Đại tá Trần Đức Thơ và "món nợ" các liệt sĩ Biệt động Sài Gòn

"Tuổi cao, chí càng cao"…

Đại tá Trần Đức Thơ (Bí danh Mười Thơ, Liên Hồng) sinh năm 1933 tại xã Nghĩa Thắng, H.Tư Nghĩa, tỉnh Quãng Ngãi. Ông tham gia cách mạng năm 1953, được kết nạp Đảng năm 1958. Năm 1964, ông lên đường đi B (vào Nam) trong Đoàn 618, chiến đấu tại khu vực Nhà Bè và Bình Chánh suốt hơn 10 năm.

Từ tháng 8/1975 đến năm 1991, ông là Chính trị viên Huyện đội Duyên Hải (nay là H.Cần Giờ). Ông có thời gian dài làm việc tại Bộ Chỉ huy Quân sự TPHCM (nay là Bộ Tư lệnh TPHCM), trải qua các chức vụ Phó ban tuyên truyền Phòng Tuyên huấn; Trưởng ban dân quân, Trưởng ban hành chính Phòng Tham mưu. Ngoài ra, Đại tá Thơ có thời gian làm nghĩa vụ quốc tế giúp bạn ở chiến trường K, với vai trò chuyên gia quân sự Đoàn 7708 - Quân khu 7 (từ tháng 3/1987 đến tháng 6/1988).

Được nghỉ hưu theo chính sách từ tháng 7/1991, Đại tá Thơ tích cực công tác tại địa phương. Không chỉ đảm nhận nhiệm vụ Thường trực Đảng ủy P.Tân Định, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh phường, ông còn tham gia Ban chấp hành Hội Cựu chiến binh Q1. Đặc biệt, suốt hơn 10 năm qua, ông là Chủ nhiệm CLB Truyền thống kháng chiến - Khối vũ trang Biệt động Quân khu Sài Gòn - GĐ (gọi tắt "CLB").

Đại tá Trần Đức Thơ chia sẻ với Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên về những chiến công của lực lượng BĐSG (ảnh: CTV)

Ông Nguyễn Quốc Độ - Phó Chủ nhiệm thường trực CLB, cho biết: CLB được thành lập năm 1983, duy trì, phát triển đến nay với 20 Ban liên lạc, hơn 1.750 hội viên. Từ khi anh Mười Thơ (Đại tá Trần Đức Thơ) làm Chủ nhiệm đến nay, CLB tiếp nối truyền thống, tăng cường các hoạt động ái hữu như vận động các Mạnh thường quân xây hàng trăm căn nhà tình nghĩa, nhà tình thương, nhà đồng đội; chăm lo các gia đình thương binh, chính sách... Không chỉ quan tâm đến các hội viên của CLB, anh Mười Thơ vẫn luôn nhớ về những đồng đội đã ngã xuống trong hai cuộc kháng chiến, nhất là lực lượng BĐSG - GĐ hy sinh trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968.

Trong số 5 mục tiêu trọng yếu mà lực lượng BĐSG được giao nhiệm vụ tấn công, có 3 điểm đã được dựng bia tưởng niệm. Thời gian qua, anh Mười Thơ và CLB liên tục có nhiều văn bản đề nghị được dựng bia tưởng niệm tại 2 điểm còn lại; đồng thời lập Bia tưởng niệm cán bộ, chiến sĩ BĐSG tại Nghĩa trang Liệt sĩ TPHCM.

Ông Độ xúc động: "Suốt hơn 30 năm nghỉ hưu, anh Mười Thơ vẫn cần mẫn làm việc, dành hết tâm sức cho CLB. Đầu năm 2024, bệnh tình trở nặng, anh phải nhập viện. Mỗi lần chúng tôi vào bệnh viện thăm, câu đầu tiên anh hỏi "Công việc đến đấu rồi các em? Phải cố làm cho nhanh để kịp khánh thành dịp kỷ niệm 50 năm ngày đất nước thống nhất". Anh là tấm gương sáng cho chúng tôi học tập, CLB sẽ tiếp tục thực hiện phần việc còn dở dang của anh Mười Thơ...".

Lời tâm huyết trước lúc đi xa…

Cách đây hơn một năm, Đại tá Trần Đức Thơ có buổi trao đổi với PV Chuyên đề CATP liên quan đến việc dựng Bia tưởng niệm lực lượng BĐSG. Ông cho biết, Lãnh đạo Thành ủy, UBND TPHCM rất quan tâm, đã chỉ đạo xây dựng 3 bia tưởng niệm. Cụ thể:

Bia tưởng niệm "Biệt động thành (BĐT) đánh Dinh Độc Lập" đặt tại số 108 Nguyễn Du, Q1 (Hội trường Thống Nhất) được tổ chức lễ khánh thành ngày 26/01/2018, nhân kỷ niệm 50 năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Trên bia, khắc nội dung, ghi nhận 15 chiến sĩ Đội 5 BĐSG - GĐ đã tấn công vào Dinh Độc Lập - cơ quan đầu não của chính quyền Sài Gòn lúc 1 giờ 30 ngày 31/01/1968 (mùng 2 Tết Mậu Thân). Sau hơn một ngày đêm chiến đấu ngoan cường, 8 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, 7 chiến sĩ bị sa vào tay giặc.

CBCS của CATP dâng hương tại Bia tưởng niệm số 108 Nguyễn Du, Q1

Bia tưởng niệm "BĐT đánh Đài Phát thanh Sài Gòn" đặt tại số 3 Nguyễn Đình Chiểu, Q1 (nay là Đài Tiếng nói nhân dân TPHCM), được tổ chức lễ khánh thành ngày 12/02/2018, ghi nhận 11 chiến sĩ Đội 4 BĐSG - GĐ, đã tấn công Đài Phát thanh của chính quyền Sài Gòn. Sau một đêm chiến đấu ngoan cường, dũng cảm, 10 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh.

Trước đó, Bia tưởng niệm "BĐT đánh Đại sứ quán Mỹ” đã được dựng tại số 4 Lê Duẩn, Q1, khắc nội dung: "Tổ quốc mãi ghi công, nhân dân đời đời nhớ ơn các chiến sĩ biệt động khu Sài Gòn - GĐ đã chiến đấu ngoan cường, hy sinh anh dũng, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc". Theo Đại tá Thơ, có 16 chiến sĩ Đội 11 BĐSG - GĐ tham gia tấn công địa điểm nay đã anh dũng hy sinh.

Đại tá Thơ cho biết: "Còn 2 mục tiêu "BĐT đánh Bộ Tổng tham mưu Sài Gòn" do 15 chiến sĩ Cụm Biệt động 679 thực hiện, trong đó 10 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, 5 chiến sĩ sa vào tay giặc, mất tích và "BĐT đánh Bộ Tư lệnh Hải quân" do 14 chiến sĩ Đội 3 BĐSG - GĐ thực hiện, tất cả đã anh dũng hy sinh. Việc xây dựng 2 bia tưởng niệm này đã được xúc tiến từ lâu. Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM đã tổ chức tọa đàm khoa học ngày 15/11/2015. Tôi cùng các đại biểu tham gia đều nhất trí việc xây dựng 2 bia tưởng niệm. Theo kế hoạch, 2 bia này được tiến hành xây dựng năm 2019 nhưng đến nay chưa thực hiện dù mọi thủ tục đã được phê duyệt".

Ngoài 2 bia tưởng niệm, thời gian qua, nhất là từ đầu năm 2024 đến nay, Đại tá Thơ thay mặt CLB ký nhiều văn bản gửi cơ quan chức năng TPHCM liên quan đến việc lập Bia tưởng niệm các liệt sĩ BĐSG tại Nghĩa trang Liệt sĩ TPHCM.

Ngày 02/4/2024, Đại tá Thơ ký văn bản số 08/CV-CLB, xác nhận danh sách để lập bia tưởng niệm gồm 65 cán bộ, chiến sĩ BĐSG - GĐ hy sinh trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 tại các mục tiêu trọng yếu, cùng danh sách 35 cá nhân và 10 tập thể thuộc lực lượng BĐSG - Chợ Lớn - GĐ được truy tặng, phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.

Ngày 17/4/2024, Đại tá Thơ ký văn bản số 10/CV-CLB gửi lãnh đạo TP, nêu rõ: "CLB chúng tôi xin đề nghị địa điểm đặt Bia tưởng niệm tại Nghĩa trang Liệt sĩ TP là phù hợp với nguyện vọng của thân nhân các gia đình liệt sĩ, là mong muốn của đại đa số hội viên CLB. Chúng tôi rất đồng tình với Kết luận số 374/TB-VP ngày 12/4/2024 của đồng chí Phó Chủ tịch UBND TP: "BĐSG là lực lượng đặc biệt, cần có hình thức đặc biệt để ghi nhận công lao đóng góp của lực lượng này và đồng thời để giáo dục về truyền thống và tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam, là một bài học mà tất cả người dân TP không được quên về sự hy sinh thầm lặng của các anh hùng, chiến sĩ đã dâng hiến cả tuổi thanh xuân và xương máu trong cuộc đấu tranh giành lại Độc lập - Tự do - Hạnh phúc...".

Những ngày cuối đời, vị Đại tá 92 tuổi vẫn tâm tư: "Tôi vẫn còn "nợ" các liệt sĩ BĐSG. Rất nhiều chiến sĩ biệt động đã hy sinh, thi thể bị giặc thủ tiêu, đốt xác... Đây chính là những Anh hùng, liệt sĩ vô danh, hy sinh thân mình cho Tổ quốc nhưng khi nằm xuống thì không ai biết tên, biết tuổi, biết quê quán do tính chất ngăn cách bí mật đặc thù của lực lượng. Chính vì lẽ đó, chúng tôi mong TP dành một khu đất trong Nghĩa trang Liệt sĩ TPHCM để lập bia, làm mộ gió, khắc tên của các đồng chí ấy, để khi đến dịp lễ Tết, các cấp lãnh đạo, người dân TP và thân nhân các gia đình Liệt sĩ có thể đến để dâng hương tưởng niệm, thăm viếng...".

Viếng Đại tá Thơ ngày 25/4/2024, nguyên Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân, xúc động viết: "Vô cùng thương tiếc đồng chí Đại tá Trần Đức Thơ, người cán bộ đảng viên đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân; người đồng chí, đồng đội thân mến của lực lượng vũ trang nhân dân và lực lượng vũ trang biệt động TP. Xin hương hồn chú Mười Thơ an giấc ngàn thu. Anh em CLB Khối vũ trang biệt động sẽ làm hết sức mình để lập Bia liệt sĩ lực lượng biệt động hy sinh năm 1968 vào Nghĩa trang Liệt sĩ TP theo di nguyện của chú và các đồng chí”...

Anh Trần Vũ Bình - con trai chiến sĩ BĐSG, Anh hùng LLVTND Trần Văn Lai bày tỏ: "Gia đình chúng tôi sẽ đồng hành với CLB tiếp tục những việc còn dang dở của Đại tá Trần Đức Thơ, cụ thể như: Lập bia tưởng niệm; truy tìm, phục dựng và xếp hạng các địa điểm di tích lịch sử, của lực lượng BĐSG-GĐ; duy trì lễ giỗ các chiến sĩ BĐSG ngày mùng 6 Tết Nguyên đán hàng năm; chăm lo cho các đồng đội, đồng chí và các hội viên CLB cũng như thân nhân các gia đình Liệt sĩ BĐSG... Đúng như lời của đồng chí Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên "CLB có những nhân chứng lịch sử, những người anh hùng được xem như là "báu vật", CLB phải làm sao đưa những con người thật, việc thật, những tấm gương sáng lan tỏa ra cuộc sống. Đây là những tấm gương sống động nhất để giáo dục cho các thế hệ nối tiếp, chúng tôi trân trọng những cống hiến to lớn của Đại tá Trần Đức Thơ, một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ học tâp...".