhiều việc chúng tôi đã kịp thời ngăn chặn, không để nó xảy ra nữa.
Nhưng cũng phải nói công tác kiểm tra giám sát không chỉ của UBKT mà là công tác của Đảng, trước tiên là cấp uỷ và Bí thư cấp uỷ các cấp là người đầu tiên phải ra tay. Vừa rồi UBKTTW đề nghị với TƯ kỷ luật bà Thanh, ông Thăng thì cũng chỉ là vai trò tham mưu thôi và đề nghị đã được Trung ương đồng ý. Vậy nên đánh giá chung là UBKT vừa qua bước đầu đã có những cố gắng, hơn những nhiệm kỳ trước, tới đây cần cố gắng nhiều hơn.
Làm cán bộ phải có liêm sỉ
Phóng viên: Trong đề án cán bộ chiến lược có đề cao cả đức và tài của người cán bộ nhưng đức được coi là cái gốc. Cán bộ có đức là người biết tự trọng, mà biết tự trọng thì cần biết từ chức khi thấy mình không làm tròn bổn phận, thưa ông?
Ông Vũ Quốc Hùng: Văn hoá từ chức tôi rất ủng hộ. Tôi đã nhấn mạnh cán bộ phải có liêm sỉ, từ chức nói rõ lý do vì sức khoẻ, vì trình độ hay vì mất uy tín. Nên làm như thế. Việc này trên thế giới có gì ghê gớm đâu. Cần có quy định khuyến khích những người không làm được việc từ chức, bên cạnh những quy định về cách chức, bãi nhiệm, miễn nhiệm…
Phóng viên: Vậy cơ chế hiện tại có gì cản trở việc từ chức của lãnh đạo không mà ít người lựa chọn con đường danh dự này vậy? Vụ việc bà Mỹ Thanh là điển hình, phải đợi đến khi bị kỷ luật mới có đơn xin thôi đại biểu Quốc hội.
Ông Vũ Quốc Hùng: Thực ra tôi thấy cơ chế không có gì vướng mắc cả. Vướng mắc là ở lòng tự trọng thôi. Nếu tôi là người đó tôi phải báo cáo tổ chức, tôi biết mình như cá nằm trên thớt rồi, giờ vẫn còn mang tư cách đại biểu đi tiếp xúc cử tri thì không phải là làm trò cười cho bản thân mà còn làm trò cười cho tổ chức nữa. Phải xin vắng mặt cuộc tiếp xúc cử tri và thông báo đã viết đơn xin thôi Quốc hội rồi, thế mới đúng chứ.
Trong Đảng ta thời cải cách ruộng đất cũng có một số đồng chí từ chức rồi, xin rút, xin ra khỏi Bộ Chính trị, Thường vụ Bộ Chính trị rồi đấy thôi.
Phóng viên: Xin cảm ơn ông!