Giám sát thân nhiệt, triệu chứng tại cửa khẩu
Sở Y tế TPHCM cho biết đã triển khai các giải pháp giám sát dịch bệnh ĐMK, tăng cường kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu, sàng lọc tại các cơ sở khám chữa bệnh (KCB) và tăng cường truyền thông trong cộng đồng nhằm phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh. Đây được xem là nhiệm vụ cấp bách trong công tác phòng, chống dịch của ngành Y tế TPHCM giai đoạn hiện nay. Đến thời điểm này, trên địa bàn TPHCM vẫn chưa phát hiện trường hợp mắc ĐMK và theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam vẫn chưa có trường hợp xác định bệnh ĐMK.
Việc xâm nhập của bệnh này đang là nguy cơ cao. Do đó, cần thực hiện nghiêm kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu, do Trung tâm kiểm soát bệnh tật TPHCM (HCDC) triển khai, thông qua giám sát người nhập cảnh bằng đường hàng không, hàng hải để phát hiện sớm ca bệnh, theo dõi thân nhiệt, triệu chứng phát ban có bóng nước cấp tính... Nếu phát hiện trường hợp nghi ngờ, kiểm dịch viên y tế sẽ thăm khám, khai thác thông tin hành chính, lập phiếu điều tra dịch tễ. Sau đó, nếu có triệu chứng lâm sàng và yếu tố dịch tễ, kiểm dịch viên y tế sẽ hướng dẫn người nhập cảnh đến Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới hoặc các BV đa khoa có khu cách ly để được kiểm tra, theo dõi. Trung tâm kiểm soát bệnh tật TPHCM xây dựng nội dung truyền thông, hướng dẫn người nhập cảnh có các triệu chứng nghi ngờ hoặc yếu tố dịch tễ thông báo cho kiểm dịch viên y tế tại cửa khẩu để được hỗ trợ, tư vấn.
Giám sát thân nhiệt, kiểm soát phòng ngừa bệnh dịch tại cửa khẩu
Sàng lọc tại các cơ sở khám chữa bệnh
Theo Sở Y tế TPHCM, cơ sở KCB ban đầu (trung tâm y tế, trạm y tế, phòng khám) tăng cường truyền thông cho người dân, khi có triệu chứng nghi ngờ phải đến bệnh viện quận, huyện gần nhất để được tư vấn, khám sàng lọc và xét nghiệm chẩn đoán (nếu cần). Ở giai đoạn hiện nay, khi tiếp nhận trường hợp nghi ngờ, cơ sở KCB ban đầu hướng dẫn người bệnh đến BV quận, huyện gần nhất để được khám, xét nghiệm chẩn đoán. Bệnh viện đa khoa, chuyên khoa công lập, tư nhân (kể cả các BV bộ ngành đóng trên địa bàn TPHCM) khi tiếp nhận trường hợp nghi ngờ phải tiến hành sàng lọc, phân luồng, hướng dẫn người bệnh di chuyển đến buồng khám sàng lọc (BV bố trí buồng khám dự phòng để khám sàng lọc, phân công nhân sự sẵn sàng khi có trường hợp nghi ngờ). Nếu trường hợp có thể đã mắc bệnh, cần lấy mẫu bệnh phẩm gửi về BV Bệnh Nhiệt đới, Viện Pasteur TPHCM để làm xét nghiệm chẩn đoán xác định. Trong thời gian chờ kết quả, hướng dẫn người bệnh tự cách ly tại nhà (nếu đủ điều kiện và không có triệu chứng nặng) hoặc cách ly tại khu cách ly của BV.
Sở Y tế TPHCM đề nghị tất cả cơ sở y tế công lập và ngoài công lập trên địa bàn TPHCM triển khai thực hiện công tác phòng, chống bệnh ĐMK. Tất cả đơn vị khi tiếp nhận các trường hợp có thể phải báo cáo về HCDC trong vòng 24 giờ kể từ khi phát hiện. Sở Y tế giao HCDC là bộ phận thường trực để giám sát, tổng hợp, báo cáo, tham mưu cho Sở Y tế trong công tác phòng, chống dịch ĐMK trên địa bàn. Sở Y tế sẽ liên tục cập nhật tình hình dịch ĐMK trên địa bàn TPHCM để bổ sung vào báo cáo hàng tuần cho Ban chỉ đạo phòng, chống dịch thành phố nhằm kịp thời chỉ đạo các biện pháp phòng, chống trên địa bàn.
Sở Y tế TPHCM cho biết, BV Bệnh Nhiệt đới được phân công là BV tuyến cuối tiếp nhận các trường hợp có thể kèm triệu chứng nặng, những trường hợp có thể nhưng không đủ điều kiện cách ly tại nhà, BV. Các trường hợp xác định mắc bệnh ĐMK, BV Bệnh Nhiệt đới được giao phối hợp Đơn vị nghiên cứu lâm sàng - Đại học Oxford (OUCRU) để tiến hành nghiên cứu lâm sàng đối với các trường hợp có thể. Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới phối hợp HCDC tập huấn về phát hiện, cách ly, chăm sóc người mắc ĐMK cho các cơ sở y tế và các tổ chức sức khỏe dựa vào cộng đồng...
Hiểu để nhận biết về bệnh đậu mùa khỉ
Để chủ động phòng, chống dịch ĐMK tại Việt Nam, Bộ Y tế cho biết bệnh ĐMK được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 trên các đàn khỉ được nuôi để nghiên cứu, do đó có tên là bệnh ĐMK. Ca bệnh đầu tiên ở người được ghi nhận vào năm 1970 tại Cộng hòa dân chủ Công-gô, sau đó trở thành bệnh lưu hành ở khu vực Trung và Tây Phi. Triệu chứng có thể khác nhau tùy vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương tự như bệnh đậu mùa, các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh ĐMK thường có triệu chứng tương tự như bệnh đậu mùa, có thể tự khỏi trong vòng 2 - 3 tuần, tuy nhiên hay gặp tổn thương da toàn thân và có hạch to kéo dài 2 - 3 tuần. Bệnh thường nặng ở trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người suy giảm miễn dịch.
Bệnh đậu mùa khỉ phát các bóng nước...
Hiện chưa xác định tình trạng người nhiễm virus ĐMK không triệu chứng. Thời gian ủ bệnh từ 5 - 21 ngày và người bệnh có thể lây nhiễm cho người khác bắt đầu từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên đến lúc tất cả lớp vảy trên các vị trí phát ban bong tróc hết. Biến chứng có thể gồm nhiễm trùng thứ phát, viêm phế quản phổi, nhiễm trùng huyết, viêm não và nhiễm trùng giác mạc kèm theo mất thị lực. Bệnh có tỷ lệ tử vong dao động từ 0 - 11%. Bệnh đậu mùa khỉ ở người lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng đã nhiễm mầm bệnh, sự lây truyền cũng có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau khi sinh. Theo WHO, đến nay kết quả một số nghiên cứu cho thấy vắc-xin ĐMK trước đây có hiệu quả nhất định trong việc phòng, chống bệnh ĐMK. Hiện một số ít quốc gia đã phê duyệt sử dụng vắc-xin phòng bệnh đậu mùa/ĐMK thế hệ mới (thế hệ 2, 3) để sử dụng phòng, chống bệnh ĐMK. Đến ngày 18-7-2022, WHO không khuyến cáo tiêm vắc-xin phòng, chống bệnh ĐMK rộng rãi, do virus ĐMK không dễ dàng lây lan. Các dữ liệu về hiệu quả của vắc-xin phòng đậu mùa/ĐMK thế hệ mới vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu.
Đề phòng bệnh xâm nhập
Ngày 24-7, Bộ Y tế đã tổ chức cuộc họp trực tuyến, do Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương chủ trì, với sự tham dự của các vụ, cục thuộc Bộ Y tế, Cục Thú y (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn), Sở Y tế một số thành phố lớn, WHO, Trung tâm kiểm soát bệnh tật Mỹ đánh giá tình hình dịch bệnh và thống nhất các giải pháp trong thời gian tới. Theo đó, đến ngày 24-7-2022, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh ĐMK, tuy nhiên nguy cơ bệnh này có thể xâm nhập ở nước ta hoàn toàn có thể do bệnh dịch đã ghi nhận ở nhiều quốc gia, sự giao lưu đi lại thuận tiện và có xu hướng gia tăng giữa Việt Nam và các nước trên thế giới, trong khu vực.
Ngay từ tháng 5-2022 (thời điểm ghi nhận sự gia tăng nhanh các ca bệnh tại châu Âu), Bộ Y tế đã chủ động chỉ đạo các Viện vệ sinh dịch tễ/Pasteur, Sở Y tế các tỉnh, thành phố triển khai biện pháp dự phòng đáp ứng với dịch bệnh, đồng thời liên tục cập nhật tình hình dịch bệnh từ nhiều nguồn thông tin. Bộ Y tế tiếp tục phối hợp chặt chẽ với WHO, CDC Hoa Kỳ và các cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện điều lệ y tế quốc tế chia sẻ thông tin tình hình dịch bệnh và các biện pháp phòng, chống để kịp thời cập nhật hướng dẫn chuyên môn và biện pháp xử lý phù hợp tình hình dịch.