Đây là phát biểu của Thủ tướng tại Hội nghị trực tuyến đánh giá kết quả 25 năm thực hiện chính sách BHXH, BHYT; các giải pháp triển khai Nghị quyết số 28 và nhiệm vụ công tác năm 2020.
Năm 2019, GDP bình quân đầu người của chúng ta đạt khoảng trên 2.800 USD, thuộc nhóm nước thu nhập trung bình thấp trên thế giới. Nhưng tuổi thọ trung bình của người dân Việt Nam chúng ta đã đạt trên 73,6 tuổi; thuộc nhóm cao của thế giới. Tỷ lệ hộ nghèo theo tiếp cận đa chiều còn dưới 4%.
Trong thành tích chung của tình hình kinh tế xã hội của đất nước, Thủ tướng rất vui mừng đến dự Hội nghị trực tuyến đánh giá kết quả 25 năm thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; các giải pháp triển khai Nghị quyết số 28 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội và nhiệm vụ công tác năm 2020 của ngành bảo hiểm xã hội. Qua đó tìm ra các giải pháp cụ thể đóng góp vào chỉ số phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao sự đóng góp của BHXH Việt Nam vào công cuộc phát triển đất nước.
Trong phạm vi toàn cầu, bảo hiểm xã hội đã xuất hiện và phát triển từ cuối thế kỷ 19 với nhiều mô hình khác nhau . Ở nước ta, chính sách là nền móng cho bảo hiểm xã hội sau này đã được hình thành ngay sau khi đất nước giành được độc lập. Từ năm năm 1961, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định 218-CP ban hành Điều lệ tạm thời về các chế độ bảo hiểm xã hội đối với công nhân, viên chức Nhà nước.
Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, với sự phát triển của nền kinh tế nhiều thành phần, chính sách bảo hiểm xã hội của nước ta đã từng bước được hoàn thiện, mở rộng ra các khu vực kinh tế khác nhau. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (1991) đã đề ra mục tiêu “thiết lập một hệ thống đồng bộ và đa dạng về bảo hiểm và trợ cấp xã hội…”. Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2001 với quan điểm “Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách” đã phát triển mục tiêu cao hơn, đó là “hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội”.
Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định “Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội…”. Triển khai các quy định tại Cương lĩnh và Hiến pháp, hệ thống chính sách BHXH và BHYT ngày càng hoàn thiện hơn, phù hợp hơn với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Như chỉ thị 15 về tăng cường lãnh đạo về chính sách BHXH, Nghị Nghị quyết 15 về một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020, Nghị quyết 21 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, đặc biệt là Nghị quyết số 28 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội.
BHXH Việt Nam nhận Cờ thi đua của Thủ tướng Chính phủ.
Đặc biệt, Thủ tướng đánh giá cao những thành tựu mà ngành BHXH đã đạt được trong thời gian qua. Trước hết hệ thống chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, phù hợp với quá trình phát triển đất nước và thông lệ quốc tế; mô hình tổ chức hệ thống bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế ngày càng được hoàn thiện theo chủ trương của Đảng về cải cách, tinh gọn bộ máy. Công tác tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế có nhiều đổi mới theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, tạo sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của các tổ chức, cá nhân về vai trò, trách nhiệm cũng như mục đích, ý nghĩa của việc tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.
Diện bao phủ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế ngày càng được mở rộng. Tính đến hết năm 2019, số người tham gia bảo hiểm xã hội đạt gần 16 triệu người (chiếm khoảng 32,3% lực lượng lao động); số người tham gia bảo hiểm y tế đạt gần 86 triệu người (chiếm 90% dân số). Với tỷ lệ này, Việt Nam cơ bản đã hoàn thành mục tiêu bảo hiểm y tế toàn dân và về đích trước thời hạn so với mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 21, so với một số quốc gia phát triển trên thế giới thì để đạt mục tiêu bảo hiểm y tế toàn dân nói trên phải mất từ 40 đến 80 năm.
Số lượng người thụ hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế không ngừng tăng, bình quân mỗi năm có hàng chục triệu lượt người hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, hàng trăm triệu lượt người hưởng chế độ bảo hiểm y tế. Theo đó, Quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đã trở thành quỹ an sinh lớn nhất; tỷ lệ chi từ nguồn Quỹ bảo hiểm xã hội ngày càng tăng; tỷ lệ chi từ ngân sách nhà nước cho bảo hiểm xã hội ngày càng giảm, khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng trong việc khuyến khích người dân nâng cao năng lực tự bảo đảm an sinh xã hội.
Thủ tướng cũng biểu dương Bảo hiểm xã hội Việt Nam là một trong những đơn vị có nhiều thành tích trong công tác cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin với nhiều kết quả nổi bật: đã cắt giảm ¾ số thủ tục hành chính (giảm từ 263 xuống 27 thủ tục); đã xây dựng cơ sở dữ liệu và cấp mã bảo hiểm xã hội cho 97 triệu dân, ... đặc biệt là hệ thống giám định bảo hiểm y tế điện tử đã kết nối 100% cơ sở khám chữa bệnh, thực hiện giám định tự động chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế giúp cho việc quản lý, sử dụng quỹ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế được công khai, minh bạch, hiệu quả.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao Huân chương Độc lập Hạng Ba cho bà Nguyễn Thị Minh, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.
Thủ tướng biểu dương cán bộ viên chức ngành BHXH đã nỗ lực để ngành là một trong những đơn vị đi đầu có đóng góp quan trọng vào tiến trình xây dựng Chính phủ số, dịch vụ công trực tuyến cho tooàn xã hội, phục vụ người dân ngày càng tốt hơn. Biểu dương người đứng đầu ngành BHXH đã có sự chỉ đạo vào cuộc quyết liệt trong hoạt động của ngành thời gian qua.
Tất cả kết quả nói trên đã góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu cao cả của Đảng và Nhà nước trong việc phục vụ chăm lo cho người dân, khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng trong việc khuyến khích người dân nâng cao năng lực tự bảo đảm an sinh xã hội, bên cạnh sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên của Đảng, của Quốc hội, của Chính phủ và sự phối hợp của các cơ quan hữu quan và sự sáng tạo của ngành BHXH có sự quyết định vô cùng quan trọng.
Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc biểu dương, đánh giá cao sự cố gắng, những nỗ lực của các thế hệ công chức, viên chức, người lao động ngành bảo hiểm xã hội trong suốt chặng đường 25 năm qua.
Chăm lo đời sống sức khỏe , sự thịnh vượng ấm no của người dân là trách nhiệm của Đảng và Nhà nước ta. Mục tiêu xuyên suốt phải có hệ thống an sinh xã hội hướng tới toàn dân, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, tạo ra một mạng lưới an toàn, gồm nhiều tầng, nhiều lớp, bảo vệ cho tất cả thành viên, cộng đồng xã hội. Một lần nữa, Thủ tướng nhấn mạnh để đạt được mục tiêu đó, thì độ bao phủ của BHXH phải rộng khắp hơn. Tất cả người lao động và người phụ thuộc phải có lưới an sinh. Hiện mới có 1/3 số người lao động tham gia BHXH thì cái đích còn xa. Do vậy những nỗ lực cần phải cao hơn để đạt được hỉ tiêu phấn đấu theo Nghị quyết 28 của Trung ương với tỉ lệ bao phủ 35% vào cuối năm 2021 và tỉ lệ bao phủ 45% vào năm 2025.
Thủ tướng yêu cầu cần có những giải pháp cụ thể hơn, sáng tạo hơn để khắc phục những tồn tại hạn chế như: Hệ thống chính sách, pháp luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế phải thường xuyên đổi mới, cập nhật cho phù hợp với thông lệ quốc tế. Chính sách an sinh xã hội cần phải ứng dụng công nghệ số để quản lý thống nhất, bảo đảm hiệu quả, giảm chi phí thường xuyên cho bộ máy tổ chức của BHXH, cần giảm mạnh thời gian nộp BHXH trong thời gian tới, khắc phục tình trạng lạm dụng quỹ BHYT, tình trạng trốn đóng BHXH, và nâng cao công tác phối hợp chia sẻ thông tin giữa các cơ quan liên quan với BHXH...
Theo báo cáo môi trường kinh doanh của Ngân hàng thế giới thì thời gian nộp thuế, nộp BHXH năm 2019 thì Việt Nam đứng thứ 179/180; tăng 22 bậc so với 2018. Thủ tướng cho rằng kết quả tuy tiến bộ nhưng cần phải tiếp tục cải thiện. Trong khi đó mức đóng BHXH ở VIệt Nam đang ở mức cao so với khu vực, tỉ lệ đóng BHXH của doanh nghiệp Việt Nam cũng cao trong khu vực ASEAN. Một điều quan trọng cần lưu ý là công cuộc thực hiện cải cách BHXH đang được thực hiện trong bối cảnh không ít khó khăn thách thức về kinh tế xã hội, nguồn lực còn hạn hẹp, thu nhập của người dân còn thấp; tỷ lệ lao động ở khu vực phi chính thức ở mức cao; việc điều chỉnh một số chế độ BHXH qua nhiều giai đoạn tạo ra những bất hợp lý nhất định; áp lực của già hóa dân số đối với hệ thống BHXH rất lớn; tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi nhanh về cơ cấu lao động và quan hệ lao động.
Thủ tướng cũng lấy ví dụ chính sách BHYT càng chứng minh vai trò quan trọng nhân văn trong tình hình dịch bệnh Covid 19 có diễn biến vô cùng phức tạp. Tuy nhiên dù toàn bộ nguowfi dân đã có BHYT nhưng diện bao phủ các dịch vụ còn thấp, chi phí chi trả còn khá hạn chế. Trong khi việc người dân được tiêm phòng cúm hàng năm sẽ làm tăng khả năng đề kháng và giảm thiểu nguy cơ bị nhiễm cúm cho mỗi người và giảm gánh nặng cho xã hội. Đây sẽ là điều cần quan tâm và điều chỉnh trong thời gian tới.
Để BHXH thực sự trở thành trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội của đất nước, Thủ tướng đề nghị BHXH VN và các bộ ngành liên quan cần quán triệt quan điểm lớn về Nghị quyết 28 của Trung ương về chính sách BHXH để đạt được những thắng lợi mục tiêu đề ra.
Thứ nhất, Phát triển hệ thống chính sách BHXH BHYT linh hoạt đang dạng, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế, huy động các nguồn lực xã hội theo truyền thống tương thân tương ái của dân tộc, hướng tới bao phủ toàn dân theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội, kết hợp hài hòa theo nguyên tắc đóng hưởng công bằng, bình đẳng chia sẻ bền vững.
Thứ hai, cải cách chính sách BHXH vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính lâu dài, kết hợp hài hòa giữa kế thừa ổn định với đổi mới phát triển, và phải đặt trong mối tương quan giữa đổi mới phát triển các chính sách xã hội khác. Nhất là thu nhập, trợ cấp xã hội cho người dân phải nâng cao hơn.
Thứ ba, tổ chức thực hiện chính sách BHXH bảo đảm tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả, hiện đại, nâng cao tính hấp dẫn, củng cố niềm tin và sự hài lòng của người dân, cũng như các chủ thể tham gia BHXH.
Thứ tư, phải phát triển tổ chức hệ thống chính sách BHXH là nhiệm vụ của tooàn bộ hệ thống chính trị, trách nhiệm của cấp ủy Đảng và chính quyền, Mặt trận tổ quốc VN, các tổ chức chính trị xã hội, doanh nghiệp cho đến người dân của chúng ta.
Thủ tướng yêu cầu BHXHVN phải xác lập một chiến lược phát triển để trở thành một thiết chế hiện đại, hiệu quả gắn với việc ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối, liên thông trong thực thi chính sách. BHXHVN phải là mô hình đi đầu trong việc bảo đảm sự hài lòng của người dân, không ngừng củng cố niềm tin của người lao động.
Tiếp tục hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội theo hướng tích hợp để quản lý tập trung, thống nhất, có tính chia sẻ giữa Nhà nước, xã hội và người dân, giữa các nhóm dân cư trong một thế hệ và giữa các thế hệ; bảo đảm công bằng, bền vững, bám sát các mục tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tiếp tục mở rộng độ bao phủ bảo hiểm y tế; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin; hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm; thực hiện kết nối, chia sẻ thông tin với các Bộ, ngành; liên thông giải quyết thủ tục hành chính trên Trục dữ liệu Quốc gia góp phần xây dựng thành công Chính phủ điện tử.