Hội chứng "nằm thẳng"

Tiếng chuông điện thoại phá vỡ sự yên tĩnh của tôi. Cuộc gọi nhóm từ chị gái ở nước Đức và ba mẹ ở Trung Quốc. Chị gái cười, nói: "Sao em gái nhà mình lúc nào cũng nằm thẳng trên giường vậy ta? Luận án viết tới đâu rồi? Đừng có nằm thẳng nữa, ngồi dậy nói chuyện đàng hoàng đi...". Tôi ngồi dậy, cười cãi lại: "Mẹ ơi, chị gái bắt nạt con kìa! Con nằm thẳng thư giãn mà chị cũng không cho...". Mẹ cười, nói: "Không sao nhé, mẹ cho nhé, cứ thoải mái, tự do. Con thích nằm thẳng thì cứ nằm thẳng...". Chị gái lại cười: "Mẹ ơi, "nằm thẳng" của con khác với "nằm thẳng" của mẹ đấy!". Tôi đùa: "Chị đúng là cô giáo, nói chuyện cũng sử dụng kiểu nhiều hàm nghĩa...".

*

* *

Thật ra việc "nằm thẳng" mà chị gái tôi nói là thuật ngữ đang phổ biến trên mạng, có nghĩa là không quan tâm đến phản ứng của người khác, không có bất kỳ phản ứng hoặc phản kháng nào, thể hiện sự tuân thủ tâm lý. Trong một số bối cảnh, nó cũng có nghĩa là nằm phục xuống, không còn sôi nổi, say mê thành công nữa. Tưởng chừng như là một sự đầu hàng, nhưng thực chất đây là cách "phá vỡ trần trướng" từ bên dưới, lựa chọn cách thức không làm gì cả để... phản kháng. Khi các bạn trẻ chọn "nằm thẳng", họ đang chọn một con đường ngoại vi vượt ra ngoài những con đường chính thống như làm thêm việc, thăng tiến, kiếm tiền, mua nhà... Đây là cách họ tự giải thoát khỏi những áp lực của môi trường bên ngoài đối với cá nhân họ.

Từ "nằm thẳng" xuất hiện từ bài viết của một cư dân mạng ở diễn đàn "Baidu tieba" ở Trung Quốc vào năm 2021. Anh này đăng một bài viết với tiêu đề "Nằm thẳng chính là công lý”. Tôi xin trích dẫn vài câu trong bài viết đó: "Đã gần 2 năm không có việc làm, chỉ chơi thôi, không thấy có chuyện gì sai cả, áp lực chủ yếu đến từ việc so sánh vị trí của bản thân với người xung quanh và quan điểm truyền thống của các bậc lão làng... Con người hoàn toàn không cần phải như vậy", "Nằm thẳng là phong trào của những người có trí tuệ, chỉ có nằm thẳng thì con người mới là thước đo của muôn vật". Từ khi bài viết này ra đời đã gây ra tranh cãi ở Trung Quốc. Sau đó, từ "nằm thẳng" được bình chọn là một từ ngữ "hot" của năm 2021, "nằm thẳng" cũng trở thành thuật ngữ quen thuộc trong đời sống hằng ngày ở Trung Quốc.

Mẫu áo "Tang ping" (mặc kệ đời) trở nên "siêu hot" tại Trung Quốc

Thậm chí tại Nhật Bản cũng liên tục đưa tin về việc các bạn trẻ Trung Quốc "nằm thẳng". Thật ra, hiện tượng "nằm thẳng" không phải riêng ở Trung Quốc mới có mà được thể hiện ở nhiều quốc gia khác. Ở nước Anh, lớp trẻ "NEET" (Not in Education, Employment, or Training - tức không tham gia giáo dục, việc làm hoặc đào tạo). Còn ở Nhật Bản, xã hội có mong muốn thấp (low-desire society); ở Mỹ, thế hệ "boomerang kids" (trẻ trở về sống chung với cha mẹ). Hiện tượng này ra đời, nhiều thanh niên bày tỏ sự ủng hộ thể hiện ở việc chọn cách hạ thấp mục tiêu, giảm khát vọng, phản kháng lại tăng ca hoặc làm việc với chế độ làm việc "996" (tức làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày mỗi tuần, 72 giờ/tuần), cũng như chống lại văn hóa "cuộn tròn". Nhưng cũng có nhiều người giàu có thuộc tầng lớp thượng lưu và trung lưu lại phê phán, chỉ trích, trong đó tiêu biểu nhất là ý kiến của một giáo sư Trường Đại học Thanh Hoa cho rằng: ""Nằm thẳng" là một thái độ vô cùng vô trách nhiệm, không chỉ khiến cha mẹ của bản thân thất vọng mà còn khiến hàng triệu người đóng thuế thất vọng... Mọi người vẫn có thể thông qua cạnh tranh để thực hiện sự di chuyển xã hội hướng lên".

*

* *

Đối với hiện tượng "cuộn tròn" hay "nằm thẳng", không biết vì tôi là một người trung dung hay bảo thủ nhưng tôi luôn giữ lập trường trung gian. Trong ngôn ngữ có quan điểm "ngôn ngữ là một lựa chọn". Là người đam mê học ngôn ngữ, quan điểm này cũng ảnh hưởng tới cách suy nghĩ của tôi. "Cuộc tròn" hay "nằm thẳng" cũng chỉ một sản phẩm của kinh tế phát triển bây giờ mà thôi. Có lẽ theo dòng thời gian trôi, vài năm nữa lại xuất hiện một hiện tượng khác, một từ ngữ mới. Chúng ta lựa chọn lối sống "cuộn tròn" hay "nằm thẳng" cũng chỉ theo nội tâm và ý niệm của riêng mỗi người, không có đúng - sai. Mọi người cũng có thể chọn những lối sống khác ngoài "cuộn tròn" hay "nằm thẳng", miễn là mọi người có thể tự chịu trách nhiệm cho sự lựa chọn đó.

"Cuộn tròn" và "nằm thẳng" cũng sẽ song song tồn tại theo nhu cầu phát triển của kinh tế. Chúng ta là người trong cuộc đang sinh sống ở thời đại này nên cũng khó thoái khỏi sức hút của nó. Tôi chỉ mong chúng ta có thể làm thế nào để sống thoải mái, tự do tự tại vì cuộc đời này dù sao cũng chỉ sống một lần thôi. Tôi cũng mong mọi người đừng bị ràng buộc vì những hiện tượng bây giờ như "cuộn tròn" hay "nằm thẳng", hãy tìm ra một lối sống thoải mái, thư giãn nhất của riêng mình. Tôi rất thích câu "Bạn sinh ra là một nguyên bản, đừng chết như một bản sao". Trong thời đại này, chúng ta luôn phải đối phóng với nhiều khó khăn, thử thách. Tôi mong mỗi người có thể sống thật vui vẻ, sống như một nguyên bản khi chúng ta được sinh ra.