Làm rõ một số nội dung xung quanh việc phân bổ dự phòng chung của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 trong phiên thảo luận vào buổi sáng nay, 3-6, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh đến sự cần thiết đối với việc phân bổ dự phòng trên.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng giải trình về một số ý kiến của đại biểu
Theo Bộ trưởng Dũng, đất nước ta đang trong quá trình phát triển nên nhu cầu cho đầu tư rất lớn, từ đầu tư kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh đến đầu tư phòng, chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu... Trong giai đoạn này chúng ta thực hiện theo luật đầu tư công là lần đầu tiên thực hiện phân bổ ngân sách, chi ngân sách đầu tư theo kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm.
"Trước đây, năm nào chúng ta quyết định năm đó thì trong giai đoạn này chúng ta quyết định theo 5 năm, tức là xác định trong đầu tư của cả 5 năm và đã làm rõ tất cả các mục tiêu và danh mục dự án của cả 5 năm, theo đó cũng đã phân bổ hết số vốn dự kiến đầu tư cho 5 năm" - Bộ trưởng Dũng thông tin, đồng thời cho biết, hiện "chúng ta chỉ còn đúng nguồn dự phòng mà chúng ta đang bàn ở đây".
Trong khi đó, các địa phương, các bộ, ngành hiện nay đang có rất nhiều vấn đề bức xúc đặt ra. Rất nhiều, nhưng Bộ trưởng Dũng lưu ý, là không thể làm được, vì không có tên trong danh mục dự án Quốc hội quyết định và đã phân bổ hết rồi.
"Vấn đề kế hoạch đầu tư công trung hạn chúng ta tập trung chủ yếu vào giải quyết các vấn đề tồn tại của các nhiệm kỳ trước. Trong 9.600 dự án mà chúng ta triển khai ở kế hoạch đầu tư năm nay thì 8.000 dự án là chuyển tiếp. Chúng ta chỉ khởi công mới 400 dự án thôi, còn lại là trả nợ và thanh toán" - ông Dũng chia sẻ.
Riêng ngành giao thông, Bộ trưởng Dũng cho biết: "Nhiệm kỳ vừa rồi đã dành rất nhiều tiền để trả nợ cho ngành giao thông nhưng ngành này vẫn đang còn tồn nợ trên 20.000 tỷ đồng". Như thế, Bộ trưởng Dũng khẳng định, "chúng ta còn phải giải quyết tiếp nhiệm kỳ tới và có khi nhiệm kỳ nữa cũng chưa hết nợ của ngành giao thông".
Về nhu cầu thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản, theo Bộ trưởng Dũng, hiện nay đang còn rất lớn. "Mặc dù chúng ta trong nhiệm kỳ vừa qua đã thắt lưng buộc bụng, tập trung vào trả nợ, tập trung vào cho các dự án chuyển tiếp và hạn chế tối đa các dự án khởi công mới, cho nên các đại biểu Quốc hội gần đây, có rất nhiều thông tin đại chúng nêu là trong nhiệm kỳ vừa rồi không thấy công trình nào khởi công mới cũng là cả lý do đó. Đó là thực tiễn đang đặt ra hiện nay" - Bộ trưởng Dũng nói.
Phân tích đặc điểm của kế hoạch đầu tư công, Bộ trưởng Dũng chỉ ra, cơ chế triển khai các hoạt động đầu tư công thực hiện đầu tư trên nguyên tắc dự kiến nguồn lực trong năm kế hoạch.
"Dự kiến trước nguồn vốn và danh mục dự án để bước vào kế hoạch là chúng ta có thể triển khai thực hiện được ngay. Thanh toán giải ngân thông qua việc thực hiện cân đối đảm bảo thu chi ngân sách nhà nước trong kỳ kế hoạch. Trong trường hợp hụt thu có thể bù đắp bằng bội chi trong hạn mức cho phép hoặc để chuyển tiếp sang kế hoạch của nhiệm kỳ tiếp theo. Nếu vượt thu có thể bổ sung cho kế hoạch" - Bộ trưởng Dũng nêu rõ.
Cũng theo người đứng đầu ngành KHĐT, trong các nhiệm kỳ trước chúng ta quyết định đầu tư không dựa vào đâu hết, không biết nguồn lực ở đâu nên quyết định dẫn đến dàn trải, nợ đọng, thất thoát, lãng phí. Khi Luật Đầu tư công thông qua đã yêu cầu xác định được khả năng ngân sách và khả năng cân đối thì mới quyết định được chủ trương đầu tư.
Nhưng ông Dũng thừa nhận chúng ta lại vướng câu chuyện "con gà, quả trứng", tức là chúng ta có vốn trước hay dự án trước?
"Chúng ta đã thực hiện và lần này đã làm rõ hơn vấn đề này tức là phải xác định có nguồn vốn trước, phải chỉ ra được nguồn vốn đó ở đâu? Khả năng là bao nhiêu? Rồi phân giao lại cho các địa phương của ngành theo các mục tiêu Quốc hội cho phép, sau đó chuẩn bị dự án. Chuẩn bị dự án xong thì tùy ngân sách thực tế hàng năm cho đầu tư phát triển, chúng ta dựa trên các dự án đã đủ thủ tục mới giao ngay tiền thực tế hàng năm" - Bộ trưởng Dũng nêu quan điểm.
Như thế, ông Dũng cho rằng, chúng ta có thể chuẩn bị tốt trước và giải ngân ngay, khắc phục việc giải ngân chậm mà Quốc hội đã nêu rất nhiều trong mấy ngày qua.
Trả lời câu hỏi của đại biểu các nguồn lực lấy ở đâu, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết giải trình: "Nếu phân bổ hết vốn dự phòng thì hiện nay chúng ta đang thiếu so với kế hoạch được phê duyệt là 155.000 tỷ đồng. Nhưng đang có rất nhiều dự án không triển khai được. Mỗi một năm, tốc độ giải ngân của chúng ta mới chỉ đạt loanh quanh 80%, như vậy chúng ta đang còn khoảng 20% không giải ngân hết" - ông Dũng chỉ ra.
Một nguồn nữa, theo Bộ trưởng Dũng, là trái phiếu Chính phủ cũng chưa giải ngân hết. Đồng thời, các công trình, dự án lớn, quan trọng quốc gia hiện nay như sân bay Long Thành, đường cao tốc Bắc Nam, cũng đang để ở đó hơn 80.000 tỷ đồng không giải ngân hết.
"Nếu như việc chỉ ra được nguồn để chúng ta có thể thực hiện cho việc phân bổ là có; nhưng để rà soát, chỉ ra được dự án nào, bao nhiêu tiền thì ở thời điểm hiện nay chúng ta không làm được điều đó" - Bộ trưởng Dũng thừa nhận. Lý do là hiện nay đang ở năm thứ 4 của việc triển khai kế hoạch, không thể bóc tách được chính xác dự án nào phải dừng và dự án nào không triển khai được.
Nguyên nhân nữa là năm 2020 chưa triển khai. "Như vậy, chúng tôi cho rằng thời điểm phù hợp nhất là cuối năm nay chúng ta có thể căn cứ điều kiện thực tế của từng dự án và xác định được nguồn của nó là bao nhiêu, khi đó chúng ta mới phân bổ, dự kiến được theo khả năng nguồn lực thực tế" - ông Dũng giải trình.