(CATP) Thập niên 2010 - 2020 là thời kỳ nở rộ của những bảng xếp hạng các "sao" khởi nghiệp. Họ là những người trẻ, một số đông thậm chí chưa tới 30 tuổi nhưng đã mạnh dạn sáng lập các doanh nghiệp (DN) mới với ý tưởng và công nghệ mới. Không ít trong số này đã thành công với mức độ khác nhau, nhưng cũng có người do vội vã hoặc lóa mắt vì hào quang danh vọng, không thể giữ mình trước cám dỗ nên đã phạm sai lầm và phải trả giá đắt.
Câu chuyện khởi nghiệp thần kỳ của Charlie Javice đã đưa cô vào danh sách 30 người thành công trong lĩnh vực này ở độ tuổi chưa tới 30, do Tạp chí Forbes bình chọn năm 2019. Khi đó, DN do người phụ nữ này thành lập chưa bước qua năm thứ 3.
Từ khởi đầu đầy tâm huyết...
Charlie Javice sinh năm 1992 trong gia đình gốc Do Thái, cha từng làm việc cho một quỹ đầu tư mạo hiểm (dành cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp); mẹ cô là giáo viên, sau đó trở thành chuyên gia khai vấn giúp người khác đạt được cuộc sống viên mãn hơn, còn người em trai trở thành giám đốc chuyên môn về công nghệ số của một chuỗi nhà hàng. Ở tuổi 21, Charlie tốt nghiệp Trường kinh doanh Wharton - một trong những ngôi trường hàng đầu của Mỹ trong lĩnh vực này - có lịch sử từ năm 1881.
Hoàn cảnh gia đình đã ảnh hưởng không nhỏ tới Charlie, vì từ lúc theo học năm thứ nhất ngành Tài chính và Luật kinh doanh, cô đã lập trang mạng trực tuyến PoverUp, cho phép các sinh viên (SV) học hỏi, kết nối, đầu tư vào một số DN xã hội, tài chính vi mô với ý tưởng "một ít tiền cũng có thể giúp người nghèo tham gia việc kinh doanh để thoát nghèo". Ngoài việc thu hút học sinh trung học và đại học (ĐH) tham gia tài chính vi mô thông qua việc tư vấn, thực tập với các tổ chức tài chính vi mô, DN xã hội, PoverUp còn giúp SV tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính từ các nguồn ngoài ngân hàng cho việc học tập của họ.
Charlie Javice
PoverUp, ra mắt tháng 4-2011, được vinh danh là 1 trong "11 công ty khởi nghiệp ở trường ĐH tuyệt vời nhất" của Tạp chí Inc. và người sáng lập - Charlie Javice là 1 trong "100 người sáng tạo nhất về kinh doanh năm 2011" của Fast Company. PoverUp ra đời từ kinh nghiệm bản thân của Charlie, vì sau khi tốt nghiệp trung học, cô đã định sang Canada du học, nhưng sau đó nhờ gia đình tìm được sự giúp đỡ từ nhiều nguồn ngoài ngân hàng đã giúp cô vào được Trường Wharton.
Ý tưởng thành lập 1 DN xã hội hỗ trợ SV đã thôi thúc Charlie Javice thành lập Công ty TAPD Inc.năm 2016, hoạt động dưới thương hiệu Frank để cung cấp nền tảng trực tuyến nhằm đơn giản hóa quy trình điền vào Đơn xin hỗ trợ SV liên bang - biểu mẫu miễn phí của chính phủ liên bang được SV sử dụng để nộp đơn xin hỗ trợ tài chính cho trường ĐH hoặc cao học.
... Đến cố ý làm giả dữ liệu
Và cũng tương tự PoverUp trước đây, tên tuổi của Frank nổi như cồn, dù chỉ chưa đầy 1 năm sau khi ra đời, Frank đã bị Bộ Giáo dục Mỹ cáo buộc gây hiểu lầm, khiến khách hàng tin rằng họ có liên kết với Chính phủ Mỹ, buộc công ty phải thay đổi trang web của mình. Frank đã dàn xếp vụ này với Bộ Giáo dục vào năm 2018. Một năm sau đó, Charlie được chọn vào danh sách "Forbes 30 Under 30" (30 người dưới tuổi 30 trong lĩnh vực tài chính), cùng năm đó tên cô xuất hiện trong danh sách "Business 40 Under 40" (40 nhân vật nổi tiếng có tuổi dưới 40) của Nhật báo kinh tế Crain's New York Business với tuổi đời trên 100 năm.
Đến năm 2021, Charlie Javice tìm cách bán công ty mà cô giữ vai trò giám đốc điều hành cho Tập đoàn tài chính ngân hàng JPMorgan Chase & Co (JPMC) với giá 175 triệu USD. Tuy nhiên, chỉ 1 năm sau đó JPMC đã cho điều tra, vì phát hiện có sự thổi phồng lượng SV là khách hàng sử dụng dịch vụ trong hồ sơ chào bán của Frank. Hóa ra khi JPMC tìm cách xác minh rằng công ty của Charlie Javice có 4,25 triệu khách hàng như đã công bố, Charlie đã yêu cầu giám đốc kỹ thuật của công ty do cô thành lập thực hiện 1 bộ dữ liệu giả, nhưng ông này từ chối. Sau đó, cô bỏ ra 105.000 USD thuê 1 chuyên gia bên ngoài tạo bộ dữ liệu tổng hợp cho hơn 4,25 triệu SV, trong khi số khách hàng thực sự được xác định chưa tới 300 ngàn.
Ủy ban Chứng khoán Mỹ cáo buộc Charlie đã đưa nhiều thông tin sai lệch về việc Frank có hàng triệu người sử dụng để lôi kéo JPMC mua Frank hiện đã đóng cửa: "Chúng tôi cáo buộc rằng, thay vì giúp đỡ SV, cô Charlie đã nói dối về việc Frank thành công bằng cách tạo dựng ra dữ liệu, sau đó sử dụng thông tin giả ấy để khiến JPMC tham gia vào giao dịch trị giá 175 triệu đôla".
Một người quen của Charlie Javice nói với Forbes rằng, cô ta từng phản ứng trong nội bộ về việc thổi phồng con số: "Những người lớn tuổi không hiểu chúng ta, nên các bạn cứ làm giả như vậy đi, cho tới khi thực sự làm được nó” và "câu thần chú đen" của Charlie Javice đã đưa chủ nhân của nó tới trước công đường!
(Còn tiếp...)