Kỳ cuối: Ngày mai bắt đầu từ… hôm nay

Đốm lửa của niềm tin

Trời miền Trung những ngày đầu đông không một vệt nắng. Chỉ nghe thấy tiếng gió rít từng cơn lạnh ngắt, len qua những mái nhà xiêu vẹo còn lưu vết bùn khô. Không gian đặc quánh sự im ắng như thể đất trời đang nín thở vì những gì vừa tràn qua nơi này. Quê nghèo đổ nát, tiêu sơ!

Chiếc xe chở hàng cứu trợ của chúng tôi lầm lũi bò từng khúc một tìm vào thôn Phước Giang, xã Hòa Tâm, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên (cũ) - nay thuộc xã Hòa Xuân, tỉnh Đắk Lắk, khi nắng đã tắt ở phía chân trời. Hơn 5 ngày trước, hơn 200 hộ dân nơi đây bị cô lập hoàn toàn khi nước lớn từ thượng lưu sông Bàn Thạch ào về như thác đổ. Hai bên đường, bùn đất bám thành từng lớp, hun hút và loang lổ. Những sợi dây điện cao hơn đầu người vẫn còn in vệt cỏ khô quấn lấy, đó là dấu tích cho thấy mực nước đã từng cao đến nhường nào.

Người thành phố thương mình, mình phải gắng đứng dậy thôi

Người Phước Giang xưa nay vốn nương vào những hồ nuôi tôm sú. Nhưng ở đời đâu ai biết trước chữ ngờ? Chỉ mới đó thôi, khi vụ mùa đang chuẩn bị thu hoạch thì cơn bão số 13 quét qua, gây thiệt hại trăm bề. Nay, bà con chưa kịp hoàn hồn thì lũ dữ lại ào tới. Ao đầm vỡ, máy móc chìm ngập, dàn quạt nước gãy rời từng mảnh. Bao nhiêu vốn liếng gom góp của cả năm, thậm chí của nhiều năm, đã bị tuột khỏi tay như một cơn ác mộng không kịp gọi tên.

Đêm tối, điện cúp, buổi phát quà cứu trợ diễn ra ngay trước cổng thôn. Thoạt đầu, chúng tôi lo ngại với tình hình bà con thiếu thốn lương thực, không loại trừ khả năng sẽ xảy ra xô lấn theo bản năng sinh tồn. Nhưng khá bất ngờ, hơn 150 hộ dân xếp hàng ngay ngắn, từng người một lặng lẽ bước lên nhận quà khi nghe cán bộ địa phương đọc tên. Tất cả đều diễn ra trong trật tự, ấm áp đến lạ thường.

Giữa những phận người run rẩy sau bão, chúng tôi bắt gặp anh Lương, chủ một vuông tôm đã bị lũ cuốn trắng. Anh gầy, đen nhẻm, đôi mắt hõm sâu vì mất ngủ nhiều đêm ròng. Nhưng khi nhận quà, anh lại cười tỉnh rụi: "Rồi tôm giống lại thả, máy móc lại mua, miễn là còn sức. Người thành phố thương mình, mình phải gắng mà đứng dậy". Câu nói chân chất của anh Lương tựa như một que diêm được quẹt lên trong đêm tối, tạo nên một đốm lửa tuy nhỏ nhưng đủ để soi sáng đường đi.

Rũ bùn đứng dậy, kiến thiết tương lai

Người xứ Nẫu bao đời nay vẫn tin vào lời tổ tiên truyền lại, rằng ông trời có đức hiếu sinh và chẳng ai bị bỏ rơi mãi giữa đoạn đời tăm tối. Đi giữa vùng lũ, chúng tôi mới ngộ ra chân lý: có những bài học chỉ có thể tìm thấy trong hoạn nạn. Và đôi khi, người đi cứu trợ lại là người được hồi sinh.

Dìu nhau đi qua... nghịch cảnh

Như chuyện của Du, cô gái quê ở Bình Phước, có khuôn mặt khắc khổ và đôi mắt luôn thoảng lên những ký ức buồn. Cha mẹ Du cưới nhau vì 2 bên ép gả, "đôi đũa lệch" gượng ép được một đoạn đời ngắn, rồi cũng lìa xa. Cô gái nhỏ lớn lên trong cảnh thiếu trước hụt sau, học giỏi mà không ai nâng đỡ cho ước mơ làm bác sĩ. Đến tuổi cưới chồng, cô lại bị ép gả, rồi cũng trượt dài trên đúng "vết xe đổ” của bậc sinh thành. Phận số Du cứ như chiếc lá khô bị cuốn theo làn gió chướng, lần hoài chẳng biết đâu là bến đỗ. Nhiều lúc, cô thấy mình lạc lõng giữa chính đời mình. Nhưng trong cơn lũ lịch sử lần này, khi khoác trên mình chiếc áo tình nguyện viên, cô mới có cơ hội học được cách soi lại ý chí của chính mình.

Hôm đó, Du tình cờ gặp được chị Nguyện (45 tuổi), ở xã Hòa Hội, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên (cũ) - nay thuộc xã Phú Hòa 1, tỉnh Đắk Lắk - người đàn bà có dáng người nhỏ thó, nước da đen sạm nắng đồng nhưng miệng lúc nào cũng nở nụ cười tươi như trẩy hội. Vợ chồng chị Nguyện cũng là một "đôi đũa lệch" ở trong vùng, anh bị gù lưng, lấy chị khi tuổi đã tứ tuần. Cưới nhau muộn, đứa con trai 10 tuổi bị chậm nói, nhưng đó lại là kỳ tích mà ông trời ban cho hai vợ chồng. Dù thiếu trước hụt sau, nhưng trong căn nhà xập xệ ấy vẫn đầy ắp tình thương và hạnh phúc. Chỉ đến khi cơn lũ quái ác ập đến thì mọi thứ mới rơi vào bi kịch. Tất cả đồ đạc, máy móc, lúa giống... phút chốc bị cuốn sạch sành sanh.

Có những bài học chỉ có thể tìm thấy trong hoạn nạn và đôi khi, người đi cứu trợ lại là người được hồi sinh

"Ông trời làm mất hết rồi, chị buồn không?" - Du hỏi. Chị Nguyện chỉ cười, một nụ cười hiền lành và đầy cam chịu: "Khổ thì khổ rồi! Mất cái này thì ta làm cái khác. Có sức người thì sỏi đá cũng thành cơm em ơi". Du đứng lặng như tờ. Câu nói như một chiếc then cài mở bung nỗi uất nghẹn mấy năm trời trong cô. Quả thật, người đàn bà này chưa từng được học ngành y, chưa từng ước mơ khoác trên mình chiếc áo blouse trắng, nhưng ở chị có thứ nghị lực bền bĩ như đất đá quê mình. Đó có lẽ là sức sống mãnh liệt mà chính Du đã từng đánh mất giữa những ngã rẽ tăm tối của phận số. Lúc ấy, Du chợt bừng tỉnh để nhận ra cách vượt qua nghịch cảnh của con người, mà bài học vỡ lòng là hãy tập yêu và vị tha cho những điều ngang trái - giống như cái cách mà người đàn bà tội nghiệp nhẫn nhịn "tha thứ cho ông trời", khi hết năm này qua năm nọ đưa lũ về làm khổ người dân.

Đoàn xe chúng tôi rời thôn nghèo trên con đường độc đạo vừa mới tạm khơi thông. Trong ánh đèn xe le lói giữa bóng đêm đặc quánh, người đi nhìn thấy những cánh tay vẫy chào tạm biệt của người ở lại. Đó có lẽ là những lời cảm ơn không thể nói hết bằng lời. Cánh đồng sau cơn lũ nghe thấy tiếng dế rỉ rả bản đồng ca đầu tiên sau nhiều ngày câm lặng.

Khó khăn nào rồi cũng đi qua và con người rồi cũng phải bước tiếp. Ở nơi mà trời đất thử thách khắc nghiệt nhất, cũng chính là nơi người ta học cách đứng dậy sớm nhất. Từ những lớp bùn còn chưa kịp khô, người dân xứ Nẫu hiểu rằng hoạn nạn là ý trời, nhưng đứng dậy là ý người! Họ đón nhận nghĩa cử của đồng bào không chỉ bằng sự mang ơn nặng trĩu, mà bằng sự tự nhủ: phải sống tốt hơn, làm lại tốt hơn, để không phụ lòng những bàn tay đã đưa ra đúng lúc mình đang trong cơn khốn khó...

Kỳ 3: Vũng Chào kín gió vẫn úp tàu

(CATP) Trận lũ lớn đổ vào tỉnh Phú Yên cũ, nay là tỉnh Đắk Lắk đã nhấn chìm nhiều thứ, đồng thời khiến tin tức về thiệt hại ở làng chài sau cơn bão số 13 (Kalmeagi) cũng bị lãng quên nhanh chóng. Vũng Chào, phường Sông Cầu và tỉnh Đắk Lắk cùng nhiều địa phương lân cận vẫn trong cảnh "ngổn ngang" sau bão thì nước đục ngầu ùa xuống và thêm một lần nữa khiến tôm, cá lồng bè chết ráo…