Không huy động được vốn cho dự án mới
Nêu những việc làm được trong giai đoạn 2016 - 2020, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể thông tin, Bộ GTVT đã tập trung triển khai xây dựng kế hoạch, quyết liệt tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu đã đề ra.
Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể lên "ghế nóng" trong sáng nay, 5-6
Định hướng trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông được Bộ xác định tập trung vào xử lý các khoản nợ đọng của giai đoạn trước, hoàn thành dứt điểm các dự án chuyển tiếp sang giai đoạn 2016-2020.
Bộ cũng ưu tiên đầu tư các công trình, dự án nhằm giải quyết các điểm nghẽn trong các lĩnh vực kết cấu hạ tầng giao thông. Cụ thể là cải tạo đường sắt Bắc - Nam để nâng cao tốc độ chạy tàu 80-90km/h đối với tàu khách và 50-60km/h đối với tàu hàng, nâng cao năng lực trên toàn tuyến, đáp ứng 25 đôi tàu/ngày đêm và đảm bảo trật tự an toàn đường sắt.
Cải tạo, nâng cấp các luồng tuyến hàng hải và đường thuỷ nội địa, nâng tĩnh không các cầu chưa đạt yêu cầu trên các tuyến đường thuỷ để nâng cao năng lực khai thác, khả năng kết nối của các cảng biển, các tuyến thuỷ nội địa.
Cải tạo nâng cấp một số cảng hàng không quốc tế lớn đã có dấu hiệu quá tải như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, Cam Ranh...; đầu tư đưa vào cấp khoảng 3.600 km các tuyến quốc lộ quan trọng có nhu cầu giao thông lớn, có vai trò tạo tiền đề phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng.
Bộ cũng tập trung nghiên cứu, đầu tư các công trình nhằm bước đầu đồng bộ, hiện đại hoá kết cấu hạ tầng giao thông, như xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam, triển khai dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành, nghiên cứu tiền khả thi đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam...
Liên quan đến vốn, theo Bộ trưởng Thể, Bộ GTVT đã xây dựng nhu cầu vốn đầu tư khoảng 952.000 tỷ đồng, trong đó khoảng 60% cần được cân đối từ nguồn ngân sách (khoảng 605.000 tỷ đồng) và 40% từ nguồn huy động ngoài ngân sách nhà nước (khoảng 347.000 tỷ đồng).
Tuy nhiên, do việc cân đối ngân sách gặp nhiều khó khăn nên vốn cho đầu tư xây dựng không đáp ứng đủ cho các mục tiêu xây dựng, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đã đề ra. Đến nay, Bộ GTVT được giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 nguồn ngân sách nhà nước gần 228.000 tỷ đồng, đáp ứng khoảng 37% nhu cầu. Cụ thể, vốn ngân sách nhà nước được giao 134.111 tỷ đồng; vốn trái phiếu Chính phủ được giao 93.729 tỷ đồng.
Người đứng đầu ngành giao thông cũng lo lắng việc huy động nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước gặp rất nhiều khó khăn.
“Hầu như không huy động được dự án mới, chủ yếu tập trung triển khai các dự án đã huy động được trước đây với giá trị ước tính khoảng 201.497 tỷ đồng, chỉ đạt khoảng 58% so với dự kiến” – ông Thể trần tình.
Với số kế hoạch được phân bổ, trong giai đoạn 2016-2020, Bộ trưởng Thể cho biết, Bộ GTVT sẽ tập trung hoàn thành các thủ tục đầu tư để triển khai thi công 2 dự án quan trọng quốc gia là Cảng hàng không quốc tế Long Thành và dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.
Bộ cũng tiếp tục triển khai một số dự án nối thông đường Hồ Chí Minh, triển khai đầu tư xây dựng các dự án chuyển tiếp từ giai đoạn trước 2015, như: đường bộ cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi (đã cơ bản hoàn thành), đường bộ cao tốc Bến Lức - Long Thành, đường bộ kết nối khu vực trung tâm Đồng bằng sông Cửu Long, tuyến Lộ Tẻ - Rạch Sỏi, cảng Lạch Huyện (đã hoàn thành), luồng cho tàu tải trọng lớn vào sông Hậu (đã hoàn thành) và một số dự án sử dụng vốn dư từ dự án Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua khu vực Tây Nguyên…
Việc hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư để triển khai 14 dự án đường sắt, đường bộ cấp bách được Ủy ban TVQH thông qua tại Nghị quyết số 556/NQ-UBTVQH14 ngày 31-7-2018, 8 dự án ODA được bổ sung theo Nghị quyết số 71/2018/QH14 ngày 12-11-2018 của Quốc hội và dự án mở rộng Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất cũng được Bộ lên kế hoạch thực hiện trong giai đoạn này.
Ngoài ra, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam để báo cáo Quốc hội chủ trương đầu tư Dự án sẽ hoàn thành và dự kiến báo cáo Quốc hội khóa XIV vào kỳ họp thứ 8, tháng 10-2019.
69 dự án nợ đọng 2.237 tỷ đồng
Thừa nhận đã được Quốc hội và Chính phủ quan tâm bố trí bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 – 2020 để xử lý một số điểm nghẽn về phát triển hạ tầng đường sắt, một số dự án đường bộ cấp bách và điểm nghẽn về giao thông đường thuỷ (tuyến kênh chợ Gạo, giai đoạn 2), song Bộ trưởng Thể lo lắng khi “số vốn được bố trí bổ sung là rất nhỏ so với nhu cầu thực tế”. Trong khi đó, theo Bộ trưởng Thể, việc bổ sung vốn để trả nợ đọng và hoàn thành dứt điểm 25 dự án đang thực hiện dở dang hết sức cấp bách.
Theo số liệu của Bộ GTVT, hiện nay ngành này còn 69 dự án có nợ đọng với giá trị khoảng 2.237 tỷ đồng. Số nợ đọng này chủ yếu là nợ đọng xây dựng cơ bản của các dự án sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015 và bổ sung giai đoạn 2014-2016; các dự án còn thiếu vốn để quyết toán do không được kéo dài kế hoạch 2015 về trước và dự án nợ đọng do thay đổi hình thức đầu tư.
Hiện trong phương án sử dụng dự phòng chung kế hoạch trung hạn mới dự kiến bố trí vốn để trả nợ đọng cho dự án đường 12B tỉnh Hoà Bình được 82,9 tỷ đồng. “Việc để nợ đọng kéo dài gây rất nhiều khó khăn cho các đơn vị thi công, thực hiện dự án. Đáng chú ý, tại một số dự án đã có khiếu kiện tới toà án dân sự” – Bộ trưởng Thể phản ánh.
Về các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước đang thực hiện dở dang, chưa được bố trí đủ trong kế hoạch 2016-2020, Bộ GTVT cho biết có 25 dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn 20 tỉnh, thành chưa được bố trí đủ trong kế hoạch 2016-2020 để tiếp tục thi công, hoàn thành, đưa vào sử dụng.
Trong phương án sử dụng dự phòng chung kế hoạch trung hạn đã dự kiến bố trí 3.428 tỷ đồng cho 5/25 dự án, gồm dự án QL 8A đoạn Km37-Km85+300 (1.067 tỷ đồng); Dự án cải tạo, nâng cấp QL37 (Km23+200 - Km47+888) (511 tỷ đồng); Dự án mở rộng QL15A đoạn (Km301+500 - Km330+200) (579 tỷ đồng); Dự án mở rộng QL15A đoạn (Km53 - Km109) (1.021 tỷ đồng); Dự án Quốc lộ 63 đoạn qua tỉnh Cà Mau (Km74+200-Km112+782) (250 tỷ đồng). Còn lại 20 dự án đang thực hiện dở dang mà nếu không được bố trí đủ vốn để tiếp tục thực hiện sẽ phải dừng giãn, gây lãng phí phần vốn đã đầu tư thực hiện.
Nguy cơ mất an toàn giao thông, đi lại khó khăn, lãng phí nhân công, thiết bị thi công đã huy động trên công trường và tốn thêm kinh phí khi tái khởi động lại dự án cũng là những lo ngại mà Bộ trưởng Thể chỉ ra.
Đáng chú ý, ông Thể cho rằng, trong số các dự án trên có nhiều dự án mà nhu cầu bổ sung kinh phí không lớn, đã có sẵn nhà thầu, tư vấn và công địa thi công, chỉ cần thời gian ngắn để hoàn thành toàn bộ dự án.
Để khắc phục, Bộ trưởng Thể kiến nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm, ưu tiên bố trí bổ sung đủ kế hoạch trung hạn giai đoạn 2016-2020 (từ nguồn dự phòng kế hoạch trung hạn của Chính phủ) để xử lý dứt điểm các dự án có nợ đọng và để tiếp tục thi công, hoàn thành đưa vào khai thác 25 dự án đang thực hiện dở dang của Bộ GTVT.