Dù là đêm hè oi ả hay ngày mưa giông gió bão, khi cả thành phố đã chìm vào giấc ngủ, các anh chị vẫn lặng lẽ trên đường cùng tiếng chổi tre, âm thầm làm sạch phố phường. Vất vả là thế nhưng niềm vui vẫn luôn nở trên những gương mặt ướt đẫm mồ hôi cùng lời tâm sự "đến với nghề như là một cái duyên của cuộc sống".
Miệt mài trong đêm
Ban ngày, xe cộ nêm chật kín các nẻo đường, bụi bặm cuốn tung khắp nơi kèm theo vạn thứ rác từ các hẻm hóc, ngõ ngách... Gần 1 giờ sáng, trên những nẻo đường vắng lặng của thành phố, chúng tôi vẫn thấy các công nhân vệ sinh miệt mài với công việc.
Hiện trên địa bàn TPHCM có khoảng 7.000 công nhân vệ sinh chuyên trách việc quét rác. Theo Công ty dịch vụ công ích, có đến 70% trong số này là nam. Mặc dù vậy, tất cả luôn cần mẫn với nghề, làm việc suốt những ngày trong năm, vất vả nhất là vào những ngày lễ, Tết, lượng rác thải trên địa bàn thành phố tăng thêm 30% so với thường ngày, với khoảng 9.400 tấn rác, nhưng các anh chị vẫn hoàn thành nhiệm vụ một cách đáng trân trọng.
Chị T. (ngụ Q7, TPHCM) chia sẻ: "Tôi làm việc này đã 36 năm. Trước đó, có mẹ tôi và tôi, sau này thêm con tôi, tính ra là gia đình đã có đến 3 đời theo nghề. Hàng ngày, tôi làm việc từ 10 giờ đêm đến 6 giờ sáng hôm sau, riết cũng quen, dần dần tôi đã thích nghi". Cực nhất là mỗi khi trời mưa, dù không bắt buộc phải dầm mình để hoàn thành công việc, nhưng quyết không để sáng ra con đường ngập rác, chị vẫn cố chịu đựng cái lạnh và những làn mưa quất xiên xẹo vào mặt, lặng thầm quét rác trong đêm.
Hình ảnh công nhân vệ sinh với bộ đồng phục màu cam, điểm nhấn là những viền vàng phản quang đã không còn xa lạ với người dân TPHCM. Hôm 25-4, khi đêm đã về khuya, chúng tôi gặp anh H. trên đường Võ Thị Sáu, quận 3, TPHCM giữa dòng phương tiện phóng vút qua trên phố. Anh H. tay đưa chổi thành thục, nhanh nhẹn gom rác cùng lá cây vương vãi trên đường. Mồ hôi tuôn ướt đẫm, bụi cuộn lên qua những tia đèn chiếu sáng của những phương tiện trên đường.
Dừng tay quét, anh H. bước lên vỉa hè rút trong túi chai nước ra tu một hơi rồi lại vội vã trở lại với công việc của mình. Khi chúng tôi lân la hỏi chuyện, anh H. vẫn không ngừng tay: "Cái nghề này phải được người thân chia sẻ, cảm thông dữ lắm, chứ tối đến là đi làm, ngày trằn trọc hoài rồi đủ thứ việc nên ngủ ít được lắm. Phải yêu nghề mới trụ được, thấy đường phố sạch bóng là hạnh phúc rồi...".
Thu gom rác trên đường
Nhiều mối nguy tiềm ẩn
Với những công nhân vệ sinh quét rác trong đêm hay những anh chị làm việc vào ban ngày, xung quanh có rất nhiều mối đe dọa tiềm ẩn. Trang phục của họ cũng ít nhiều nói lên điều đó, các sọc phản quang với ánh sáng của đèn đường, đèn xe nhằm dễ nhận biết có người đi bên dưới, nơi vỉa hè để tránh va chạm...
Theo chân nữ công nhân vệ sinh đường phố ở quận 7, TPHCM từ đêm khuya đến tận 6 giờ sáng ngày hôm sau, mới thấy hết biết bao cực nhọc của nghề. Xe cộ lao nhanh, kẻ say rượu, phê ma túy, hay những vụ đua xe trái phép, trộm cướp..., nghề làm việc ngoài đường khiến họ chứng kiến cũng như đối mặt biết bao "mặt trái" về đêm.
Do tính chất công việc nên các công nhân vệ sinh này phải thức trắng đêm, trái ngược với đồng hồ sinh học, trong khi phải đối mặt với không ít hiểm nguy trên đường, mà thường trực nhất là vấn nạn va quẹt xe. Đặc biệt ở những cung đường lớn thì mức độ nguy hiếm của công việc càng tăng cao, vì về đêm những chiếc xe tải, container chở hàng tải trọng lớn hoạt động xuyên đêm, mà xe chạy lại cực kỳ nhanh gây nguy hiểm càng nhiều.
Tiếng chổi cần mẫn trong đêmChiều buông, đèn khu phố bật sáng cũng là lúc chị Thanh (nhà ở Q3, TPHCM) trong đội lao công vội vã thu gom rác trên khắp con hẻm, đường phố quanh khu vực Ga Sài Gòn, P9Q3, TPHCM. Trò chuyện với chị Thanh, mới thấy nghề lao công nguy hiểm biết nhường nào! Để đường phố mỗi ngày sạch đẹp, không vướng rác thải sinh hoạt, các công nhân vệ sinh phải cần mẫn hàng đêm, sau thu gom rác là tập kết tại nhiều điểm khác nhau để xử lý nhanh rồi chuyển đi.
Rất nhiều loại rác thải độc hại ảnh hưởng nặng đến sức khỏe người thu gom, dọn dẹp vệ sinh. Chị Thanh tâm sự: "Trước đây thành phố bị dịch Covid-19, rác thải từng hộ bỏ ra ngoài mà bản thân tôi đi thu gom cả trong khu vực bị phong tỏa. Ngán, ngại lắm chứ, nhưng miễn sao đường phố và các hộ sạch sẽ là mình vui rồi".
Chị Thanh cũng cho biết thêm, anh chị em trong nghề được xem là "tuyến đầu", nên thời gian qua được các cấp chính quyền quan tâm, cho chích ngừa vắc-xin sớm nhất, vì thế cũng giúp các anh chị em bớt đi gánh nặng tâm lý sợ hãi dịch bệnh lây lan như thời gian vừa qua. Tuy được trang bị các loại bảo hộ lao động khá tốt nhưng hàng ngày chứng kiến cảnh "ruồi nhặng, đồ ăn sình lên bốc mùi hôi thối" khiến ai mới bước vào nghề quét dọn, thu gom rác cũng ngại. Nhưng với bản lĩnh được tôi luyện dày dạn, tất cả rồi cũng vượt qua. "Thành phố sạch, xanh luôn là niềm vui của các công nhân vệ sinh như chúng tôi!", chị Thanh cười sau chiếc khẩu trang bịt kín.
Cống hiến vì môi trường
Đó là tâm sự của chị Huyền (ngụ Q.Gò Vấp, TPHCM) mà chúng tôi gặp vào sáng 1-5-2022. Không những đêm khuya, đường vắng, nguy hiểm rình rập hay mưa to cỡ nào, các anh chị lao công vẫn miệt mài với cây chổi trên tay là vậy. Để sáng mai ra, đường phố sạch bong, nhưng điều đặc biệt là bất kể ngày đêm, lễ lạt gì cũng vẫn phải làm. Đêm khuya thì quét rác, thu gom rồi tập kết lại một điểm, sau đó ban ngày chờ xe tải ép rác đến hoặc các lao công vội vã vận chuyển bằng xe thủ công đến các điểm tập kết rác định sẵn.
Đang trò chuyện với chị Huyền, cơn mưa bất chợt ào đến, lôi vội ra chiếc áo mưa cũ nhàu, chị khoác qua đầu rồi chia tay chúng tôi trên đường số 8, phường 11, quận Gò Vấp, TPHCM để đẩy xe rác đến điểm tập kết.
Những chuyến xe chuyển rác về bãi tập kết
Chị Huyền cho hay, ngày cuối tuần hay lễ lớn nào cũng vậy, công nhân vệ sinh đều phải làm việc để đường phố, các con hẻm, khu dân cư sạch sẽ mỗi ngày. Không để rác ứ đọng, sẽ gây mất mỹ quan đô thị, bà con phản ứng. Đội mưa, chúng tôi quan sát tại giao lộ Thống Nhất - Quang Trung, những chuyến xe đầy ắp rác thải lao qua dưới mưa tầm tã, họ là những người lao công không quản ngại khó khăn, thời tiết vẫn miệt mài công việc, trong khi rất nhiều người chọn ngày nghỉ lễ đi du lịch, tham quan đây đó.
Tấp vào quán nước ven đường Quang Trung, phường 10, quận Gò Vấp, TPHCM trưa muộn 1-5-2022, chúng tôi được anh Huy (chủ quán) cho biết: "Hàng đêm từ khoảng 20 giờ là các anh chị lao công làm việc trên tuyến này. Anh thấy đó, đường sá sạch sẽ phải nhắc đến công sức của những công nhân vệ sinh hàng đêm vẫn miệt mài làm việc cần mẫn". Cũng theo anh Huy, mấy hôm nay trời mưa, nhưng anh vẫn thấy các công nhân vệ sinh quét rác làm việc, họ không hề ngại mưa gió, mà luôn dọn dẹp để đường phố tinh tươm vào mỗi sáng.
Cũng trong ngày lễ 1-5, chúng tôi đứng quan sát chiếc xe tải ép rác đang làm việc thuần thục cùng những chiếc xe chở rác thô sơ của các công nhân vệ sinh thu gom khắp địa bàn phía đường Trường Sa, Q.Phú Nhuận, TPHCM tụ về chuyển giao để ép rác thành từng khối vào xe tải mang đi. Mưa không ngớt, những công nhân vệ sinh tay thoăn thoắt, quệt vội những giọt mồ hôi quện cùng dòng nước mưa như trút. Rồi chuyến xe tải rời đi, những chiếc xe chở rác cùng các anh chị tiếp tục chờ đến lượt.
Đêm quét rác, ngày thu gom, bất chấp nắng hay mưa, dòng đời vẫn chảy và các anh chị vẫn miệt mài với những đóng góp lặng thầm để góp phần làm cho thành phố sạch, đẹp mỗi ngày...
Thu gom, chở rác về điểm tập kết, giúp đường phố sạch đẹp mỗi ngày
Đội mưa vận chuyển rác đến nơi tập kết