Chất vấn Tổng Thanh tra Chính phủ sáng 5/11, đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) phản ánh nhiều cây xăng ở Hà Nội, TPHCM hiện không bán hoặc bán rất ít, gây bức xúc cho người dân.
“Đề nghị Thanh tra Chính phủ cho biết đã chỉ đạo thanh tra đột xuất việc cung ứng xăng dầu tại hai thành phố này chưa?” - đại biểu nêu. Chất vấn này đồng thời được chuyển tới Bộ trưởng Bộ Công Thương.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên chất vấn
Trả lời vấn đề này, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết vừa qua, Thanh tra Chính phủ đang tiến hành thanh tra đối với lĩnh vực xăng dầu. Việc này nhằm góp phần cùng Bộ Công Thương chỉ ra những hạn chế, tồn tại cần khắc phục để đảm bảo bình ổn giá mặt hàng này.
Nhận định đây là thực trạng được nhiều đại biểu và cử tri rất quan tâm, từ ghế điều hành, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương mời Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên tham gia trả lời.
Nhận yêu cầu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói, nguyên nhân, giải pháp cho thị trường xăng dầu đã được ông báo cáo đầy đủ tại phiên thảo luận kinh tế xã hội ngày 28/10. Tới giờ, "những nguyên nhân, giải pháp này còn nguyên giá trị".
Cập nhật thêm, ông Diên cho biết, những ngày qua thị trường thế giới, trong nước có những diễn biến mới. Nguồn cung xăng dầu trên thị trường thế giới ngày càng khan hiếm. Châu Âu và các nền kinh tế lớn đang tăng thu mua dầu từ OPEC+ và Nga trước ngày 25/11- thời điểm phương Tây sẽ áp lệnh trừng phạt lần thứ 8 với Nga, trong đó cấm việc mua bán xăng dầu của Nga.
Ngoài ra, tỷ giá ngoại tệ tăng mạnh, 4,25% với USD và trên dưới 5% với đồng euro đã gây khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu.
Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên tham gia trả lời
Việc tiếp cận vốn ngoại tệ của doanh nghiệp để nhập khẩu xăng dầu, hỗ trợ thanh toán của doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, theo Bộ trưởng Diên, tiếp tục khó khăn do họ không đáp ứng được điều kiện cho vay, bão lãnh của ngân hàng. Vì thế, tình trạng đứt gãy cục bộ nguồn cung diễn ra thêm ở một số nơi, nhất là thành phố lớn, đông dân cư.
"Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành vào cuộc và sự phối hợp giữa các ngành chức năng đã tốt hơn" - Bộ trưởng Công Thương thông tin.
Vẫn theo ông, chiều qua, 4/11, Bộ Tài chính đã dự thảo phương án điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam và Bộ Công Thương đã có ngay văn bản đồng thuận.
"Không có gì thay đổi, các chi phí phát sinh trong kinh doanh xăng dầu sẽ được cập nhật vào kỳ điều hành ngày 11/11 tới, sẽ tháo gỡ tình hình hiện nay" - ông Diên cho biết.
Ngoài ra, người đứng đầu ngành Công Thương chia sẻ, Ngân hàng nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại xem xét, giải quyết cụ thể với các doanh nghiệp đang khó khăn trong tiếp cận vốn, bảo lãnh thanh toán.
Bộ Công Thương cũng chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường tăng kiểm tra, giám sát và xử lý trường hợp vi phạm. Hình phạt bổ sung bên cạnh việc phạt vi phạm hành chính sẽ được nghiên cứu, áp dụng vào thời điểm phù hợp. Bộ cũng đề nghị chính quyền địa phương cùng vào cuộc, xử lý dứt điểm tình hình các cây xăng trên địa bàn.
Với những nỗ lực từ các cấp, ngành, lãnh đạo Bộ Công Thương hy vọng tình hình thị trường xăng dầu tới đây "cơ bản được giải quyết”.
Dù vậy, Bộ trưởng cũng lưu ý, thị trường xăng dầu thế giới ảnh hưởng rất lớn tới Việt Nam. Hai nhà máy lọc dầu trong nước sản xuất, đáp ứng được khoảng 80% nhu cầu xăng dầu cho sản xuất, tiêu dùng nhưng một nửa lượng dầu thô để sản xuất của nhà máy lọc dầu vẫn phải nhập khẩu, vì thế, khi giá thế giới biến động đã tác động vào trong nước.
Ngoài ra, 20% xăng dầu thành phẩm vẫn phải nhập khẩu, nên cũng ảnh hưởng tới giá trong nước.
Song Bộ trưởng giữ nguyên nhận định, tới giờ sản lương xăng dầu trong nước và nhập khẩu đạt 86% kế hoạch năm. Với nguồn dự trữ của doanh nghiệp, nhập khẩu, sản xuất từ hai nhà máy lọc dầu..., theo ông, vẫn đảm bảo nguồn cung trong nước.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) tranh luận với Bộ trưởng Bộ Công Thương
Giành quyền tranh luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) ghi nhận nỗ lực của Bộ Công Thương vừa qua, nhưng theo ông thị trường xăng dầu đang có nhiều bất thường.
Chỉ ra cách tính giá cơ sở xăng dầu hiện nay đã lạc hậu, đại biểu của Hà Nội phân tích: “Nghị định 95/2021 quy định giá xăng dầu điều hành lấy bình quân 10 ngày trước để tính giá trong nước của 10 ngày sau, tức là giá bình quân trong nước chênh lệch với giá thế giới tới 20 ngày. Cách tính như vậy đã lạc hậu, đề nghị Bộ Công Thương xem xét”.
Ngoài ra, ông Trí nhận xét, việc cấp giấy phép kinh doanh xăng dầu vừa qua tràn lan. "Hiện trong nước có tới 36 doanh nghiệp đầu mối, hơn 330 thương nhân phân phối, trong khi Nhật Bản chỉ có 5 doanh nghiệp đầu mối, Trung Quốc 4-6 đầu mối. Điều này dẫn tới hệ luỵ khó quản lý" - đại biểu nêu ý kiến.
Giải trình sau đó, Bộ trưởng Diên cho hay, quy định về tính giá cơ sở bán lẻ xăng dầu theo Nghị định 95 là trong điều kiện bình thường.
Ông thừa nhận, thị trường xăng dầu năm nay rất dị biệt trong bối cảnh thế giới hỗn loạn nên đã bộc lộ khiếm khuyết trong điều hành. "Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành nghiên cứu sửa Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu, để phù hợp thực tế" - Bộ trưởng cho biết. Tuy nhiên, theo ông, “thế giới thay đổi hàng ngày, hàng giờ nên cố gắng tới đâu thì quy định pháp luật cũng trễ so với thực tế".
Hy vọng khi sửa Nghị định 95 thì điều hành kinh doanh xăng dầu sẽ sát hơn tình hình, nhưng Bộ trưởng Công Thương khẳng định, đáp ứng thay đổi hàng giờ "chỉ là điều mong muốn".
Liên quan đến việc cấp phép kinh doanh xăng dầu, Bộ trưởng Công Thương cho hay, cơ quan này tuân thủ theo quy định Nghị định 83 và Nghị định 95 sửa đổi, bổ sung Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.
“Hiện Bộ Công Thương thống nhất không cấp thêm, chỉ cấp đổi giấy phép. Tuy nhiên, số lượng hồ sơ doanh nghiệp chứng minh đủ điều kiện, xin cấp phép mới lên tới hàng chục đơn vị” - Bộ trưởng phản ánh.
Nhìn nhận hệ thống kinh doanh xăng dầu đang có tình trạng đa tầng nấc, nên bị rối trong những tình huống như hiện nay, ông Diên bình luận: “Nhiều tầng nấc trong hệ thống kinh doanh cũng làm tăng chi phí và chi phí này cộng vào giá bán lẻ tới người tiêu dùng".
Theo ông, tới đây sẽ sắp xếp lại hệ thống. Có thể không cần quá nhiều thương nhân phân phối như hiện nay, chỉ cần từ đầu mối - đại lý, tới cửa hàng bán lẻ để giảm tầng nấc trong hệ thống kinh doanh xăng dầu.
Ông cũng nói thêm, Chính phủ đã yêu cầu các bộ ngành nghiên cứu, sửa đổi quy định để điều hành giá xăng dầu trong nước sát tình hình thực tế hơn. Nếu 10 ngày không phù hợp thì có thể rút thời gian điều hành xuống còn 5 ngày. Thậm chí, nếu lấy ý kiến rộng rãi người dân, đối tượng chịu tác động, đa số ý kiến cho rằng điều chỉnh giá theo ngày là phù hợp thì Bộ sẽ tham mưu Chính phủ.