Mẹ của Jiang, Jiang Cuiyun, là một trong 239 người trên chuyến bay số hiệu 370 của Malaysia Airlines khi nó đi chệch khỏi lộ trình dự kiến từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh và biến mất trên Ấn Độ Dương vào ngày 8 tháng 3 năm 2014.
Cho đến nay, số phận của MH370 vẫn là một trong những bí ẩn hàng không lớn nhất trong lịch sử và Jiang chưa bao giờ từ bỏ nỗ lực tìm hiểu chuyện gì đã xảy ra.
Hôm 27-11, một tòa án Trung Quốc bắt đầu xét xử các yêu cầu bồi thường cho gia đình các hành khách trên chuyến bay MH370, những người cho rằng thảm họa không chỉ cướp đi người thân của họ mà còn khiến một số người rơi vào tình trạng khó khăn về tài chính.
Jiang, 50 tuổi, nói với CNN trong một cuộc phỏng vấn trước phiên điều trần tại Tòa án nhân dân quận Triều Dương ở Bắc Kinh: “Gần 10 năm trôi qua, các thành viên trong gia đình (những người từ chối chấp nhận đề nghị dàn xếp) không nhận được bất kỳ lời xin lỗi hay một xu bồi thường nào. Thực sự tâm trạng của tôi bây giờ rất phức tạp. Có cả cảm giác nhẹ nhõm và cảm giác bất lực sâu sắc”.
Jiang đang kiện Maylasia Airlines, công ty bảo hiểm, hãng Boeing và nhà sản xuất động cơ máy bay – những công ty mà ông tin rằng phải chịu trách nhiệm theo luật pháp Trung Quốc về những thiệt hại xảy ra trong quá trình vận chuyển. Yêu cầu của anh bao gồm bồi thường, xin lỗi chính thức và tiếp tục hỗ trợ tâm lý cho các thành viên trong gia đình, cũng như lập quỹ để tiếp tục tìm kiếm máy bay.
Người thân của các nạn nhân giơ biểu ngữ trước toà án ở quận Triều Dương - Bắc Kinh nơi xét xử vụ việc - Ảnh: CNN
Jiang cho biết, khoảng 40 gia đình Trung Quốc đang đưa các công ty này ra tòa với các kháng cáo khác nhau nhưng phần lớn chồng chéo nhau, với các phiên điều trần dự kiến sẽ kéo dài đến ngày 5 tháng 12. Anh nói thêm rằng trường hợp của riêng mình sẽ được xét xử vào cuối tuần này.
Trong số hơn 200 người trên chuyến bay, có 153 người là công dân Trung Quốc.
Jiang nói với CNN: “Việc hoàn toàn thiếu các biện pháp khắc phục pháp lý trong thập kỷ qua đã khiến cuộc sống đau khổ của chúng tôi càng trở nên khó chịu hơn”.
Không rõ tòa án Trung Quốc có thể sử dụng quyền lực thực thi nào đối với các bị cáo nếu tòa án ra phán quyết có lợi cho Jiang và các nguyên đơn khác. Tất cả đều là các công ty quốc tế có trụ sở bên ngoài Trung Quốc, mặc dù Malaysia Airlines, Boeing và Roll-Royce đều có văn phòng tại Trung Quốc.
Những vụ kiện tương tự do gia đình nạn nhân đưa đến Hoa Kỳ đã bị bác bỏ với lý do những vụ kiện này phải được hệ thống pháp luật Malaysia xử lý.
Tại Malaysia, hai cậu bé mất cha trên chuyến bay đã kiện hãng hàng không Malaysia Airlines vì vi phạm hợp đồng và chính phủ Malaysia vì sơ suất vào năm 2014. Vụ việc được giải quyết ngoài tòa án vào năm sau.
Ông Jiang đang trên hành trình tìm kiếm công lý cho người mẹ
mất tích của mình - Ảnh: CNN
Tại Trung Quốc, các gia đình ký thỏa thuận giải quyết với hãng hàng không Malaysia Airlines đã nhận được khoản bồi thường 2,5 triệu nhân dân tệ (350.000 USD). Ban đầu chỉ có vài chục gia đình Trung Quốc ký nhưng qua nhiều năm, ngày càng có nhiều gia đình chọn làm như vậy.
Hành trình tìm sự thật
Theo Jiang, đến tháng 3 năm 2021, khoảng 90 gia đình vẫn từ chối dàn xếp, nhưng con số này đã giảm một nửa sau đại dịch Covid-19.
Theo Jiang, hiện chỉ còn khoảng 40 gia đình chưa ổn định cuộc sống. Ông cho biết họ từ chối ký thỏa thuận vì nó loại bỏ mọi trách nhiệm từ hãng hàng không và chính phủ Malaysia.
Ba năm phong tỏa vì Covid và các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt khác đã tàn phá nền kinh tế Trung Quốc, khiến nhiều gia đình phải vật lộn để kiếm sống.
“Trên hành trình dài tìm kiếm sự thật, nhiều gia đình rơi vào hoàn cảnh khó khăn, thậm chí là phải lặn lội mưu sinh. Họ xem việc dàn xếp là phương sách cuối cùng để đảm bảo cuộc sống của mình” - Jiang nói. “Nhưng dù có ổn định hay không, mục tiêu cuối cùng của chúng tôi vẫn như nhau – đó là tìm thấy chiếc máy bay và những người thân yêu của chúng tôi” – anh nói.
Một báo cáo năm 2018 của chính quyền Malaysia kết luận nhóm điều tra “không thể xác định được nguyên nhân thực sự khiến MH370 biến mất”. Báo cáo cho thấy sự can thiệp hoặc lỗi của con người có nhiều khả năng là nguyên nhân khiến máy bay biến mất hơn là do máy bay hoặc trục trặc hệ thống.
Số phận của các hành khách trên chuyến bay MH370 vẫn còn là ẩn số
Việc thiếu bằng chứng thuyết phục đã dẫn đến nhiều giả thuyết và suy đoán khác nhau về điều gì đã xảy ra với chuyến bay, và Jiang cho biết một số thành viên trong gia đình vẫn tin rằng những người thân yêu của họ còn sống. Anh ấy nói rằng mình đang giữ quan điểm cởi mở – và sẽ chấp nhận mọi kết quả, miễn là có bằng chứng.
Trong khi chiếc máy bay phản lực chưa bao giờ được tìm thấy, những mảnh vỡ rõ ràng đã trôi dạt vào các hòn đảo ở phía nam Ấn Độ Dương và bờ biển Châu Phi - cho thấy chiếc máy bay đã bị vỡ.
Sự kiên trì của Jiang được thúc đẩy bởi một động lực chính – sự thôi thúc muốn làm điều gì đó cho mẹ anh, người thích đi du lịch khi nghỉ hưu.
“Tôi đã đến tuổi phải báo hiếu với mẹ nhưng tôi không còn cơ hội để làm điều đó nữa. Vì vậy, tìm được bà ấy là cách duy nhất để tôi có thể báo hiếu bà” - anh nói.
Trước thảm kịch MH370, Jiang là người quản lý đầy tham vọng tại văn phòng Bắc Kinh của một công ty truyền thông nhà nước. Nhưng một năm sau khi chuyến bay mất tích, anh rời công ty và từ đó tập trung thời gian và sức lực vào việc tìm kiếm chiếc máy bay.
Trong nhiều năm, anh đã đến thăm các đội tìm kiếm ở Australia và đi khắp các bờ biển xa xôi của Mauritius, Madagascar và Réunion – một hòn đảo của Pháp ở Ấn Độ Dương – để lùng sục các mảnh vỡ của máy bay Boeing.
Tại Bắc Kinh, anh thường xuyên tổ chức các cuộc họp mặt với gia đình các nạn nhân chuyến bay khác để thảo luận về bước tiếp theo trong việc tìm kiếm câu trả lời và công lý cho sự mất tích của những người thân yêu của họ.
Anh nói với CNN: “Tôi từng đắm chìm trong công việc của mình, nhưng giờ đây tôi có thể thực sự hiểu ý nghĩa của cuộc sống là gì và điều quý giá nhất của nó là gì”.
“Nếu tôi có thể thúc đẩy bất kỳ tiến triển nào (trong việc tìm kiếm MH370), hoặc tôi có thể cố gắng hết sức mình đến cùng, tôi sẽ cảm thấy rất hài lòng và hạnh phúc – niềm hạnh phúc đó không thể so sánh được với việc kiếm được mức lương cao hơn”.