Quá tải dẫn đến trốn trại tập thể
Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Quốc hội Nguyễn Lâm Thành (đoàn Lạng Sơn) đặt câu hỏi: “Vừa qua, xảy ra một số vụ học viên cai nghiện trốn trại ở các trung tâm, xin cho biết nguyên nhân và giải pháp?”. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, công tác phòng chống cai nghiện ma túy là một nhiệm vụ hết sức quan trọng. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ trực tiếp chỉ đạo 2 cuộc họp liên quan đến vấn đề này. Bộ cùng họp với 21 tỉnh trọng điểm về ma túy.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tại phiên chất vấn
Theo thống kê, hiện cả nước có 210.751 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý, tăng 10.617 người so với cùng kỳ năm 2015; ngoài nghiện Heroin, số người sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamine (ATS), cỏ Mỹ “XLR-11” tăng nhanh, đặt biệt ở các tỉnh, thành phố phía Nam như: TP.HCM, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu...., dẫn đến rối loạn tâm thần và ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an toàn xã hội.
Hiện cả nước có 60.000 người nghiện đang được cai nghiện ở các cơ sở cai nghiện ma túy, trong đó trên 17.000 người là cai nghiện bắt buộc và trong số này có khoảng 10.000 người không có nơi cơ trú (chiếm 59%). Vừa qua, xảy ra một số cơ sở trốn trại, thậm chí đập phá trại để trốn ra ngoài ở Đồng Nai, Vũng Tàu, Tây Ninh, Hải Phòng…
Lý do vì việc chúng ta đưa người nghiện vào các cơ sở cai nghiện tập trung là điều không mong muốn nhưng bắt buộc phải làm, hầu hết số này bản thân họ không tự nguyện đi cai mà chủ yếu chỉ gia đình họ mong muốn. Một số nơi thực hiện không đúng tinh thần chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, trong đó có việc một số địa phương vì mục tiêu làm trong sạch địa bàn nên cứ thấy có người nghiện là đưa vào cơ sở cai nghiện. Trong khi theo đúng quy định phải phân loại. Cũng từ việc này dẫn đến quá tải tại các trung tâm cai nghiện.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu ví dụ như tại Đồng Nai, cơ sở chỉ giáo dục cai nghiện được khoảng 500 người nhưng lại nhận đến 1.400 người, dẫn đến bức bối, bức xúc cho các em. Ngoài ra, trong quá trình cai nghiện giáo dục này phải phân loại người giai đoạn cai nghiện ban đầu với giai đoạn sau. Thế nhưng nhiều nơi lại để người giai đoạn đầu ở chung với người giai đoạn sau, dẫn đến bức xúc hoặc lôi kéo nhau.
Bên cạnh đó, hầu như ở các cơ sở cai nghiện này tối thiểu 35-40% là những người từng có tiền án tiền sự, số này tâm lý thường hay quá khích, lôi kéo, thậm chí xúi giục để trốn trại. Ngoài ra, khi các em trốn trại ra ngoài, chế tài xử lý chưa có. Chẳng hạn vụ ở Vũng Tàu, hỏi các học viên trốn trại họ nói thẳng nếu bị bắt thì cũng chỉ phải quay trở lại trại thôi nên không có gì phải ngại.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung
trả lời chất vấn
Bộ trưởng Dung cho biết, vì quá tải, 1 cán bộ phải phục vụ tối thiểu 10 học viên. Trong khi việc tuyển dụng cán bộ cai nghiện rất khó, không tuyển được. Lương cho họ chỉ hơn 2 triệu đồng/tháng, trong khi môi trường rất phức tạp. Chưa kể cán bộ công tác trong môi trường này cũng chưa được trang bị công cụ, thiết bị gì để bảo vệ, đảm bảo an ninh an toàn cho chính mình.
Hoàn thiện các cơ chế chính sách đối với công tác cai nghiện
Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (đoàn Tiền Giang), Trương Thị Yến Linh (đoàn Cà Mau) lại nêu một thực trạng tại các địa phương là thiếu kinh phí chuyển đổi mô hình từ các Trung tâm chữa bệnh, giáo dục, cai nghiện (Trung tâm 06) sang Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, thực hiện Đề án đổi mới công tác cai nghiện, đến nay cả nước có 110 cơ sở cai nghiện ma túy, chỉ còn 3 tỉnh chưa có trung tâm cai nghiện. Người đứng đầu ngành Lao động Thương binh và Xã hội cũng thừa nhận công tác cai nghiện còn nhiều hạn chế.
Đó là chất lượng dịch vụ chưa tốt, việc cai nghiện còn theo mệnh lệnh hành chính, chúng ta mong muốn coi người nghiện như người bệnh nhưng thực tế chưa làm được. Điều kiện môi trường cai nghiện còn khó khăn, chủ yếu cai bắt buộc, còn lao động tự nguyện, vui chơi, thể dục vui chơi chưa cao…
Đại biểu Nguyễn Lâm Thành chất vấn
Để công tác này đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, sẽ kiên quyết chuyển đổi các cơ sở cai nghiện bắt buộc sang tự nguyện (không dùng tên Trung tâm 06); giảm cai nghiện bắt buộc, để các trung tâm thân thiện, cởi mở, thực hiện quyền công dân nhưng cũng đảm bảo an toàn cho cán bộ trung tâm và người dân; đầu tư cho các trung tâm cai nghiện, hạn chế tình trạng trốn trại như thời gian qua.
Về công tác này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, công tác quản lý cai nghiện cần phải nghiên cứu thêm, đồng thời đề nghị Bộ Lao động Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Công an hoàn thiện các cơ chế chính sách đối với công tác cai nghiện, đảm bảo công tác an ninh trật tự tại các trung tâm cai nghiện.