Đây là vụ án thu hút sự quan tâm chú ý đặc biệt của dư luận xã hội trong thời gian qua do hành vi của các bị can gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, tác động xấu tới xã hội.
Các bị can trong vụ án đã buôn bán thuốc giả về nguồn gốc xuất xứ nơi sản xuất, giả về chất lượng (là thuốc kém chất lượng, không được sử dụng để chữa bệnh cho người).
Mười hai bị can trong vụ án này cùng bị truy tố về cùng tội "Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh" theo quy định tại Điều 157, khoản 4 - Bộ luật Hình sự năm 1999, gồm: Nguyễn Minh Hùng (SN 1978, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị, kiêm Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma), Võ Mạnh Cường (SN 1978, nguyên Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn thương mại hàng hải Quốc tế H&C), Nguyễn Trí Nhật (SN 1975, nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma), Ngô Anh Quốc (SN 1984, nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma), Phan Cẩm Loan (SN 1973, nguyên Phó trưởng phòng Xuất nhập khẩu Công ty VN Pharma), Lê Thị Vũ Phương (SN 1982, nguyên Kế toán Trưởng Công ty VN Pharma), Phan Xuân Thiện (SN 1977, nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma), Bùi Ngọc Duy (SN 1986, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu và Phát triển Công ty VN Pharma), Phạm Văn Thông (SN 1954, là dược sỹ, trú tại phường 15, quận Tân Bình, TP.Hồ Chí Minh), Phạm Anh Kiệt (SN 1963, nguyên Tổng Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Dược Sài Gòn - viết tắt là Sapharco), Hoàng Trúc Vy (SN 1988, nguyên nhân viên Phòng Nghiên cứu và phát triển Công ty VN Pharma), Phạm Quỳnh Trang (SN 1980, nguyên nhân viên Công ty TNHH thương mại hàng hải Quốc tế H&C).
Nguyễn Minh Hùng, nguyên Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng Giám đốc Công ty VN Pharma "rơi nước mắt" tại một phiên tòa trước đó
Thay đổi tội danh – làm sáng tỏ bản chất hành vi phạm tội
Trước đó, tháng 7/2017, Tòa án nhân dân TP.Hồ Chí Minh đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 9 bị cáo trong vụ án này. Tòa đã tuyên phạt 2 bị cáo Hùng, Cường cùng lĩnh 12 năm tù về tội "Buôn lậu", 7 bị cáo còn lại trong vụ án bị kết án về tội "Buôn lậu" và "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức".
Sau khi án sơ thẩm tuyên, Viện Kiểm sát đã ra Quyết định kháng nghị và đề nghị Tòa cấp phúc thẩm hủy án để điều tra lại theo hướng thay đổi tội danh đối với các bị cáo từ tội "Buôn lậu" sang tội "Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh".
Tháng 10/2017, Tòa án nhân dân cấp cao tại TP.Hồ Chí Minh đã chấp thuận kháng nghị của Viện Kiểm sát, tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, đề nghị điều tra, xác định lại về tội danh, xác định thêm đồng phạm. Tòa phúc thẩm cũng đề nghị làm rõ có hay không việc chi "hoa hồng" cho các bác sĩ...
Quá trình điều tra lại, Cơ quan điều tra đã khởi tố thêm 3 bị can gồm: Phan Xuân Thiện, Hoàng Trúc Vy và Phạm Quỳnh Trang, nâng tổng số bị can trong vụ án lên 12 người.
Trên cơ sở điều tra lại, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao xác định có đủ cơ sở kết luận: Trong khoảng thời gian từ giữa năm 2013 đến ngày 19/9/2014, Nguyễn Minh Hùng thông qua Võ Mạnh Cường cùng với Nguyễn Trí Nhật, Phan Cẩm Loan, Ngô Anh Quốc, Lê Thị Vũ Phương, Phan Xuân Thiện, Bùi Ngọc Duy, Phạm Văn Thông, Phạm Anh Kiệt, Hoàng Trúc Vy và Phạm Quỳnh Trang đã làm giả các tài liệu, sử dụng các giấy tờ giả, hợp đồng giả, con dấu giả, gồm: Giấy chứng nhận lưu hành tự do (FSC) và Giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) của Canada giả, đóng dấu giả hợp pháp hóa Lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada; đóng dấu Công ty Helix Canada giả vào hồ sơ để đề nghị Cục Quản lý Dược cấp phép nhập khẩu thuốc; làm giả Hợp đồng mua bán, các phụ lục hợp đồng mua bán với Công ty Austin Hồng Kông và các chứng từ giả để nhập khẩu 9.300 hộp thuốc H-Capita 500mg Caplet chữa bệnh ung thư giả vào Việt Nam với mục đích bán kiếm lời (thực tế đã nhập 9.300 hộp thuốc H-Capita).
Căn cứ Điều 2 Luật Dược năm 2005; Nghị định số 08 ngày 10/1/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả; Nghị định số 185 ngày 15/11/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tài liệu điều tra, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao khẳng định toàn bộ 9.300 hộp thuốc H-Capita giả về nguồn gốc xuất xứ nơi sản xuất; giả về chất lượng (không sử dụng để chữa bệnh cho người).
Bán thuốc chữa ung thư giả, thu lời bất chính hàng tỷ đồng
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, trị giá lô thuốc chỉ là 251.100 USD (tương đương hơn 5,3 tỷ đồng), các bị can đã nâng khống thêm giá mua là 320.850 USD (tương đương hơn 6,8 tỷ đồng), tổng cộng 571.950 USD (tương đương hơn 12,1 tỷ đồng). Số tiền nâng giá thuốc (hơn 6,8 tỷ đồng) này được chuyển vào 2 tài khoản dịch vụ chuyển tiền ở nước ngoài của Công ty Auspicious Keen Limited và Công ty Sigma Holding Corp (có cùng địa chỉ tại: 132 Nathan Road, Tsim Sha Tsui, Kowloon, Hồng Kông) rồi các bị can nhận lại tiền tại Việt Nam.
Viện Kiểm sát xác định đây là khoản thu lợi bất chính của các bị can ngay trong giai đoạn mua thuốc, bởi khi nhập khẩu các bị can đã khai báo giá thuốc nhập khẩu là 75 USD/hộp (trong khi giá thực tế chỉ là 27 USD/hộp) và nộp thuế nhập khẩu theo giá này; đồng thời kết quả đấu thầu lô thuốc cung cấp vào các bệnh viện có giá là 31.000 đồng/viên (chênh lệch khoảng 12.000 đồng/viên so với giá mua thực tế và tiền thuế nhập khẩu).
Toàn bộ lô thuốc H-Capita nêu trên sau khi nhập khẩu vào Việt Nam đã bị phát hiện, thu giữ nên thiệt hại thực tế của Công ty VN Pharma là hơn 6 tỷ đồng (tiền chi thực tế và tiền thuế nhập khẩu). Công ty VN Pharma đã có đơn yêu cầu xử lý các bị can theo quy định pháp luật.
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao kết luận 12 bị can trong vụ án này đã đồng phạm thực hiện hành vi buôn bán 9.300 hộp thuốc H-Capita giả, gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Trong đó, Nguyễn Minh Hùng và Võ Mạnh Cường giữ vai trò chủ mưu, cầm đầu. Mười bị can còn lại đóng vai trò đồng phạm thực hành tích cực.
Yêu cầu tiếp tục làm rõ, xử lý các cá nhân liên quan
Quá trình xảy ra vụ án, trên cơ sở hồ sơ giả do Công ty VN Pharma cung cấp, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã thành lập Tổ thẩm định do ông Nguyễn Tất Đạt (Trưởng phòng Quản lý kinh doanh Dược thuộc Cục Quản lý Dược) làm Tổ trưởng. Tổ thẩm định gồm 3 nhóm: Nhóm thẩm định tiêu chuẩn chất lượng; Nhóm thẩm định dược lý, lâm sàng; Nhóm thẩm định pháp chế. Tổ thẩm định đã tiến hành thẩm định Đơn hàng 225 cùng với hồ sơ pháp lý thuốc H-Capita của Công ty VN Pharma từ ngày 5/11/2013 đến ngày 25/12/2013. Mặc dù rất nhiều tài liệu trong hồ sơ nhập khẩu thuốc được làm giả như đã nêu trên, nhưng Tổ thẩm định đã đánh giá hồ sơ đạt yêu cầu và đề nghị Cục Quản lý Dược cấp phép nhập khẩu đơn hàng trên.
Đối với trách nhiệm của các chuyên gia, cán bộ Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã để xảy ra việc nhập khẩu lô thuốc H-Capita chữa bệnh ung thư giả vào Việt Nam, tài liệu điều tra có căn cứ xác định các chuyên gia và cán bộ Cục Quản lý Dược tham gia thẩm định, cấp phép nhập khẩu lô thuốc đã không làm hết trách nhiệm, bỏ qua các điều kiện để cấp phép nhập khẩu lô thuốc H-Capita cho Công ty VN Pharma. Từ sai phạm trong việc cấp phép đã dẫn đến Công ty VN Pharma nhập thuốc chữa bệnh ung thư giả vào Việt Nam.
Viện kiểm sát nhân dân Tối cao đã yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố vụ án hình sự về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" để điều tra làm rõ, nhưng Cơ quan điều tra chưa thực hiện việc khởi tố. Do thời hạn điều tra vụ án đã hết, Cơ quan điều tra đã tách hồ sơ, tiếp tục điều tra làm rõ xử lý sau.
Về nội dung này, bản cáo trạng nêu rõ: Viện kiểm sát nhân dân Tối cao tiếp tục yêu cầu Cơ quan điều tra làm rõ, xử lý trong giai đoạn tiếp theo đối với các hành vi khác của Công ty VN Pharma, cùng các đối tượng có liên quan và trách nhiệm của một số cá nhân Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế).
(CAO) Theo kết luận điều tra mới này, các bị can trong vụ án đều bị đề nghị truy tố về tội "Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh" theo khoản 2 điều 157 Bộ luật Hình sự năm 1999.