Được mời giải trình về những vấn đề các đại biểu đặt ra liên quan đến lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, sáng nay (28/10), Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên thừa nhận những băn khoăn của các vị đại biểu Quốc hội là rất đúng.
“Xăng, dầu là mặt hàng chiến lược, có ý nghĩa sống còn với mọi quốc gia, mọi nền kinh tế” - Bộ trưởng Diên nhận định.
Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên giải trình về tình hình kinh doanh xăng, dầu
Theo ông, việc quản lý cung ứng, kinh doanh xăng, dầu được giao cho 7 bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành phố thực hiện. Bộ Công thương được giao nhiệm vụ chính lập kế hoạch, tạo nguồn cung ứng và cùng chính quyền địa phương quản lý, điều hành hệ thống kinh doanh xăng, dầu cả nước.
Thế nhưng, ông Diên nói, để làm được điều này, ngành Công thương rất cần sự ủng hộ, giúp đỡ của Ngân hàng Nhà nước, hệ thống ngân hàng thương mại trong việc cho vay và bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng, dầu.
Cùng với đó, ông Diên chỉ ra, để doanh nghiệp xăng, dầu tồn tại, có thể cưu mang được hệ thống đại lý và cửa hàng bán lẻ của mình thì trong công thức tính giá cơ sở xăng, dầu cần phải được ngành chức năng hướng dẫn, cập nhật, phản ánh đầy đủ, kịp thời các chi phí định mức, chi phí tạo nguồn, các loại chi phí phát sinh thực tế khác để doanh nghiệp trong lúc khó nếu không có lãi thì cũng không bị lỗ và không để đứt gãy hệ thống phân phối.
Vẫn theo người đứng đầu ngành Công thương, để có xăng, dầu tới tay người tiêu dùng một cách thuận lợi thì không chỉ cần sự vận hành thông suốt của 34 doanh nghiệp đầu mối, 332 thương nhân phân phối thuộc trách nhiệm cấp phép và quản lý của Bộ Công thương, mà cần có vai trò có tính chất quyết định của 17.000 đại lý cửa hàng bán lẻ kinh doanh xăng, dầu do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp phép và quản lý.
Các thành viên Chính phủ tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội
Tái khẳng định tổng nguồn cung xăng dầu ở Việt Nam không thiếu, giá cả hợp lý và luôn ở nhóm nước có mức bán lẻ thấp nhất trong khu vực và thế giới, Bộ trưởng Diên cho rằng hiện tượng thiếu hàng cục bộ ở hệ thống thương nhân phân phối và cửa hàng bán lẻ ở TPHCM cùng một số tỉnh phía Nam “là điều rất đáng tiếc và bất thường”.
“Tại thời điểm đầu tháng 10, cả nước còn tới 3 triệu m3 xăng, dầu, kể cả dự trữ thương mại sản xuất của các nhà máy trong nước và nhập khẩu trong kỳ của 34 doanh nghiệp đầu mối thì đủ nguồn cung cho đến gần hết tháng 11” – ông Diên thông tin.
Ngoài nguyên nhân khách quan của thế giới là đứt gãy nguồn cung, khủng hoảng năng lượng, lạm phát tăng cao, giá dao động trong biên độ lớn, tỷ giá ngoại tệ thay đổi hàng giờ thì nguyên nhân chủ quan trong nước, theo Bộ trưởng Công thương, là các doanh nghiệp kinh doanh xăng, dầu rất khó tiếp cận với vốn và bảo lãnh tín dụng của ngân hàng.
“Room đã hẹp, điều kiện vay thanh khoản lại khó khăn, tỷ giá ngoại tệ để nhập khẩu hàng thay đổi liên tục, biên độ giá dao động lớn, vì thế rủi ro rất cao cho các doanh nghiệp” – Bộ trưởng Diên phân tích.
Trong bối cảnh khan hàng, nhiều chi phí phát sinh, nhiều định mức lỗi thời nhưng chưa được cập nhật kịp thời, đầy đủ, chưa được phản ánh trong công thức tính giá cơ sở xăng, dầu, Bộ trưởng Diên cho rằng doanh nghiệp “càng làm thì càng lỗ”.
Ông lưu ý, trong cơ chế thị trường, chỉ quy luật cung cầu, quy luật giá trị và mục tiêu lợi nhuận quyết định được hành động của doanh nghiệp.
“Doanh nghiệp đầu mối hay thương nhân phân phối đã không tự cứu được mình, để làm ăn có lãi cũng không thể lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý và cửa hàng bán lẻ nên đã tạo ra sự đứt gãy nhất thời cục bộ ở khâu bán lẻ một số nơi” - ông Diên lý giải.
Để khắc phục tình trạng trên, thời gian tới, Bộ trưởng cho biết, ngoài phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, nhằm đảm bảo nguồn cung trong mọi tính huống, Bộ Công thương sẽ giao chỉ tiêu cho các doanh nghiệp đầu mối để tăng sản lượng sản xuất và nhập khẩu.
Phối hợp với các lực lượng chức năng, cơ quan và chính quyền các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát toàn hệ thống kinh doanh xăng, dầu, kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, kể cả phải rút giấy phép vĩnh viễn đối với các doanh nghiệp kinh doanh khi vi phạm nhiều lần.
Mặt khác, để doanh nghiệp xăng, dầu không lỗ hoặc có lỗ thì cũng trong khả năng chịu được, Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành chức năng tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ tiếp tục sử dụng công cụ thuế, phí, Quỹ bình ổn xăng, dầu và chính sách an sinh khi cần thiết.
Đại biểu Tạ Thị Yên nêu ý kiến thảo luận
Trước đó, những bất ổn trong cung ứng xăng, dầu đã được nhiều đại biểu đặt ra khi thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội.
Dẫn thực tế “chúng ta đã có chiến lược an ninh năng lượng quốc gia; hai nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bình Sơn đảm bảo tới 70-80% sản lượng tiêu thụ trong nước, chỉ phải nhập khẩu 20%”, đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên) thắc mắc tại sao lại để xảy ra hiện tượng “hết xăng” tại một loạt các cây xăng ở TPHCM và một số tỉnh.
Bà Yên đề nghị làm rõ, việc xăng dầu thiếu thật hay thiếu giả, cần phải nghiêm túc nghiên cứu, đánh giá để có giải phá căn cơ, lâu dài.
Nhấn mạnh xăng dầu là nhiên liệu, đầu vào của nền kinh tế, một trong những trụ cột quan trọng chính của an ninh năng lượng quốc gia, đại biểu Yên lưu ý, giá xăng, dầu có tác động tới hầu hết các ngành kinh tế và đời sống, sinh hoạt của người dân.
“Giá xăng dầu ổn định, các cân đối vĩ mô sẽ ổn định, sản xuất kinh doanh sẽ phát triển, có tăng trưởng kinh tế và nhà nước lại thu được thuế, phí từ nền kinh tế” – bà Yên nhận định, đồng thời cho rằng, cách can thiệp tốt nhất của Nhà nước đối với thị trường này là bằng chính sách tài khóa, thông qua thuế và phí và làm tốt công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan.
Trong khi đó, đại biểu Huỳnh Thị Kim Bé (Kiên Giang) nhận định, tình hình thiếu hụt xăng dầu xảy ra vừa qua cho thấy sự lúng túng trong xử lý tình huống của các bộ, ngành liên quan trong trách nhiệm quản lý nhà nước.
Sự lúng túng này, theo đại biểu Bé, thể hiện “từ việc quy định tính đúng, tính đủ đối với giá xăng dầu đến việc điều tiết nguồn cung của các doanh nghiệp đầu mối”.
Khẳng định tình hình trên khiến cho Nhân dân, doanh nghiệp bức xúc, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh, đại biểu Bé nêu rõ, đến nay việc này vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.