(CATP) Mặc dù hơn nửa thế kỷ qua, năng lực cũng như vị trí của các chuyên gia côn trùng học đã được củng cố, nhưng trong nhiều trường hợp vẫn bị "bỏ quên", như thời điểm xảy ra vụ án Steven Truscott. Trong đa số trường hợp, chuyên gia chỉ được mời giám định khi phía công tố hoặc tòa án lâm vào thế bí và họ cũng chỉ được mời giám định... qua ảnh, như trong trường hợp phá án dưới đây của Giáo sư Bernard Greenberg - chuyên về lĩnh vực nghiên cứu côn trùng của Đại học Illinois tại TP.Chicago, Mỹ.
Bí mật trong căn nhà hoang
Vụ án xảy ra năm 1976, tại khu vực nam TP. Chicago, khi 2 người đàn ông sống ở tầng dưới của 1 căn hộ biệt tăm không lâu sau khi cảnh sát lục soát tầng trên, nơi có 3 kẻ buôn túy đang sống. Vì không thu được tang vật nên 3 đối tượng này vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật. Một thời gian sau, có người phát hiện 2 cái xác dưới tầng hầm của căn nhà bỏ hoang trong thành phố: 1 thi thể bị nhét trong chiếc rương gỗ nhỏ kiểu cổ, xác còn lại bó trong tấm thảm trải sàn gần đó. Hai nạn nhân bị bắn chết bằng 1 khẩu súng ngắn. Việc nhận dạng chứng minh đó là thi thể của 2 người mất tích. Cảnh sát nghi nhóm buôn bán ma túy trên chính là hung thủ sát hại 2 thanh niên sống ở tầng dưới vì cho rằng họ đã mật báo cho cảnh sát về hoạt động phạm pháp của chúng.
Ba năm sau, khi hồ sơ được chuyển ra tòa án để xét xử thì cơ quan điều tra mới phát hiện họ cần chứng cứ xác nhận thời điểm tử vong của các nạn nhân. Thì ra trong vụ án này, phía công tố đã thương lượng với 1 trong 3 can phạm để hắn khai ra sự thật nhằm được nhận mức án khoan hồng. Về nguyên tắc, các lời khai phải được hỗ trợ bằng chứng cứ, tuy nhiên cũng có trường hợp đoàn bồi thẩm sẽ cho qua nếu họ cảm thấy những chứng cứ khác có thể chứng minh được sự thật.
Mặc dù vậy, trong vụ án này, can phạm hợp tác với phía công tố lại có nhân thân không tốt khiến đoàn bồi thẩm chẳng mấy tin tưởng. Vì thế, luật sư bên bị hại đã khai thác yếu tố đó, khăng khăng yêu cầu phía công tố cung cấp chứng cứ khác (ngoài lời khai) xác định thời điểm tử vong của 2 nạn nhân do can phạm được chỉ điểm khai.
Giáo sư Bernard Greenberg
Xác định thời gian tử vong qua vòng đời côn trùng
Lúc này, phía công tố đã phải nhờ tới sự hỗ trợ của Giáo sư Bernard Greenberg. Khi ấy, ông là một trong số ít những người theo đuổi việc áp dụng vòng đời của côn trùng, đặc biệt là ruồi nhặng, để tính toán thời gian tử vong của các nạn nhân.
Giáo sư Bernard nhận công việc này khi trong tay chỉ có vài tấm ảnh đen trắng và màu chụp các thi thể đang bị dòi bu đầy. Dựa trên hình thái của loài côn trùng trên, ông nhận ra chúng là ấu trùng của nhặng xanh Phaenecia Sericata khá phổ biến ở TP. Chicago, với thân ngắn, mập, lưng cong, màu xanh ánh sắc như kim loại. Là loài ăn thịt sống, chúng xuất hiện gần như ngay lập tức sau khi động vật (bất kể là thỏ hay gấu, sư tử hoặc người) vừa chết để đẻ khoảng 250 trứng/con, thành từng cụm. Trứng sẽ nở thành ấu trùng (dòi), rồi cứ sau vài chục tiếng đồng hồ dòi lại lột xác để lớn lên. Sau 3 lần lột xác, dòi tiếp tục tồn tại trong thời gian ngắn để trở thành nhộng, rồi nhộng chui xuống đất một thời gian trước khi ngoi lên mặt đất lột xác trở lại thành nhặng xanh.
Nhiệt độ càng cao thì tốc độ phát triển của dòi càng nhanh, thời gian giữa các lần lột xác càng ngắn, chỉ còn dưới 24 tiếng đối với 1 lần lột xác. Dòi lớn nhanh như thổi, chỉ vài ngày đã tăng khối lượng lên 1.000 lần và cũng trong thời gian đó, trọng lượng của tử thi mất 60%, tức là hầu hết phần mềm đều bị dòi ăn hết, chỉ còn lại xương. Vì thế, Giáo sư Bernard phải liên hệ với trạm khí tượng địa phương gần nhất để thu thập thông tin về nhiệt độ trong thời gian ông cần nghiên cứu.
Nhìn trên ảnh, Giáo sư Bernard nhận định các ấu trùng nhặng xanh đã sống qua gần hết giai đoạn dòi, xuất hiện vài con nhộng. Theo ông, bầy nhặng xanh đã đẻ trứng lên các tử thi khoảng 2 ngày rưỡi trước khi chúng bị phát hiện. Bằng chứng này của nhà khoa học đã "cứu" phía công tố bàn thua trông thấy vì nhận định của ông đã xác nhận lời khai của can phạm hợp tác với họ.
Giáo sư Bernard nhớ mãi vụ án này vì nó mở đầu cho bước ngoặt quan trọng trong đời ông: trở thành chuyên gia côn trùng học trong lĩnh vực pháp y cho tới lúc ông qua đời vào năm 2017, thọ 95 tuổi.
(CATP) Bị kết án treo cổ ở tuổi 14 về tội hãm hiếp và sát hại cô bạn học cùng lớp, cậu thiếu niên người Canada Steven Truscott phải mang tiếng oan cho tới năm 2007 mới được Tổng chưởng lý tỉnh Ontario xin lỗi về sai lầm kéo dài suốt 48 năm cho cậu.