Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, sáng nay (10/6), Quốc hội đã thảo luận về chủ trương đầu tư các dự án xây dựng đường vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội; đường vành đai 3 TPHCM.
Nêu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) phân tích, đường vành đai 3 TPHCM sẽ tạo ra một hiệu ứng đột phá, tháo gỡ điểm nghẽn nhiều năm qua để hồi phục và phát triển kinh tế của khu vực miền Đông Nam Bộ, trong đó có TPHCM.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp
Vì tầm quan trọng của dự án, đại biểu đề xuất Quốc hội cho phép Thủ tướng ủy quyền cho Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có liên quan xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện dự án này, thay vì chỉ được áp dụng đối với gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư.
“Đối với các gói thầu liên quan, có nhiều địa phương thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư nên việc Thủ tướng ủy quyền có nghĩa là quyền vẫn là do Thủ tướng quyết định giao cho nơi nào thực hiện” – ông Nghĩa nói.
Nhận định việc triển khai 2 dự án trên sẽ mang lại hiệu quả kinh tế trực tiếp và gián tiếp vô cùng to lớn do có thêm hàng ngàn hecta đất trở thành "đất vàng, đất bạc", đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nói rằng, việc đầu tư để hoàn thành hai dự án này là hết sức cần thiết, cấp bách, chắc chắn, hữu hiệu. Ông Trí mong Quốc hội thông qua để hai dự án sớm được triển khai.
Chung quan điểm, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) phản ánh, chỉ mới nghe Quốc hội thảo luận, xem xét các dự án đường vành đai thì giá đất xung quanh khu vực này đã “sôi” lên. Theo đại biểu, điều này cho thấy tiềm năng tạo nguồn lực từ quỹ đất đai xung quanh các tuyến đường này là vô cùng lớn.
"Nếu có cơ chế tốt, việc xây dựng tuyến đường vành đai 4 khu vực Hà Nội cũng như đường vành đai 3 TPHCM sẽ không tiêu tốn vốn đầu tư từ ngân sách mà có thể còn tạo thêm nguồn lực mới cho ngân sách từ khai thác nguồn lực tạo ra từ quỹ đất mới được mở đường" - ông Cường nhận định.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nêu ý kiến tại phiên họp
Vì lẽ trên, cùng với việc thông qua chủ trương đầu tư xây dựng các tuyến đường vành đai 4 vùng Thủ đô và vành đai 3 TPHCM, đại biểu Cường đề nghị Chính phủ nghiên cứu đề xuất một cơ chế đặc thù để khai thác một cách hiệu quả nhất tiềm năng quỹ đất hai bên đường, theo hướng quy hoạch vùng lân cận hai bên đường thành các đô thị hiện đại, các trung tâm thương mại, trung tâm phân phối và trung chuyển hàng hoá cùng với thiết kế hệ thống đường song hành (đường gom cao tốc, đường kết nối hệ thống giao thông khu vực).
"Tổ chức đấu thầu các dự án phát triển các trung tâm trên kèm theo nhiệm vụ xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông kết nối với đường vành đai và các hệ thống giao thông trong vùng" - ông Cường đề xuất.
Vẫn theo đại biểu Cường, cần khắc phục hạn chế của cơ chế BT trước đây thực hiện theo phương thức đổi đất lấy cơ sở hạ tầng không theo cơ chế ngang giá nên dẫn đến thất thoát nguồn lực. Ông cũng kiến nghị việc đấu thầu các dự án phát triển đô thị cần đi kèm với nhiệm vụ xây dựng hệ thống đường giao thông kết nối được thực hiện theo cơ chế cạnh tranh của thị trường và các công cụ định giá xác định giá trị thị trường.
"Cơ chế này được áp dụng sẽ thu hút được các nhà đầu tư có tiềm lực vào đầu tư phát triển đồng bộ các trung tâm phát triển hiện đại; nhà nước không phải đầu tư ngân sách xây dựng các tuyến đường song hành hay đường gom, mà còn có thêm nguồn lực đóng góp vào ngân sách" - đại biểu Cường phân tích.
Nhấn mạnh đất đai xung quanh khu vực có tuyến đường đi qua đều có tiềm năng phát triển, ông Cường nhìn nhận, việc giải phóng mặt bằng các quỹ đất dự trữ trước khi triển khai làm đường vành đai sẽ thuận lợi và chi phí thấp hơn nhiều lần so với chi phí đền bù sau khi dự án mở đường đã triển khai xây dựng.
Tán thành với đại biểu Cường, đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) cho rằng đến lúc phải nhận thức về hiệu quả của đầu tư công không chỉ là về giao thông, mà đằng sau đó là địa tô chênh lệch do Nhà nước tạo ra từ hoạt động đầu tư công.
"Lâu nay chúng ta không đánh giá vấn đề này, nên mất đi một nguồn lực quan trọng đó là thu được chênh lệch địa tô từ tác động kinh tế của dự án" - đại biểu Vân đánh giá.
Theo đại biểu, cùng với việc triển khai dự án, Chính phủ cần xây dựng các dự án liên kết để khai thác quỹ đất ở hành lang của các dự án giao thông này, đặc biệt là khu công nghiệp, khu đô thị và những khu vực đất cho thuê để khai thác giá trị địa tô để thu về cho ngân sách bù đắp cho chi phí làm đường.
Chia sẻ góc nhìn khác về khai thác quỹ đất hai bên đường cao tốc, đại biểu Trương Trọng Nghĩa thông tin, qua khảo sát ở nước ta và nhiều nước khác cho thấy việc khai thác quy đất hai bên đường cao tốc nếu không đúng sẽ gây mất an toàn, ô nhiễm tiếng ồn.
"Nhiều quốc gia đã phải xây bức tường trên đường cao tốc để ngăn cách với các khu dân cư" - đại biểu cho biết và đề nghị việc khai thác quỹ đất xung quanh hai bên đường cao tốc cần phải nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, học tập các nước.
“Thông thường các nước làm những đường thoát vào trong đó mấy trăm mét thì mới có một khu siêu thị, khu dân cư, còn các đường cao tốc thì chỉ cho phép các trạm xăng, các điểm dừng chân, ăn uống nhẹ, chứ không cho phép các khu dân cư mở để cắm vào con đường cao tốc” - đại biểu nêu quan điểm.